Biuletyn #prosteNGO – 18-31 marca 2024 r.

Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.

SPIS TREŚCI

W SKRÓCIE

PROGRAM RZECZNICZY OFOP
1. Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora (Rekrutacja na webinaria, Porządkowanie tez)
2. W obszarze realizacji zasady partnerstwa (Wysłuchanie publiczne – rewizja KPO, Stała Konferencja ds. Europejskich)

DZIEJE SIĘ

TEMATY DO DYSKUSJI
1. Jednorożec czy wielbłąd?
2. Czy wiesz, że…

W skrócie

W planach legislacyjnych

Prekonsultacje zmian w ustawie o sporcie. Minister Sławomir Nitras skierował do prekonsultacji projekt zmiany ustawy o sporcie (Kliknij). Zmiany, które dotkną też kluby sportowe, wprowadza nowy rozdział 6b – „Przeciwdziałanie przemocy i dyskryminacji w sporcie”, a którego zapisy zobowiązują „do przyjęcia standardów przeciwdziałania przemocy i dyskryminacji w sporcie (…) Standardy te mają być udostępniane na stronie internetowej danego podmiotu. Projekt nakłada na podmioty obowiązek upowszechniania problematyki przeciwdziałania dyskryminacji i przemocy w sporcie”. Przeciwdziałaniu przemocy i dyskryminacji w sporcie ma służyć standaryzacja ochrony, edukacja oraz uświadamianie w tym zakresie małoletnich, zawodników i innych osób uczestniczących w sportowym współzawodnictwie. Istotnym elementem jest podnoszenie powszechnej świadomości i edukacja w temacie walki z przemocą i dyskryminacją w sporcie. Projekt przewiduje też powołanie instytucji „Rzecznika ochrony praw zawodników i innych osób uczestniczących we współzawodnictwie sportowym” (Rzecznik ma współpracować m.in. z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy i dyskryminacji w sporcie), a także „wprowadzenie procedur, kar dyscyplinarnych za czyny przemocy i dyskryminacji w sporcie oraz dostosowanie postępowania dyscyplinarnego w celu efektywniejszego ich przeciwdziałania”.

Komentarz: Prekonsultacje to lepiej niż nic, choć przecież konsultowanie założeń miałoby większe znaczenie. Niewątpliwie jest jednak to, że ta nowelizacja nie rozwiązuje problemów jakie mają z ustawą o sporcie organizacje pozarządowe. Ustawowa definicja klubu sportowego zapewne budzić będzie różne wątpliwości (np. czy organizacja pozarządowa mająca jako jeden z celów kulturę fizyczną i sport będzie musiała jako całość przyjąć standardów przeciwdziałania przemocy i dyskryminacji w sporcie). Ciągle mamy do czynienia z zamieszaniem w kwestii rejestrów i rejestracji np. uczniowskich klubów sportowych (Kliknij). Pytaniem jest też na ile nowe przepisy mogą utrudnić życie organizacjom – patrz np. niżej o „ustawie Kamilka”.

Zlecenia w zakresie reintegracji społecznej. Projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (UC29) (Kliknij) ma wypełniać założenia Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) i stanowi realizację części kamienia milowego „Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy”. W ramach ustawy m.in. powiatowe urzędy pracy będą mogły zlecać działania „w zakresie reintegracji społecznej na rzecz osób długotrwale bezrobotnych instytucjom tworzącym centra lub kluby integracji społecznej lub podmiotom ekonomii społecznej, o których mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej, prowadzącym działalność statutową na rzecz integracji i reintegracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym”.

W zamrażarce? Na stronie sejmowej projektów ustaw, którym nie nadano jeszcze numeru druku (Kliknij), od około dwóch miesięcy wiszą interesujące organizacje projekty: 1) komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dotyczy wprowadzenia do systemu prawnego rozwiązania pozwalającego na szybką rejestrację stowarzyszeń rejestrowych w oparciu o wzorzec statutu (petycja nr BKSP-145-653/22) i poselski projekt ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych dotyczy m.in. zmian w kwestii zwiększenia (ze 100 do 300 tys. złotych) progu przychodów uprawniających do uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, czy ograniczający bariery w funkcjonowaniu uczniowskich klubów sportowych. W obu przypadkach już ponad miesiąc temu zwrócono się do przedstawiciela wnioskodawców o uzupełnienie uzasadnienia.

W procesie legislacyjnym

Na poziomie rządowym

Sygnaliści. Kolejna wersja Projekt z dnia 27.03.2024 r. projektu ustawy o ochronie sygnalistów trafiła na Radę Ministrów (Kliknij)

Komentarz: Przypomnijmy – ustawa ta nie porusza się po łatwej ścieżce legislacyjnej. Za poprzednich rządów, krytykowana przez organizacje pozarządowe, nie mogła – mimo mijającego terminu i nakładanych kar – przybrać ostatecznego kształtu. Obecny rząd, chcąc szybko załatwić sprawę, postanowił uniknąć konsultacji. Opór organizacji pozarządowych utrudnia jednak szybkie procedowanie. I znów okazuje się, że brak konsultacji wcale nie musi przyspieszać, a czasem wręcz opóźnia, wprowadzenie przepisów. I tak jeszcze 22 marca organizacje przyjęły kolejne stanowisko (Kliknij). To chyba kolejny dowód na to, że w procesie legislacyjnym nie warto chodzić na skróty.

Na poziomie parlamentarnym

Ustawa o działalności pożytku. Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej (druk nr 269) (Kliknij) został 22 marca skierowany do I czytania w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych.

Komentarz: Przypomnijmy – nowelizuje on również ustawę o działalności pożytku publicznego w kwestii opieki nad Polonią i Polakami za granicą i zlecania zadań w tym zakresie oraz struktury Komitetu ds. Pożytku Publicznego.

OSR ex-post

Problemy z ustawą Kamilka. Uchwalona 14 sierpnia 2023 roku (data wejścia w życie 15 lutego 2024) ustawa o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Kliknij) zmieniła zapisy ustawy z dnia 13 maja 2016 r. O przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Kliknij). Powoduje to liczne wątpliwości dla praktyki działania organizacji pozarządowych. Przekonać się o tym możemy z listu wysłanego w imieniu Związku Harcerstwa Polskiego – występującego razem z innymi organizacjami harcerskimi i skautowymi do Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara, a dyskutowanego też na Radzie Działalności Pożytku Publicznego. Harcerze po pierwsze proszą o potwierdzenie interpretacji lub uzyskanie wyjaśnień w 12 kwestiach (m.in. tego, że wymagane zaświadczenia z KRK od osoby, która rozpoczyna pracę wychowawczą z dziećmi jest wymagane tylko raz, na samym początku współpracy z taką osobą, a nie przy każdym nowym powierzaniu jej kolejnych zadań). Organizacje harcerskie wskazują na potrzebę pilnego wprowadzenia zmian ustawowych m.in. 1) konieczne uwzględnienie specyfiki wolontariatu długoterminowego bądź pracy społecznej członków stowarzyszenia, o której mowa w art. 2 ust. 3 Prawa o stowarzyszeniach. Bez wątpienia społeczna praca członków danego stowarzyszenia jest czymś innym aniżeli wolontariat, który uregulowany został w przepisach Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, 2) zwolnienie z opłat za uzyskanie zaświadczenia z KRK dla członków tych organizacji – chodzi oczywiście o sytuację, w której podstawą przedłożenia takiego zaświadczenia z KRK jest art. 21 ust. 3 Ustawy.

Komentarz: List w dużej mierze wynika ze specyfiki działania organizacji harcerskich. Jednak wiele z poruszanych problemów dotyczyć będzie i innych organizacji prowadzących systematyczną pracę z dziećmi i młodzieżą np. sportowych. Dlatego z uwagą należy śledzić dalsze losy wątpliwości jakie budzi ta ustawa.

Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe

Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora

Rekrutacja na webinaria. Zapraszamy na webinaria dotyczące proponowanych zmian w prawie NGO w 2024 roku:
- 9 kwietnia 2024 r. – Webinarium dla przedstawicieli i przedstawicielek organizacji pozarządowych: Kliknij
- 6 kwietnia 2024 r. – Webinarium przedstawicieli administracji publicznej, samorządowców oraz polityków: Kliknij
- 23 kwietnia 2024 r. – Webinarium dla członków i członkiń grup roboczych przy Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i przedstawicieli iprzedstawicielek organizacji pozarządowych: Kliknij

Porządkowanie tez. Zebrane tezy mające uprościć działalność organizacji pozarządowych (Kliknij) zostały przeanalizowane przez zaproszonych ekspertów i praktyków. Tezy w pierwszym kroku zostały uporządkowane: z dalszej analizy wyłączono te postulaty, które zostały już zrealizowane oraz te, które nie dotyczyły zmian prawa. W drugim kroku tezy zostały pogrupowane, w ten sposób, że połączone zostały ze sobą propozycje tych samych zmian, ale adresowanych do różnych form prawnych organizacji pozarządowych, różne propozycje, ale odnoszące się do jednej formy prawnej oraz różne propozycje, ale dotyczące tych samych mechanizmów działania, np. zbiórek publicznych. Trzeci krok to ocena uporządkowanych i pogrupowanych tez przez ekspertów i praktyków za pomocą internetowej ankiety i w trakcie dyskusji w ramach dwóch spotkań on-line. W ocenie brane były pod uwagę m.in. kryteria odnoszące się do użyteczności i znaczenia postulatów dla organizacji pozarządowych oraz możliwości szybkiego wdrożenia proponowanych zmian. W efekcie tej pracy postulaty zostały podzielone na trzy grupy, z których pierwsza to postulaty użyteczne dla organizacji pozarządowych i możliwe do szybkiej realizacji. Zobacz całość (Kliknij).

W obszarze realizacji zasady partnerstwa

Wysłuchanie publiczne – rewizja KPO. 8 kwietnia 2024 r. odbędzie się wysłuchanie publiczne będące głównym punktem szerokich konsultacji społecznych rewizji Krajowego Planu Odbudowy. Wysłuchanie jest otwarte dla wszystkich chcących wypowiedzieć się na temat zmian w reformach i inwestycjach z KPO – dla samorządów, partnerów społecznych i gospodarczych oraz każdej instytucji i osoby prywatnej. Celem KPO jest przygotowanie Polski i jej gospodarki na wyzwania 2050 roku. Chodzi o zwiększenie konkurencyjności polskich firm i wyrównanie jakości życia między wielkimi miastami, dużymi miasteczkami i terenami wiejskimi. Materiały opisujące postulowane dostępne są na stronie Ministerstwa (Kliknij)

Komentarz: Wysłuchanie publiczne (patrz regulamin – Kliknij) organizowane przez OFOP odbędzie się 8 kwietnia 2024 r. (poniedziałek) w godzinach 9:00–13:30 w formule online (bez stacjonarnej obecności). Zgłoszenia (Kliknij) zbierane są do 4 kwietnia 2024 r. do 12:00. Losowanie kolejności wystąpień oraz informacje mailowe o udziale w wysłuchaniu przesłane mają być do końca dnia, 4 kwietnia 2024 r. Poza uczestnictwem za pomocą platformy Zoom każda zainteresowana osoba będzie mogła obserwować wydarzenie jako transmisję na kanale YouTube. Wysłuchanie będzie tłumaczone w czasie rzeczywistym na Polski Język Migowy.

Stała Konferencja ds. Europejskich. 18 kwietnia odbędzie się Kongres Komitetów Monitorujących – spotkanie organizacji pozarządowych zainteresowanych Funduszami Europejskim, a 19 kwietnia doroczne spotkanie Stałej Konferencji ds. Europejskich. Program (Kliknij).

Dzieje się

Legislacja

Zmiany w regulaminie Sejmu. Jak podaje Rzeczpospolita (22.03.2024) zmiany w regulaminie Sejmu mają spowolnić tempo uchwalania ustaw m.in. poprzez konieczność konsultacji i przygotowywania OSR do projektów poselskich i komisyjnych (por. Wiktor Ferfecki „Szymon Hołownia wrzuca na luz. Spowolni pracę nad projektami w Sejmie”). Obowiązkowe konsultacje projektów wniesionych przez posłów będą trwać 30 dni.

Komentarz: Zmiany w regulaminie Sejmu w kwestii konsultacji zapowiadane są od dawna (m.in. w kolejnych corocznych Krajowych Programach Reform). Czy jednak nie ma niebezpieczeństwa, że wydłużone konsultacje mogą wcale nie oznaczać lepszych konsultacji? Obecnie dokumenty do konsultacji wysyłane z kancelarii Sejmu w zasadzie omijają organizacje pozarządowe. Czekamy więc na konkrety.

Ministerstwo Cyfryzacji i konsultacje. Ministerstwa Cyfryzacji zaprosiło do udziału w konsultacjach społecznych założeń powstającej „Polityki partycypacji i transparentności Ministerstwa Cyfryzacji”. Na stronie Ministerstwa Cyfryzacji (Kliknij) zamieszczono listę pytań, które mogą pomóc w przygotowaniu wkładu do konsultacji.

Komentarz: Wielkie nadzieje budzi całościowe podejście do tematu i obietnica, że projekty ustaw będą konsultowane aż trzykrotnie: 1) Na etapie założeń do projektu; 2) Przed wysłaniem projektu do Rządowego Centrum Legislacji; 3) Na etapie rządowym. W ramach konsultacji dyskutowane będą także projekty polskich stanowisk do unijnych aktów legislacyjnych. Trzymamy kciuki.

Barometr prawa. Firma audytorsko-doradcza Grant Thornton zaprezentowała najnowszą edycję raportu „Barometr prawa” na temat tempa i jakości powstania nowych przepisów w Polsce. Jak czytamy w 2023 roku uchwalono ponad 34 tys. stron nowego prawa. To o 8% więcej niż w 2022 roku i drugi, po 2015, najwyższy wynik w historii. W życie weszły 553 nowe przepisy dla firm, a 1051 zmieniło swoje brzmienie. W tym samym czasie jedynie 41 przepisów straciło moc. (Pełen raport – Kliknij)

Komentarz: Raport dotyczy głównie ustaw regulujących działalność gospodarczą. Trzeba jednak pamiętać, że dotyczy to w zasadzie wszystkich organizacji prowadzących działalność gospodarczą, a także, że – przy okazji – wiele z tych przepisów dotyka również organizacji nie prowadzących działalności gospodarczej.

Organizacje

Konsultacje Krajowego Programu Reform. W ramach Zespołu ds. semestru europejskiego konsultowane są zapisy tworzonego właśnie Krajowego Programu Reform na lata 2024-2025 (KPR). Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć przedstawił stanowisko, w którym stwierdza: „W naszej ocenie dokument nie spełnia standardów, jakie powinny spełniać dokumenty poddawane konsultacjom (…)”. Zastrzeżenia dotyczą m.in. równoległego procedowania KPR i rewizji Krajowego Programu Reform (KPO), w sytuacji gdy KPR w dużej mierze opiera się na zapisach zawartych w KPO. Zwrócono też uwagę na brak ważnych załączników.

Komentarz: Spotkanie Zespołu już 4 kwietnia. Trzeba podkreślić, że praca nad strategicznymi dokumentami w ich wzajemnym powiązaniu, przy jednoczesnych częstych nowelizacjach i korektach, nie jest zadaniem łatwym. Jednak kluczowe jest tu dobre zorganizowanie pracy tak, aby dokumenty te pełniły oczekiwaną rolę.

KPRM

Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego

Na 100 dni rządu Ministra pochwaliła się sukcesami (Kliknij). My przyglądamy się tym działaniom na bieżąco i oczywiście niebezkrytycznie.
- 19 marca, po powołaniu Michała Brauna na stanowisko dyrektora NIW, pojawiła się petycja (Kliknij) w spawie odwołania go z przewodniczącego Rady NIW-u. Na stronach brak informacji decyzji pani Ministry – choć na stronie figuruje już nowy przewodniczący Rady. Brak też informacji o efektach petycji.
- 22 marca poinformowano o zakończeniu naboru do tematycznych grup roboczych przy Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego (Kliknij). Nie znamy na razie jednak terminu i planu prac grup.
- 27 marca Michał Braun poinformował, że kontrola NIK (Kliknij) wykazała liczne nieprawidłowości w NIW-CRSO.
- 29 marca wystartował konkurs na Dyrektora NIW (Kliknij)

Komentarz: Dokonania rządu w sektorze pozarządowym nie są jeszcze widoczne. Oczywiście wskazując nieprawidłowości kontrola – tak wewnętrzna jak i prowadzona przez NIK – w Narodowym Instytucje Wolności daje nadzieję na poprawę w przyszłości (choć przy okazji mieliśmy do czynienia z dość „dziwnym” podziękowaniem odwołanego zastępcy dyrektora dla odwołanego dyrektora – Kliknij). Jednak na razie wszystkie zasługi (np. sprawiedliwy dostęp do środków finansowych, wpływ trzeciego sektora na decyzje dotyczące polityk i programów wspierających sektor społeczny) są raczej promesą na przyszłość niż rzeczywistą zmianą. Pojawiają się też wątpliwości – np. wystąpienie pani Ministry i doradcy Piotra Steca 26 marca na spotkaniach w Kwidzyniu i Prabutach, w czasie gdy toczyła się tam kampania wyborcza do sejmiku samorządowego, w których staruje… Piotr Stec. Wydaje się, że dobre rozgraniczenie funkcji polityczki, posłanki, ministry i przewodniczącej Komitetu Pożytku Publicznego będzie jednym z wyzwań przed którymi stoi Agnieszka Buczyńska.

Parlament

Parlamentarny Zespół

Parlamentarny Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego. Najbliższe posiedzenie Parlamentarnego Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego (Kliknij) odbędzie się w Sejmie 10 kwietnia 2024 r. (środa) o godz. 11.00. Tematem spotkania będzie: „Spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych”, a w tym 1) Omówienie planów rządu dotyczących regulacji w funkcjonowaniu organizacji pozarządowych; 2) Wysłuchanie propozycji zmian, w tym m.in. propozycji zespołu OFOP „Proste prawo dla NGO”. W posiedzeniu możliwy będzie także udział zdalny.

Podkomisje sejmowe

Komisja Polityki Społecznej i Rodziny. Znamy skład Podkomisji stałej do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi (PSR02S) Tadeusz Tomaszewski (Lewica) przewodniczący Sylwia Bielawska (KO); Piotr Kandyba (KO); Dorota Łoboda (KO) Maja Ewa Nowak (Polska2050-TD) (Kliknij).

Komentarz: Przypomnijmy, że powołana przez komisję podkomisja służy do szczegółowego rozpatrzenia projektów ustaw (uchwał) i, w efekcie, przedstawia komisji sprawozdanie o rozpatrzonym projekcie. Podkomisja, podobnie jak komisja bierze pod uwagę opinie przedstawione przez inne komisje sejmowe i posłów; może wysłuchiwać także opinii zaproszonych ekspertów. W posiedzeniach podkomisji jest obowiązany uczestniczyć upoważniony przedstawiciel wnioskodawcy. Poprawki po ich ustnym zgłoszeniu na posiedzeniu podkomisji przedstawia się na piśmie przewodniczącemu podkomisji. Poprawki powinny zawierać wynikające z nich konsekwencje dla tekstu projektu (Regulamin Sejmu – Kliknij)

Temat do dyskusji

Jednorożec czy wielbłąd?

Prawdziwa dyskusja zaczyna się od zrozumienia problemu. Taką próbą pokazania problemów jakie często zatruwają życie organizacjom pozarządowym jest tekst „O jednorożcu i pożyczonym garbie” Rafała Kowalskiego, który powstał przy współpracy z Krzysztofem Śliwińskim . Te problemy to prowadzenie księgowości i obowiązki podatkowe… Autor (autorzy) sugerują, że to garb „pożyczony” od przedsiębiorców. Oto cały system został zaplanowany został dla wielbłądów, których celem jest przynoszenie zysku właścicielom. Cóż gdy organizacje nie są nawet jucznym koniem, do którego – od biedy – zasady dla wielbłąda mogłyby pasować. Jednorożec to zupełnie inny gatunek, ale przecież te zwierzęta wcale nie są gatunkiem nielicznym czy ginącym. To spora, powiększająca się populacja dla której warto przygotować, dostosowane do jej potrzeb, reguły postępowania.

Czytaj całość

Czy wiesz, że…

W 1850 roku (31 stycznia) w królestwie Prus zmieniona zostaje konstytucja z 1848 roku. Ostatecznie Preußische Verfassung (1848/1850) pozwalała wszystkim poddanym pruskim na organizowanie zgromadzeń w lokalach zamkniętych bez uprzedniego zezwolenia władzy oraz zawiązywania, bez uprzedniego zezwolenia władzy, stowarzyszeń, nie sprzeciwiających się ustawom karnym.

Komentarz: Jednak już 11 marca 1850 r. wydano rozporządzenie mające zapobiegać nadużywaniu prawa zgromadzania i stowarzyszania się. Rozporządzenie to zakazywało stowarzyszeniom politycznym utrzymywać stosunki z innymi pokrewnymi stowarzyszeniami. W szczególności nie wolno było stowarzyszeniom politycznym tworzyć wspólnych komitetów lub innych organów centralnych, a nawet… korespondować ze sobą. Rozporządzenie uderzyło w Ligę Narodową Polską – masową organizację założoną w 1848 przez obywateli „prowincyj polskich pod panowaniem pruskiem (lub austryackiem) zostających korzystając z otrzymanego i na przyszłość zagwarantowanego prawa asocyacyi” – którą na mocy tego rozporządzenia rozwiązano.

Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu