Biuletyn #prosteNGO – 24 czerwca - 7 lipca 2024 r.

Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.

SPIS TREŚCI

W SKRÓCIE
1. W planach legislacyjnych (Zamrażarka sejmowa c.d., Kosztem NIW-u?)
2. W procesie legislacyjnym (Informatyzacja w zadaniach publicznych, Vat dla małych przedsiębiorców, Nowe uprawnienia organizacji)

PROGRAM RZECZNICZY OFOP
1. Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora (Forum Społeczeństwa Obywatelskiego, Sesje o prawie dla organizacji, Konferencja „Finanse i podatki w trzecim sektorze”).
2. W obszarze realizacji zasady partnerstwa (Partnerstwo w umowach – ekspertyza prawna, Jeszcze o ZIT-ach).

DZIEJE SIĘ

TEMATY DO DYSKUSJI
1. Co chcemy wiedzieć?
2. Czy wiesz, że…(1924)

W skrócie

W planach legislacyjnych

Zamrażarka sejmowa c.d. W odpowiedzi na nasze pismo do Komisji ds. Petycji w sprawie projektu zmian w kwestii uproszczenia rejestracji stowarzyszeń „Biuro Komunikacji Społecznej Kancelarii Sejmu uprzejmie informuje, że trwają prace w interesującym Państwa zakresie, dotyczącym uzupełnienia uzasadnienia do komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (SH-020-53/24). Komisja nie zajęła jeszcze stanowiska w sprawie”.

Komentarz: To wiemy już gdzie „zamroził” się od lutego projekt… tejże Komisji, który jest w zasadzie przez wszystkich akceptowany i nie budzi większych kontrowersji w środowisku. Nie wiemy tylko dlaczego ta zwłoka? Może właśnie dlatego, że nie jest kontrowersyjny i spektakularny, a tylko po prostu ma uprościć życie obywatelom. Wiele to by mówiło o procesie legislacyjnym w Polsce. Mamy nadzieję, że kwestia ta będzie jedną z pierwszych podjętych przez Zespół ds. Stowarzyszeń przy Ministrze ds. Społeczeństwa Obywatelskiego.

Kosztem NIW-u? Grupa posłów Polska2050-TD (przedstawiciele wnioskodawców Mirosław Suchoń i Ryszard Petru) zgłosili Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, który dotyczy wprowadzenia nowych zasad ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Komentarz: Projekt został skierowany do konsultacji, ale nie do organizacji, ani nawet do Komitetu ds. Pożytku Publicznego czy Radu Działalności Pożytku Publicznego. Warto jednak zwrócić uwagę, że w uzasadnieniu możemy przeczytać: „Dodatkowe oszczędności przewidujemy w ramach restrukturyzacji lub likwidacji instytutów państwowych (…) NIW-CRSO: 150 milionów złotych (…)”. To jednak zaskoczenie.

W procesie legislacyjnym

Na poziomie rządowym

Informatyzacja w zadaniach publicznych. Do konsultacji publicznych skierowano projekt ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne UC44 (Kliknij)

Komentarz: Czy to będzie oznaczało dodatkowe obowiązki dla organizacji realizujących zadania publiczne? W obowiązującej ustawie (Kliknij) już mówi się, że niektóre zapisy „stosuje się również do podmiotu, któremu podmiot publiczny powierzył lub zlecił realizację zadania publicznego, jeżeli w związku z realizacją tego zadania istnieje obowiązek przekazywania informacji do lub od podmiotów niebędących organami administracji rządowej”. Czekamy wiec na wyniki konsultacji. Pismo konsultacyjne skierowano m.in. do: Centrum Cyfrowe Projekt: Polska; Federacja Konsumentów; Fundacja Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości; Fundacja Bezpieczna Cyberprzestrzeń; Fundacja Digital Poland; Fundacja Dobra Sieć; Fundacja Instytut Bezpieczeństwa Informacji; Fundacja Instytut Mikromakro; Fundacja IT Leader Club; Fundacja Moje Państwo; Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej; Fundacja Nowoczesna Polska; Fundacja Panoptykon; Fundacja Projekt Polska; Fundacja Widzialni; Instytut Spraw Publicznych; Internet Society Poland; Naczelna Organizacja Techniczna; Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Radioamatorskich; Polski Związek Krótkofalowców; Polskie Towarzystwo Informatyczne; Stowarzyszenie Budowniczych Telekomunikacji; Stowarzyszenie Instytutu Informatyki Śledczej; Stowarzyszenie Inspektorów Ochrony Danych Osobowych; Stowarzyszenie Inżynierów Telekomunikacji; Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”; Stowarzyszenie Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej; Stowarzyszenie organizatorów ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w Polsce; Stowarzyszenie Sieć Obywatelska – Watchdog Polska; Stowarzyszenie Top 500 Innovators; Stowarzyszenia Urzędników Stanu Cywilnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Vat dla małych przedsiębiorców. Do konsultacji publicznych skierowano projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw UC56 (Kliknij), który dotyczy „współpracy administracyjnej i wymiany informacji do celów monitorowania i prawidłowego stosowania procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw” w działalności transgranicznej.

Komentarz: Zapewne bezpośredniego wpływu na działalność organizacji (poza tymi prowadzącymi działalność gospodarczą także w innych krajach) ten akt prawny wpływu mieć nie będzie. Projekt do konsultacji (z nieprawidłową formułą „Niezgłoszenie uwag w powyższym terminie pozwolę sobie uznać za akceptację projektu”) otrzymały m.in. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce; Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce; Rada Krajowa Federacji Konsumentów; Zrzeszenie Prawników Polskich; Polski Związek Niewidomych; Polskie Stowarzyszenie Vendingu.

Na poziomie parlamentarnym

Nowe uprawnienia organizacji. Po pierwszym czytaniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw – druk nr 437 (Kliknij) skierowano go do Komisji Gospodarki i Rozwoju oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.

Komentarz: O projekcie tym pisaliśmy już jeszcze na etapie rządowym procesu legislacyjnego z uwagi na obawy przedsiębiorców (Kliknij). W sposób znaczący wzmacnia on rolę organizacji pozarządowych, które stać się mogą podmiotami upoważnionymi wpisanymi do odpowiedniego wykazu i dochodzić roszczeń. Warto przyjrzeć się zapisom tej ustawy, bo to może być krok w kierunku poszukiwania definicji niezależnej organizacji pozarządowej. Podkreśliłem ciekawsze fragmenty. „O wpis do rejestru może ubiega się podmiot, który łącznie spełnia następujące warunki: 1) jest osobą prawną; 2) jego zadaniem statutowym jest działalność na rzecz zapewnienia ochrony interesów konsumentów zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, o których mowa w załączniku I dyrektywy 2020/1828, oraz przepisami je wdrażającymi lub służącymi ich stosowaniu; 3) prowadzi niezarobkową działalność na rzecz ochrony interesów konsumentów od co najmniej 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o wpis do rejestru i daje rękojmię właściwego prowadzenia tej działalności; 4) nie jest objęty postępowaniem upadłościowym ani nie został uznany za niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 1520 oraz z 2023 r. poz. 825, 1723, 1843 i 1860); 5) jest niezależny i nie podlega wpływom innych podmiotów, w szczególności przedsiębiorców, które mogłyby odnieść korzyść gospodarczą z wytoczenia grupowego postępowania krajowego lub grupowego postępowania transgranicznego, również w przypadku finansowania przez inne podmioty, i w tym celu posiada ustalone procedury odnoszące się do konfliktów interesów tego podmiotu, podmiotów go finansujących oraz konsumentów; 6) udostępnia publicznie, stosując prosty i zrozumiały język, za pośrednictwem wszelkich stosownych środków, a w szczególności na swojej stronie internetowej, informacje, które wskazują, że spełnia on warunki, o których mowa w pkt 1–5, oraz informacje o źródłach swojego finansowania, o strukturze organizacyjnej, zarządczej i członkostwa, o swoich zadaniach statutowych, a także o swojej działalności„.

Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe

Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora

Forum Społeczeństwa Obywatelskiego. W ramach IX OFIP-u zaprezentowano list otwarty skierowanego do kluczowych instytucji UE, w którym wzywa się je do nadania priorytetu działaniom sprzyjającym rozwojowi przestrzeni dla działań obywatelskich, stojącym na straży demokracji i chroniącym prawa podstawowe (Kliknij).

Komentarz: List zawiera postulaty m.in. utworzenia Europejskiej Strategii Społeczeństwa Obywatelskiego, przyjęcie Porozumienia o dialogu obywatelskim, wzmacnianie polityki finansowania, ustanowienie europejskiego semestru na rzecz demokracji. Uwzględnienie tych postulatów przyczynić się może – w długiej perspektywie – także do zmian w krajowych systemach prawnych. Trzymamy kciuki.

Sesje o prawie dla organizacji. Na OFIP-ie organizowaliśmy dwie sesje dotyczące prawa dla organizacji. Pierwsza „Społeczeństwo obywatelskie – relacje z władzą” miała pokazać władzy z jakimi problemami mierzy się sektor. Druga „Jakie prawo dla NGO?” wskazywała na podstawowe dylematy stojące przed sektorem – jaka ustawa dla organizacji i jak zorganizować sektor do współpracy z władzą. Opis i uczestnicy sesji (Kliknij). Nagranie sesji (Kliknij). Pierwszy panel rozpoczyna się ok. 2:11:33, drugi ok. 4:44:41.
Konferencja „Finanse i podatki w trzecim sektorze”. Przypominamy o VIII POLSKO-HISZPAŃSKIEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ 10-11 października on-line. Rejestracja uczestników rozpocznie się we wrześniu, jednak już teraz przyjmowane są propozycje referatów (w języku polskim albo w języku hiszpańskim, stacjonarnie albo online) przyjmowane są za pośrednictwem formularza do 31 lipca 2024 r. Współorganizatorzy: Centrum Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Wydział Prawa Uniwersytetu w Murcji.

Komentarz: Chcielibyśmy, aby konferencja nie była tylko naukowa, ale aby dała możliwość wymiany stanowisk pomiędzy teoretykami i praktykami. Główne tematy konferencji to: Ramy prawne działalności w trzecim sektorze; Przegląd najważniejszych form prawnych i głównych obszarów działalności w trzecim sektorze w Polsce i w Hiszpanii; Finansowanie sektora ze środków publicznych; Zachęty podatkowe dla wspierania trzeciego sektora; Opodatkowanie organizacji pozarządowych.

W obszarze realizacji zasady partnerstwa

Partnerstwo w umowach – ekspertyza prawna. Na zlecenie Podkomitetu ds. rozwoju partnerstwa na lata 2021-2027 została przygotowana ekspertyza prawna dotycząca równości stron oraz obciążeń administracyjnych w umowach o dofinansowanie w wybranych krajowych i regionalnych programach perspektywy finansowej 2021-2027 (Kliknij). Ekspertyza została przygotowana przez Adw. Patryka Dykasa z LEGAL BRAND Kancelaria Adwokacka Adwokat Patryk Dykas w dniu 30 kwietnia 2024 r.

Komentarz: Z inicjatywy osób członkowskich z ramienia OFOP-u, który już na etapie programowania (Kliknij) zwracał uwagę na pewne niebezpieczeństwa związane z nadmiernymi obostrzeniami, została zlecona analiza, której celem było zdiagnozowanie i zarekomendowanie konkretnych rozwiązań służących wyrównaniu dysproporcji oraz odbiurokratyzowaniu procesu realizowania projektów w oparciu o przedmiotowe umowy o dofinansowanie. Wydaje się, że ta analiza – przygotowana z pozycji odbiorcy środków a nie dysponentów – jest dobrym przyczynkiem do dyskusji o możliwych uproszczeniach w finansowaniu organizacji (i innych beneficjentów) ze środków europejskich.

Jeszcze o ZIT-ach. W ramach IX OFIP-u zorganizował OFOP spotkanie pt. Udział przedstawicieli II i III sektora w procesie decyzyjnym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Inicjatorem i głównym mówcą był przewodniczący Zespołu Partnerów Społeczno-Gospodarczych Zachodniopomorskiej Strefy Centralnej Bartosz Bator z Fundacji Czyn.

Komentarz: W oparciu o doświadczenia konkretnego ciała doradczego ZIT udało się pokazać, że przy zaangażowaniu partnerów spoza administracji i minimum dobrej woli ze strony samych ZIT-ów otwiera się w tym obszarze znaczne pole działania dla lokalnych organizacji. To możliwość niedocenianej współpracy JST z NGO.

Dzieje się

Organizacje

Fundacja im. Stefana Batorego. Ukazał się pierwszy Monitor legislacyjny (Kliknij) „Monitor to cykl regularnie publikowanych, krótkich analiz forumIdei poświęconych kluczowym problemom funkcjonowania państwa. Co miesiąc przygotujemy teksty omawiające to, co wydarzyło się w ostatnim okresie w dwóch obszarach: przeciwdziałania korupcji (Monitor antykorupcyjny) oraz praworządności i przejrzystości procesu legislacyjnego (Monitor legislacyjny)”. Redaktorzy mają nadzieję, że „będą one służyły pomocą politykom, urzędnikom państwowym i samorządowym, ekspertom, osobom w organizacjach społecznych oraz wszystkim zainteresowanym tym, jak działa polskie państwo”
Klub Jagielloński proponuje organizacjom „jak systemowo wzmocnić ich oddolne finansowanie przez obywateli i przedsiębiorców wykorzystując takie mechanizmy jak program 800+ czy podatki płacone przez biznes i najzamożniejszych Polaków” (Kliknij). Te propozycje to: 1) Mechanizm solidarnościowy w 800+; 2) 1,5% CIT dla organizacji pożytku publicznego; 3) Wsparcie organizacji obywatelskich z tzw. podatku Belki.

Komentarz: „Przez ponad dwa lata” w ramach projektu pt. „Nawigator Legislacyjny dla NGO” (finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030 w kwocie 265 610,00 zł – bez wkładu własnego) Klub, jak sam pisze, monitorował „zmiany w prawie dotyczące III sektora”. Przeprowadził „również badanie otoczenia prawno-administracyjnego organizacji pozarządowych w Polsce” i, na tej podstawie, przygotował apel do polityków, w którym wykazuje na trzy, wyżej wymienione, możliwości wsparcia sektora obywatelskiego. Czy rozwiązałyby one, któryś z rzeczywistych problemów organizacji? Opierając się na tych, bardzo ogólnych zapisach, nie wydaje się. Zapewne jednak propozycje warte są bardziej szczegółowej dyskusji. Miejmy nadzieję, że poza hasłami, projektodawcy przedstawią jakieś bardziej konkretne analizy.

Rozwój dialogu obywatelskiego. Ukazała się lista projektów ocenionych w ramach konkursu FERS.04.06-IP.04-001/23 (Kliknij) . 33 organizacje (plus partnerzy) otrzymają dofinansowanie na kwotę ok. 46 759 141,02.

Komentarz: Przypomnijmy, przedmiotem dofinansowania jest „rozwoju dialogu obywatelskiego poprzez zwiększenie udziału NGO w procesie stanowienia prawa oraz współkreowaniu, monitorowaniu i ewaluacji polityk publicznych w obszarach ich działalności z wykorzystaniem gamy narzędzi partycypacji społecznej oraz wzmocnienie ich potencjału do działań rzeczniczych i strażniczych (typu watchdog)”. Wsparcie, zaplanowane we wniosku, musiało objąć co najmniej 150
przedstawicieli/przedstawicielek organizacji pozarządowych, a dla każdego trzeba było zaplanować co najmniej 48 godzin wsparcia. W sumie daje to 4 950 osób wspartych i, co najmniej, 237 600 godzin wsparcia. Czy przełoży się to na konkretny efekt, czy też, jak to czasem bywa, okaże się, że „operacja się udała tylko pacjent zmarł”. W tym wypadku mogłoby to oznaczać, że rola organizacji w dialogu się nie zwiększy, a organizacje stracą czas i energię swoich współpracowników. Dla zainteresowanych informacja co było z podobnym wsparciem w poprzednim okresie programowania: Zasada partnerstwa a zawodność systemu (Kliknij).

Parlament

Parlamentarny Zespół

Na OFIP-ie. W sesji plenarnej „Społeczeństwo obywatelskie – relacje z władzą” uczestniczyła Anita Kucharska-Dziedzic, posłanka, sekretarz Parlamentarnego Zespołu ds Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego.

Komisji Polityki Społecznej i Rodziny

11 lipca 2024 r. planowane jest pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – druk nr 445 (Kliknij) – uzasadnia poseł Urszula Augustyn.

Komentarz: Wbrew pozorom dyskusja wokół tego projektu ustawy może wykazać na ile parlamentarzyści, ale też rząd (projekt poszedł do konsultacji z Komitetem ds. Pożytku Publicznego) i przedstawiciele organizacji (RDPP też dostało do konsultacji) próbują rozwiązać rzeczywiste problemy, a na ile zadowalają się pozorami. Bo sprawa wcale nie jest tak oczywista jak się na pierwszy rzut oka wydaje.

Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego

Zespoły robocze. W ramach Grupy roboczej ds. uproszczeń prawnych dla NGO zaproponowano następujące zespoły robocze: Zespół ds. zlecania zadań (Przewodniczący Piotr Choroś); Zespół ds. podatkowych (Przewodniczący Rafał Dymek); Zespół ds. sprawozdawczości (Przewodnicząca Alicja Gawinek); Zespół ds. edukacji wiejskiej (Przewodnicząca Alina Kozińska-Bałdyga); Zespół ds. Organizacji pożytku publicznego (Przewodnicząca Martyna Leciak); Zespół ds. stowarzyszeń (Przewodniczący Błażej Zając); Zespół ds. ogólnych i norm generalnych oraz prawa ustrojowego NGO (Przewodniczący Maciej Kunysz); Zespół ds. rejestracji i rejestrów organizacji (Przewodniczący Tomasz Pawłowski); Zespół ds. ciał dialogu obywatelskiego (Przewodniczący Waldemar Weihs); Zespół do spraw fundacji (Przewodniczący Jacek Olejarz).

Rada ds. Prezydencji. Minister ds. społeczeństwa obywatelskiego i Pełnomocnik ds. przygotowania i sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej ogłaszają nabór kandydatek i kandydatów do Rady Organizacji Pozarządowych ds. Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej (Kliknij).

Ministerstwa

Ministerstwo Edukacji Narodowej. Minister Edukacji podjęła decyzję o powołaniu Zespołu do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi, które dla dobra polskiej oświaty zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737) aktywnie wspierają szkoły i placówki w ich działalności. W skład Zespołu wejdzie 30 przedstawicieli organizacji pozarządowych, które zostaną wybrane przez Ministra Edukacji, po spełnieniu przez nie kryteriów określonych w otwartym naborze ofert. Oferty mogą być składane do 16 lipca 2024 r. (Więcej).

Legislacja

Sesja na OFIP-ie. Fundacja im. Stefana Batorego wspólnie z Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych zorganizowała panel „Czy rząd lubi pomysły na Polskę?”. Rozmowa dotyczyło tego czy rząd słucha pomysłów organizacji. Sesje prowadził Krzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego), a uczestniczyli: Maciej Berek (Członek Rady Ministrów, Przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów), Joanna Mucha (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji), Arkadiusz Myrcha (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości), Karolina Czerwińska (Fundacja Polskie Forum Migracyjne), Tomasz Kosmalski (Wolna Szkoła), Olga Napiontek (Fundacja civis polonus), Maciej Nowicki (Helsińska Fundacja Praw Człowieka). Subiektywna ocena prowadzącego (Kliknij). Całość – panel rozpoczyna się ok. 6:10:39 (Kliknij).

Temat do dyskusji

Co chcemy wiedzieć?

Czas już chyba na porządkowanie wiedzy. Od powołania na urząd Ministra do spraw Społeczeństwa Obywatelskiego oraz przewodniczącej Komitetu do spraw Pożytku Publicznego minęło pół roku. Wydaje się, że to wystarczający czas by uporządkować organizacyjnie i zaplanować prace. Niestety, z punktu widzenia zewnętrznego obserwatora, tego nie widać. A my chcemy i mamy prawo wiedzieć.

Czytaj całość

Czy wiesz, że…

1924 (18 lipca) uchwalona zostaje ustawa w przedmiocie zmiany niektórych przepisów o opodatkowaniu spadków i darowizn (Kliknij). Art. 4 otrzymał następujące brzmienie: „Wolne są od podatku spadkowego oraz od podatku od darowizn (…) fundacje, zakłady, zrzeszenia lub związki samorządne, mające siedzibę w Państwie Polskiem – co do majątku, otrzymanego na cele dobroczynne, nauki, lub nauczania” I dalej. „O ile majątek, który fundacja, zakład, zrzeszenie lub związek samorządny otrzymały na podstawie rozporządzenia ostatniej woli lub darowizny, nie jest przeznaczony na cele dobroczynne, ani na cele nauki, lub nauczania (…), Minister Skarbu może zezwolić na wniosek podatnika na zwolnienie od podatku spadkowego oraz podatku od darowizn, jeżeli cel, na który majątek jest przeznaczony, ma ważne znaczenie dla dobra ogólnego“

Komentarz: Ustawa zastąpiła ustawę z dnia 29 maja 1920 r. i ujednolicała kwestię darowizn i spadków na terenie całej Rzeczpospolitej. W przedmiocie przepisów dla organizacji, w zasadzie, nie zmieniała dotychczas obowiązujących rozwiązań (Kliknij).

Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu