Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
Ochotnicze straże pożarne. W wykazie prac legislacyjnych rządu pod nr. UD241 pojawił się zapowiadany już przez Ministerstwo Sprawiedliwości Projekt ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych. Według projektodawcy ”Projektowana ustawa wprowadza rozwiązania, które tworzą warunki sprzyjające rozwojowi OSP”. Planowany termin przyjęcia projektu przez RM to III kwartał 2021 r. (patrz dalej).
Komentarz: Projekt budzi przede wszystkim zainteresowanie wśród strażaków, ale i inne osoby mogą być zainteresowane tym, że 1) ustawa przewiduje zapewnienie ratownikom OSP ochrony określonej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych, 2) planowanymi świadczeniami na równi z ratownikami z OSP będą objęci również ratownicy górscy.
Deinstytucjonalizacja. Jak podaje ngo.pl do prekonsultacji (cokolwiek to znaczy) trafił przygotowany w Ministerstwie Rodziny dokument „Strategia rozwoju usług społecznych” będący koncepcją deinstytucjonalizacji, czyli przechodzenia od opieki o charakterze instytucjonalnym do opieki świadczonej w środowisku rodzinnym i społeczności lokalnej.
Komentarz: Co prawda w całym dokumencie nie ma odniesień do planów zmian legislacyjnych, jednak wydaje się, że realizacja strategii będzie wiązać się z tworzeniem nowych norm prawnych. Już w pierwszym etapie (realizowanym w latach 2021-2040) przewiduje się „analizę stanu prawnego i dostosowanie obowiązujących przepisów do wymogów” deinstytucjonalizacji. Wiadomo, że niezbędne będzie „tworzenie odpowiednich, preferujących rodzinę przepisów prawa, rozwiązań systemowych gwarantujących właściwą pozycję rodziny, jej podmiotowości i bezpieczeństwo socjalne”. Z zapisów projektu strategii wiemy jeszcze, że za kierunek zmian legislacyjnych z zakresu realizacji usług społecznych i skoordynowania ich z usługami zdrowotnymi odpowiadać będzie Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, z zakresu realizacji usług zdrowotnych i skoordynowania ich z usługami społecznymi – Ministerstwo Zdrowia (przy projektowaniu zmian w przepisach prawa rodzinnego, cywilnego oraz różnych ustaw – wsparte przez Ministerstwo Sprawiedliwości). Na marginesie można dodać, że organizacje pozarządowe w tym dokumencie traktowane są tylko jako realizator usług.
Współpraca z rządem. Są już wyniki kontroli NIK o współpracy administracji rządowej z organizacjami pozarządowymi (kontrola za lata 2017-2019). W związku z ustaleniami kontroli, Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje m.in. do Rady Ministrów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w zakresie doprecyzowania przepisów określających elementy jakie winien zawierać wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz wprowadzenia obowiązku określania w programach współpracy wskaźników i mierników realizacji celów szczegółowych tych programów.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Projekt ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych. Treść rządowego projektu ustawy jest obecnie w fazie konsultacji i opiniowania.
Komentarz: Bardzo szkoda, że przy tej ustawie nie próbowano skonsultować z organizacjami pozarządowymi przyjętych założeń (zob. Proces legislacyjny). Nie wszystkie kwestie społeczne powinny być bowiem regulowane ustawą. Rzeczywiście silne były głosy wśród organizacji, że jawność powinna być ważnym elementem misji społecznej, ale nie domagano się regulowania tego przez prawo. Wręcz przeciwnie, był to postulat (podnoszony także na I Ogólnopolskim Forum Inicjatyw Pozarządowych w 1996 r., na które to wydarzenie powołują się autorzy projektu w uzasadnieniu) będący próbą przeciwdziałania… właśnie inicjatywom legislacyjnym rządu, mającym zwiększyć kontrolę nad organizacjami (wtedy przede wszystkim nad fundacjami). Być więc to może, że sam pomysł takiej ustawy (niezależnie od konkretnych zawartych w niej zapisów ) nie jest uzasadniony. Tym bardziej, że wymóg obligatoryjnej sprawozdawczości dla wszystkich stowarzyszeń (pod groźbą rozwiązania) może być uznany za próbę ograniczenia wolności zrzeszania się.
- Projekt ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych. 2 lipca 2021 o godz. 16:00 zostaje wpisany do wykazu prac legislacyjnych rządu, a już jako gotowy projekt ustawy 5 lipca znajduje się na stronie RCL i dnia następnego zostaje skierowany m.in. do konsultacji i opiniowania.
Na poziomie parlamentarnym:
- Koła gospodyń wiejskich – ciąg dalszy. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich – Sejm przyjął poprawki Senatu i 28 czerwca 2021 r. przekazał ustawę Prezydentowi do podpisu.
- Instytut Solidarności i Męstwa. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Solidarności i Męstwa imienia Witolda Pileckiego oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 1341) – 30 czerwca 2021 r. skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu.
Komentarz: Warto zwrócić uwagę, że rząd wysłał do Sejmu ten projekt bez konsultacji publicznych. Rozbudowa rządowych instytucji nie powinna ograniczać, zgodnie z zasada pomocniczości, oddolnej inicjatywy społecznej. Dlatego też bacznie trzeba przyglądać się inicjatywom rządowym, które tworzą nowe instytucje lub przejmują instytucje społeczne (muzea, archiwa, instytucje kultury). Co obywatele powinni realizować sami, ewentualnie ze wsparciem publicznym, a czym powinno zajmować się państwo – nie zostało w czasie transformacji ustrojowej dobrze określone. Mamy więc do czynienia z rozrastaniem się instytucji państwowych (np. NIW), które wchodzą na obszary do tej pory zagospodarowywane przez inicjatywy obywatelskie. Dlatego ustawy rozszerzające działalność instytucji państwowych szczególnie powinny być poddawane konsultacjom publicznym.
- Izby rolnicze i wsparcie dla uczestnictwa europejskiego. Do Sejmu trafił także rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1339).
Komentarz: Może być to interesujące dla organizacji w tym sensie, że pokazuje, jak w formie dotacji celowej organizacje społeczne mogą otrzymywać wsparcie uczestnictwa w strukturach ponadnarodowych organizacji (w tym wypadku organizacji rolniczych reprezentujących interesy zawodowe rolników indywidualnych wobec instytucji Unii Europejskiej, stowarzyszeń zrzeszających młodych rolników w Europejskiej Radzie Młodych Rolników oraz organizacji pracodawców zrzeszających pracodawców rolnych w Grupie Pracodawców Rolniczych Organizacji Zawodowych Unii Europejskiej).
- Ponowne wykorzystanie informacji. Warto też zwrócić uwagę na rządowy projekt ustawy o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Konsultacje projektu zakończyły się w listopadzie 2020 roku. 30 czerwca 2021 r. skierowano do I czytania w Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Druk projektu ustawy posiada nr 1338.
- PPK znów w Sejmie. Procedowany jest też senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (druk nr 1331). 23 czerwca 2021 r. skierowano do I czytania w Komisji Finansów Publicznych.
Komentarz: Zwracaliśmy uwagę w poprzednich biuletynach, że to dobry moment na próbę uwolnienia małych organizacji od obowiązków podpisywania umów o zarządzanie PPK (którego to obowiązku zresztą zapewne znaczna część małych organizacji nie dopełniła) (zob. też Małe organizacje, coraz większe obowiązki).
Dzieje się
Kolejne posiedzenie RDPP
Na posiedzeniu podano informacje m.in. o: stanie prac nad strategią deinstytucjonalizacji opieki – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, projekcie ustawy o Ochotniczej Straży Pożarnej – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, projekcie ustawy o ekonomii społecznej i projekcie ustawy o fundacji rodzinnej.
Komentarz: Niestety brak jeszcze sprawozdania ze spotkania. Z nieoficjalnych źródeł wiadomo, że ponoć dziękowano premierowi Piotrowi Glińskiemu za pomoc przy legislacji COVID-owej, uznawano ustawę o sprawozdawczości za „krok w dobrym kierunku”. Czekamy na oficjalne stanowiska Rady (i mamy nadzieję, że określenie na facebooku RDPP organizacją rządową nie jest stwierdzeniem stanu faktycznego…).
Nabór do Rady Pożytku
Przypominamy, że trwa nabór na członków kolejnej RDPP, zgłoszenia należy składać do 30 lipca 2021 roku – decyduje data wpływu dokumentów – do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Komentarz: Od wielu już lat organizacje zabiegają o to, by wybierać swoich reprezentantów. Niestety ciągle w RDPP (jak i w wielu innych ciałach dialogu) reprezentacja sektora jest nominowana przez przedstawicieli rządu. Mamy nadzieję, że przynajmniej członków Komitetów Monitorujących – o czym dyskutowała RDPP na ostatnim posiedzeniu – będziemy mogli wybierać w środowisku.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Podyskutujmy o sprawozdawczości
14, 16, 19 i 20 lipca w godz. 15.00-19.00 odbędą się w ramach #prosteNGO webinaria na temat rządowego projektu ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych. Zapisy na stronie: proste.ngo.
Komentarz: W trakcie webinariów zbieramy uwagi do proponowanej ustawy, można je też zgłaszać indywidualnie (zob. Uwagi do projektu ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych).
Temat do dyskusji
Legislacja dla opornych
W procesie legislacyjnym ma prawo wziąć udział każdy obywatel. Jednak by móc to zrobić, trzeba mieć informacje, że coś się w legislacji danego obszaru dzieje (w kwestii prawa dla organizacji taką rolę odgrywa nasz Biuletyn #prosteNGO) oraz podstawową wiedzę dotyczącą procesu legislacyjnego, by wiedzieć, kiedy i jak można się włączyć w proces legislacyjny. Postaramy się w miarę przystępny sposób opowiedzieć o tym, jaka jest teoria i praktyka stanowienia prawa. Dziś pierwszy odcinek.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu