W ustawie samo pojęcie uczniowskiego klubu sportowego pojawiło się po raz pierwszy w 1996 roku, ale historia tych zrzeszeń sięga 1994 roku. Wtedy to zainaugurowano kampanię prowadzoną przez Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, zachęcającą do zakładania zrzeszeń sportowych w szkołach i określającą te zrzeszenia mianem uczniowskich klubów sportowych. Obecnie – zgodnie z danymi GUS – ich liczba wynosi około 5,6 tysięcy. Stanowią największą część spośród klubów sportowych (więcej: „Czym jest klub sportowy?”).
Autor: Łukasz Gorczyński
Charakterystyka uczniowskiego klubu sportowego
Zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie uczniowski klub sportowy jest szczególnym rodzajem klubu sportowego. Dla uczniowskich klubów sportowych obowiązkową formą prawną jest działalność w formie stowarzyszenia.
Potocznie przyjmuje się, że szczególność UKS-ów wiąże się z faktem, iż członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być uczniowie, rodzice i nauczyciele (art. 4 ust. 3). Jest to pogląd mylny. Katalog członkowski pozostaje otwarty przez zastosowanie we wspomnianej regulacji określenia „w szczególności”. W praktyce w wielu UKS-ach członkami nie są więc ani uczniowie, ani nauczyciele, ani rodzice dzieci z konkretnych szkół.
Inną cechą charakterystyczną może wydawać się odmienny, niż dla stowarzyszeń rejestrowych, tryb rejestracji – regulowany kodeksem postępowania administracyjnego i powierzony właściwemu miejscowo staroście (którym w miastach na prawach powiatu jest prezydent). Jednak i to nie jest cechą charakterystyczną UKS-ów, bowiem ten sam sposób rejestracji stosowany jest również wobec klubów sportowych niebędących uczniowskimi klubami sportowymi, działającymi w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej.
Na czym polega więc owa szczególność UKS-ów? Otóż na… braku dopuszczalności prowadzenia działalności gospodarczej (więcej: Kliknij). Szczególność ta wiąże się więc z dużą barierą formalną, jaką napotykają w swoim działaniu UKS-y. Bariera ta uniemożliwia UKS-om m.in. korzystanie ze sponsoringu.
Jednocześnie warto przypomnieć, że UKS-y mają osobowość prawną. Osobowość prawna jest niezbędna dla spełnienia ustawowego kryterium klubu sportowego. UKS-y figurują w ewidencji starosty, tak jak stowarzyszenia zwykłe, ale są to dwa zupełnie inne typy podmiotów (stowarzyszenia zwykłe nie mają osobowości prawnej, nie spełniają więc jednego z dwóch podstawowych warunków dla uznania ich za klub sportowy).
Jaka przyszłość czeka UKS-y?
Mimo, że jak wspomniano na wstępie, UKS-y wciąż stanowią największą część spośród klubów sportowych, ich udział wśród zrzeszeń sportowych systematycznie spada. GUS wskazuje, że na zmniejszającą się liczbę tych podmiotów wpływ miała m.in. reforma oświaty, w wyniku której doszło do likwidacji gimnazjów i reorganizacji szkół podstawowych. Znaczenie może mieć tu jednak też szereg barier formalnych, które UKS-y napotykają w swojej działalności, spośród których wspomniany brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej wydaje się tą najpoważniejszą. Jest to jedyny typ klubu sportowego, któremu ustawodawca uniemożliwił ten rodzaj pozyskiwania środków na działania statutowe.
Zapoznaj się z pełną treścią tekstu dotyczącego problematyki klubów sportowych:
Kluby sportowe jako podmioty trzeciego sektora. Uwarunkowania formalne i kluczowe problemy