Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- DZIEJE SIĘ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- Rozporządzenie Przewodniczącego KPP. Członkowie grupy roboczej do spraw uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych przy Przewodniczącym Komitetu ds. Pożytku Publicznego otrzymali w ostatnich dniach informację, że na początku przyszłego tygodnia w wykazie prac legislacyjnych ukaże się projekt zmiany rozporządzenia o wzorach ofert, umów i sprawozdań.
Komentarz: Przypomnijmy, bo to ważne…. ostatnie zmiany w rozporządzeniu wymusiła ustawa o NIW (szczegóły tej historii Kliknij), a ich projekt w konsultacjach pojawił się – co istotne – dopiero we wrześniu 2018 roku. Wymuszając tym pośpiech i ostatecznie wprowadzając bałagan zamiast uproszczeń. Głosy krytyki spowodowały przynajmniej tyle, że wprowadzone w październiku zmiany miały zacząć obowiązywać od marca 2019 roku (czyli dla wielu konkursów w 2019 stosowano jeszcze stare zasady) dając czas samorządom na przygotowanie się do zmian. Wszyscy wiedzieli, że przyjęte rozwiązania to prowizorka. Nic dziwnego, że temat powrócił w kolejnym roku, ale znów „na ostatnią chwilę”. Konsultacje nowych rozwiązań zaproponowano w terminie 2-18 października 2019 r. Jednak z uwagi na ilość i jakość uwag zgłoszonych w konsultacjach prace przedłużono i… ten stan zawieszenia trwa właściwie do dziś.
Pod koniec czerwca pani ministra Agnieszka Buczyńska ogłosiła prekonsultacje tego rozporządzenia. Niestety nic nie wiadomo o wynikach, a na nasze pytanie o efekty, 28 sierpnia, odpowiedziano, „że zgodnie założeniami prekonsultacji analizą obowiązujących obecnie formularzy i wypracowaniem nowych wystandaryzowanych rozwiązań zajmuje się teraz Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Wyniki tych prac usprawnią przyszłe procesy legislacyjne”. Wygląda wiec na to, że znów rząd (tyle, że już inny) wyciągnie we wrześniu „z kapelusza” swój pomysł, który trzeba będzie szybko procedować, nie dając wystarczającego czasu tak na dyskusję z organizacjami jak i na przygotowanie zmian samorządom.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym
- Obrona ludności. Mamy już kolejny projekt (z 28 sierpnia 2024 r) ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej UD70 (Kliknij). To już etap potwierdzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów,
Komentarz: O dyskusji nad projektem niżej. Tutaj tylko zwróćmy uwagę, że
1) ustawa choć dostrzega organizacje to jednak, w rzeczywistości, w system włącza jedynie te (poza bezpośrednio wymienionymi jak PCK, harcerskie czy OSP), które realizują „zadania ochrony ludności lub obrony cywilnej” i z którymi organ ochrony ludności zawarł porozumienie o współpracy lub które uznał za „podmioty ochrony ludności”. Pytaniem jest, jak więc będzie realizowany zapis, że zadania ochrony ludności i obrony cywilnej polegają także na „uruchomieniu mechanizmów odporności społeczeństwa obywatelskiego” jeżeli wspierane będą jedynie organizacje namaszczone przez państwo. Zobaczymy.
2) ma powstać Rządowy Zespół Ochrony Ludności, który ma być „działającym przy Radzie Ministrów zespołem opiniodawczo-doradczym właściwym w sprawach ochrony ludności i obrony cywilnej” – w skład, którego ma wejść przedstawiciel Komitetu do spraw Pożytku Publicznego. Dodatkowo zaś projekt Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej ma podlegać uzgodnieniu m.in. z Przewodniczącym Komitetu do spraw Pożytku Publicznego.
- Rynek pracy. Projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia UC29 (Kliknij) trafił na Komitet ds. Europejskich.
Komentarz: Przypomnijmy, że zabiegamy w nim o takie zapisy, które umożliwią osobom bezrobotnym angażowanie się w działalność społeczną (Kliknij). W projekcie mamy zapis „Nie stanowi przeszkody do nabycia oraz posiadania statusu bezrobotnego: wykonywanie przez wolontariuszy świadczeń odpowiadających świadczeniu pracy na zasadach określonych w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jeżeli wolontariusz przedstawi właściwemu PUP porozumienie
z korzystającym”, który już może ograniczać to zaangażowanie. Brakuje też zapisu – proponowanego przez OFOP w konsultacjach – „Nie stanowi przeszkody (…) nieodpłatne pełnienie funkcji członka zarządu podmiotu ekonomii społecznej, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej (Dz.U. z 2022 r. poz. 1812).” Na razie nie mamy wyników konsultacji – czekamy.Zgodnie z nową praktyką (Kliknij) sprawdziliśmy – Minister/Przewodniczący nie zgłaszał uwag do tego projektu.
- Koła Gospodyń Wiejskich. Projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników UD64 (Kliknij) trafił na komisję prawniczą.
Komentarz: Okazuje się, że projekt budzi jednak kontrowersje. Proponowane są zmiany – np. „doprecyzowanie brzmienia dodawanego przepisu pkt 7 w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich w taki sposób, aby oczywistym było, jaka informacja ma być zamieszczona we wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich”. Niejasna wydaje się nadal kwestia jednego KGW w jednej wsi, a także szczególnego rodzaju działalności zarobkowej (sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, lub żywności regionalnej) jakie KGW może podejmować. Szkoda więc, że nie było konsultacji.
Zgodnie z nową praktyką (Kliknij) sprawdziliśmy – Minister/Przewodniczący nie zgłaszał uwag do tego projektu.
OSR ex post
- Fundacje rodzinne. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów została opublikowana informacja o toczących się pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Jak podaje Gazeta Prawna „Wiceminister finansów chce uszczelnienia systemu podatkowego. Chodzi o fundacje rodzinne” (Kliknij). Wiceminister finansów Jarosław Neneman sformułował szereg zarzutów, w kontekście konieczności uszczelnienia systemu podatkowego, wobec ustawy o fundacjach rodzinnych i zaprosił do dyskusji zainteresowanych.
- Ekonomia społeczna. Jak informowaliśmy w czerwcu (Kliknij) planowany jest OSR ex-post ustawy o ekonomii społecznej.
Komentarz: Ponieważ w odpowiedniej zakładce RCL-u (Kliknij) na razie nie ma żadnych informacji, zapytaliśmy Ministerstwo Rodziny o to czy coś w tej sprawie się dzieje?
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
Minister ds. społeczeństwa obywatelskiego – monitoring
- Nieprosty proces uproszczeń. Z uwagi na odpowiedź, jaką dostaliśmy z KPRM, spróbowaliśmy spisać wątpliwości jakie mamy w związku udziałem organów rządowych – związanych bezpośrednio z organizacjami pozarządowymi i pożytkiem publicznym – w procesie stanowienia prawa (Kliknij).
Komentarz: Ponieważ nie otrzymaliśmy oczekiwanej, konkretnej odpowiedzi co do działań Ministra/Przewodniczącego w zakresie uwag w procesie uzgodnień i opiniowania postaramy się – w miarę możliwości – zbierać w jednym miejscu informacje o przedstawianych stanowiskach. Liczymy, że będzie to przydatne kompendium wiedzy o punkcie widzenia administracji na różne aspekty prawa dla NGO. Zaczynamy tutaj (Kliknij) ale liczymy również na informacje od Was.
Dzieje się
Organizacje
- Fundacja Batorego. Wspomniany wyżej projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej wzbudził zainteresowanie organizacji pozarządowych. Fundacja im. Stefana Batorego opublikowała analizę Huberta Izdebskiego (Kliknij) oraz zorganizowała debatę poświęconą temu projektowi (Kliknij).
Komentarz: Marzyłoby się, aby taka debata, organizowana przez rząd we współpracy z organizacjami, rozpoczynała proces pracy nad ustawą, a nie zamykała. Nowa ustawa wydaje się być krokiem w dobrym kierunku, choć niczego nie przesądza. Niewątpliwie myślenie w kategoriach odporności społeczeństwa obywatelskiego jest raczej myśleniem o tym, co „poza państwem”, bo jak padło w dyskusji – w sytuacji ostatecznej państwo i tak weźmie co będzie chciało. Warto też, choćby w kontekście powtarzanej wielokrotnie potrzeby edukacji, odwoływać się do doświadczeń historycznych, i to nie jedynie do martyrologii np. powstania 1944 roku, ale też polskiej samoorganizacji społecznej z czasów I wojny światowej (Kliknij).
- Kodeks RODO w NGO. Jak podaje ngo.pl (Kliknij) 27 sierpnia odbyło się spotkanie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Mirosława Wróblewskiego, z reprezentantami różnych organizacji pozarządowych. Przygotowany ma zostać rodzaj branżowego kodeks postępowania, który doprecyzuje i ułatwi właściwe zastosowania przepisów RODO dla organizacji. Inicjatywa ma charakter otwarty i wszystkie organizacje, które zainteresowane są współpracą nad kodeksem podstępowania, proszone są o zgłoszenie do grupy inicjatywnej za pośrednictwem formularza (Kliknij).
Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego
- Zapowiedzi. Dziennik Bałtycki zamieścił wywiad „Przywrócić wiarę sektora społecznego w uczciwość państwa…” (Kliknij), w którym padają konkretne propozycje na przyszłość. Wiceprzewodniczący KPP Marek Krawczyk deklaruje „Chcemy zwiększyć budżet przyszłoroczny. Właśnie trwają na ten temat ustalenia międzyrządowe. (…) Prawda, że budżet nie jest z gumy, ale to, co cieszy szczególnie, to fakt, że rząd, nasze środowisko polityczne ma świadomość tego, że środki na organizacje pozarządowe nie są kosztem, a inwestycją. W najbliższych latach chcemy zwiększyć obszar działalności skierowanych do środowiska senioralnego, bardzo ważnego przecież. Być może powstanie nowy program, odrębny, związany z działalnością seniorów. Zależy nam też na programie międzypokoleniowym – współpracy między organizacjami młodzieżowymi a senioralnymi. Staramy się, aby poszczególne programy były jak najbardziej kompleksowe”. Doradca Ministry Piotr Stec dodaje „Chcemy rozszerzyć program, który oficjalnie nazywa się wsparciem rozwoju instytucjonalnego. Chodzi o to, żeby organizacje myślały o rozwoju swojej działalności, o tym, co muszą zakupić, jakie narzędzia będą im potrzebne. Także o tym, jak będą wyglądały za pięć, dziesięć lat – trzeba tu myśleć jak przedsiębiorca – planować, tworzyć strategie rozwoju, biznesplan. To bardzo pomaga. I grantów na takie działania będzie więcej”.
Temat do dyskusji
Jaka Rada Pożytku?
W ramach dyskusji o porządkach w relacjach rząd-organizacje pozarządowe (Kliknij) konieczne jest spojrzenie na Radę Działalności Pożytku Publicznego jako kluczowe – przynajmniej w teorii – miejsce dialogu. Czy nowy skład rady i nowe pomysły na jej funkcjonowanie pomogą wzmocnić i doprecyzować rolę Rady? Za ngo.pl prezentujemy punkt widzenia Kingi Wiśniewskiej i Mateusza Wojcieszka, kandydującymi do Rady ósmej kadencji.
Czy wiesz, że…
1819 (17 kwietnia) prymas Franciszek Malczewski, upoważniony bullą papieża Piusa VII (Ex imposita Nobis) podpisał w końcu dekret o kasacie dobrze uposażonych klasztorów męskich i żeńskich: O supresji niektórych zgromadzeń zakonnych w Królestwie.
Komentarz: Dekret przygotowany przez ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Stanisława Kostkę Potockiego był ponoć wymuszony bo sam prymas nie chciał się zgodzić na tak daleko idącą kasatę. Czasami próbuje się to przedstawić to jako atak na wiarę, już to masonów, już to uległej wobec nacisków Rosji administracji. Prawda jest chyba bardziej prozaiczna. Był to czas gdy ogromne majątki klasztorne utrzymywały niewielkie wspólnoty religijne. Dla przykładu klasztor w Jędrzejowie zamieszkiwało 18 cystersów, co – z tymi co rezydowali w parafiach i klerykami w nowicjacie – dawało ok. 25 osób. W Jędrzejowie sam klasztor (poza uposażenia opata, który miał dla siebie miasto Jędrzejów, 6 folwarków i 9 wsi) posiadał uposażenie, na które składało się 15 folwarków, a także „dziesięciny na dobrach funduszowych i cudzych, kapitały wyderkafowe, z których czerpano odsetki. Ogółem ze wszystkich folwarków i innych funduszów klasztor miał w roku 1819/1820 72 653 złp 11 gr przychodu, a po uwzględnieniu 47 063 złp 23 gr rozchodów, miał czystego dochodu 25 588 złp 28 gr”. Dodatkowo jeszcze klasztor miał papiernię, młyn, tartak i dużą liczbę ruchomości. Klasztor więc funkcjonował dobrze i to w czasach kryzysu gospodarczego po wielkiej wojnie. Żadne państwo nie mogło sobie pozwolić na istnienie takich, samopowiększających się majątków, takich państw w państwie. Tak oto sukces klasztorów (jako form ekonomii społecznej) był jednocześnie powodem ich kasat. Kasaty zakonów dokonywały się w całej Europie, często za zgodą Kościoła (dotychczasowe dochody zakonów trafiały jako wynagrodzenie dla kleru diecezjalnego) lub z inicjatywy katolickiego władcy. Warto – odwołując się do wspomnianego przykładu Jędrzejowa – uświadomić sobie jak to wyglądało. W maju 1819 roku do klasztoru przybył komisarz. Poinformował, że zgodnie z prawem klasztor i opactwo zostały zlikwidowane, a całe ich mienie i dochody ulegają przejęciu. Po spisaniu wszelkiej własności i dochodów zawarto z zakonnikami umowę, w której wyniku przejęli oni na roczną dzierżawę odebrane im włości, zobowiązując się do wypłacenia 1/3 dochodów w gotówce. Miało to być – jak wynikało z przedstawionych wyżej wyliczeń – 8583 złp 10 gr. Podobnie dla opata – z majątku do niego przynależnego – wyliczono wpłatę do kasy państwowej na takich samych zasadach w wysokości 5851 złp 21 2/3 gr… W ten sposób po kasacie cystersi jeszcze przez kilka lat prowadzili życie wspólnotowe, obsługując kościół i sanktuarium. W 1825 roku mieszkało tu jeszcze 6 zakonników, w 1850 tylko dwóch. Po ich śmierci kościół i budynek przejęli reformaci i utworzyli wspólnotę franciszkańską, działającą aż do kasaty – tym razem związanej z represjami popowstaniowymi – w 1870 r. Cystersi wrócili do klasztoru w Jędrzejowie dopiero w roku 1945… dane za Piotr Paweł Gach, „Opactwo jędrzejowskie w latach kasat zakonnych” w: Olszewski Daniel “Cystersi w Polsce” 1990.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu