Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
Zmiany w ustawie o pożytku? W trybie dostępu do informacji publicznej (patrz niżej) otrzymaliśmy przekazany w styczniu 2022 roku Przewodniczącemu Komitetu ds. Pożytku Publicznego przez Zespół ds. reformy systemu zlecania zadań publicznych projekt nowelizacji ustawy o pożytku (Kliknij).
Komentarz: Nic nie wskazuje na to by rząd chciał skorzystać z proponowanych rozwiązań. Nie ma zapowiedzi w planie prac legislacyjnych rządu i samego Przewodniczącego. Przygotowania samorządów, na dotychczasowych zasadach, do konkursów na rok przyszły są w całej pełni. Warto tu także przypomnieć, że w tym czasie (w 2022) wprowadzano zmiany w ustawie wielokrotnie (Dz.U.2022.857 art. 9, Dz.U.2022.1079 art. 104, Dz.U.2021.2490 art. 44, Dz.U.2022.1812 art. 69, Dz.U.2022.1265 art. 7), a na etapie rządowym procedowany jest (od ponad roku, a ostatnia informacja na stronie RCL-u pochodzi z 1 czerwca) projekt ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych (UD217) (Kliknij).
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
Kooperatywy mieszkaniowe. Do Sejmu został skierowany Projekt ustawy o kooperatywach mieszkaniowych oraz o zasadach zbywania nieruchomości należących do gminnego zasobu nieruchomości w celu wsparcia realizacji inwestycji mieszkaniowych (UD41) (Kliknij), który dotyczy „prowadzenia w Polsce inwestycji w formule kooperatywy mieszkaniowej, pozwalającej prowadzić inwestycje nowego budynku mieszkalnego przez grupę przyszłych mieszkańców – osoby te będą brały czynny udział w procesach decyzyjnych w ramach projektowania i realizacji danej inwestycji mieszkaniowej.”
Na poziomie parlamentarnym:
- Zmiana ustawy o fundacjach. Sejm przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (druk nr 2479 (Kliknij) w wersji pozostawiającej zmianę ustawy o fundacji. W dyskusji odpowiadając na pytania posłanek i posłów Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Kamila Król stwierdziła: „Jeśli chodzi o zarzut kontrolowania fundacji, to też nie możemy się z tym zgodzić. Chodzi tutaj wyłącznie o elektronizację sprawozdań, a nie o kontrolę. Minister sprawiedliwości już w obecnym porządku prawnym określa, w drodze rozporządzenia, jak wygląda sprawozdanie. My tak naprawdę zajmujemy się tylko elektronizacją, a nie merytorycznymi kwestiami, jeśli chodzi o nadzór czy kontrolę.” Ustawa trafiła teraz do Senatu.
Komentarz: Stanowisko organizacji – patrz niżej.
- Ustawa o NIW. 14 września Komisja Polityki Społecznej i Rodziny po przeprowadzeniu pierwszego czytania wniosła o przyjęcie rządowego projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (druk nr 2552) (Kliknij).
Komentarz: Na wstępie trzeba przypomnieć, że ustawa o NIW powstała przy dużych obawach części środowiska pozarządowego (por. np. OFOP: Narodowe Centrum – nie rozwiązuje problemów, tworzy nowe) i czas raczej potwierdził, niż obalił te obawy. W tym kontekście też trzeba oceniać nawet czysto formalne zmiany w tej ustawie. Nowe kompetencje NIW? Proponowana zmiana w art. 23 (zmiana ust. 1 i dodanie ust. 1a) sugeruje, że NIW – nie tylko jest od wspierania społeczeństwa obywatelskiego, ale także jego „zastępowania”. Oto NIW już nie „zarządza” programami, ale je „realizuje” i to zarówno „samodzielnie lub we współpracy”. Zarobkowa działalność wydawnicza? Dodanie w art. 24 ust. 7 w brzmieniu: „Narodowy Instytut może prowadzić także działalność wydawniczą dotyczącą społeczeństwa obywatelskiego.” jest nie tylko próbą konkurencji z wydawanymi przez organizacje pozarządowe, instytucje naukowe i gospodarcze publikacjami (w tym promowanie rządowej wizji społeczeństwa obywatelskiego), ale także – jak wynika z planowanych zmian w art. 32 – dodatkowym źródłem przychodu dla NIW. Nie wydaje się, że taka dodatkowa działalność NIW miała uzasadnienie. Zbyt duże kompetencje dyrektora? Choć zmiana wprowadzona w art. 30 ust. 2 ustawy o NIW-CRSO nie budzi „na pierwszy rzut oka” wątpliwości, to jednak zapis w uzasadnieniu „Dzięki projektowanej zmianie Dyrektor Narodowego Instytutu będzie mógł uzupełniać dane regulaminy konkursów w sposób zgodny z ich indywidualnymi potrzebami z jednoczesnym zachowaniem obowiązujących wymogów ustawowych” budzi wątpliwości co do intencji tego zapisu. Zbyt wielka dowolność w regulaminach konkursowych może prowadzić do arbitralnych decyzji, które będą wpływały na równość szans podmiotów startujących w konkursach, a nawet niebezpieczeństwem ograniczenia wolności zrzeszania się poprzez nierówność dostępu do środków publicznych. Podobne wątpliwości może budzić „możliwość tworzenia listy rezerwowej i dokonywania wyboru ofert z tej listy przez Dyrektora w przypadku uwolnienia środków w ramach konkursu”. Co z funduszem nagród? Zastanawiający jest również zapis uzasadnienia „Zmiana art. 35 ustawy o NIW-CRSO (art. 1 pkt 9 projektu) polegająca na uchyleniu ust. 4, który stanowi, że zakładowy fundusz nagród stanowi 8,5% funduszu płac, pozwoli na zwiększenie elastyczności w kształtowaniu polityki płacowej Narodowego Instytutu”. Czy nie może ono oznaczać zwiększenia funduszu nagród w NIW? Na pytanie Posła Michał Krawczyka: „Jaki procent w całkowitym funduszu wynagrodzeń stanowiły nagrody w roku 2021?” Dyrektor Kaczmarczyk nie odpowiedział, ale stwierdził, że może odpowiedzieć na piśmie. Nowe kompetencje Rady NIW? Możliwość zwrotu kosztów podróży i noclegów w związku z „udziałem w konferencjach, sympozjach, seminariach i spotkaniach dotyczących zadań Narodowego Instytutu, po uzyskaniu zgody Przewodniczącego Rady podejmowanej w porozumieniu z Dyrektorem” wydaje się nie do końca uzasadnione w kontekście jedynie opiniodawczej roli Rady (Art.12 ). Znając zaś wątpliwości organizacji co do wyboru przez Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego członków Rady (por. np. Reprezentują nas przedstawiciele organizacji pozarządowych… wskazywani przez rząd) można by uznać to za rodzaj wsparcia członków Rady w ich działalności wykraczającej poza obowiązki wypełniane w Radzie. Na co dodatkowe środki? Zwiększenie alokacji na działania organizacji pozarządowych zawsze cieszy, ale radość ta jest osłabiona 1) pojawiającymi się wątpliwościami co do wpływu na ich dystrybucję nie tyle merytorycznych argumentów, co politycznych (światopoglądowych) priorytetów obecnej władzy, 2) brakiem kontroli społecznej nad wydatkowaniem środków przez NIW na kwestie związane z obsługą programów, działaniami promocyjnymi, a teraz także realizowaniem samodzielnych projektów, w tym wydawniczych. W tym kontekście pojawia się m.in. remont nowej siedziby NIW, w dawnym hotelu rządowym przy Belwederskiej, za 30 mln. Jak twierdziła posłanka Hanna Gill-Piątek: „W opinii Polski 2050 nie ma powodu do właściwie sześciokrotnego prawie podniesienia kwoty dofinansowania instytutu. To już nie chodzi tylko o to, że nie uważamy za zasadne remontowania nowej siedziby, jak ludzie nie mają czym napalić w piecu i co do garnka włożyć, bo naprawdę należałoby mieć tutaj pewien takt – powiedziałabym – wobec społeczeństwa. Państwo jednak dopompowali budżet instytutu w zeszłym roku o 193 mln zł, a tutaj proponuje się kwoty jeszcze o wiele większe”.
Dzieje się
Nie dla zmiany ustawy o fundacjach
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych oraz Forum Darczyńców w Polsce postulują rezygnację z planów nowelizacji ustawy o fundacjach. Zmiany nie są w tej chwili potrzebne – nie wynikają z żadnych postulatów, oczekiwań czy realnych problemów fundacji. Czytaj: Kliknij
System równoległy
Wśród organizacji pojawiają się wątpliwości co do wprowadzania w życie po 30 października uchwalonej ostatnio ustawy o ekonomii społecznej. Oto na gruncie obecnych zapisów ustawy o ekonomii społecznej od tego dnia aż do pierwszych decyzji wojewodów nie będzie podmiotów ze statusem przedsiębiorstwa społecznego w Polsce, ani też działających pod reżimem ustawy ośrodków wsparcia. A przecież równocześnie działać będą, i to finansowane z pieniędzy publicznych, dotychczasowe uznawane przedsiębiorstwa społeczne i OWESy. Organizacje przygotowują apel w tej sprawie.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Podcasty #prosteNGO
Crowdfunding, czyli finansowanie społecznościowe, to stale zyskująca na popularności forma pozyskiwania środków. Nie tylko dla organizacji pozarządowych. Posłuchajcie kolejnego odcinka naszej serii #prosteNGO i zobaczcie jakie to proste! Słuchaj: Kliknij
Osoba bezrobotna w zarządzie stowarzyszenia
Jak pisaliśmy (patrz: Biuletyn #prosteNGO – 1-14 sierpnia 2022 r.) – z inicjatywy Zespołu ds. Wolności Zrzeszania przy inicjatywie „Nasz Rzecznik” – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wystosowało pismo w sprawie dotyczącej unormowania kwestii niejednolitego sposobu nadawania statusu osoby bezrobotnej przez PUP członkom zarządów organizacji. Otrzymaliśmy odpowiedź z MRiPS. Odpowiedź dość długa (czytaj: Kliknij), ale w skrócie organizacje nie mogą liczyć na zmianę podejścia.
Komentarz: Nie wydaje się, aby odpowiadający dobrze zrozumieli nasz postulat, o czym może świadczyć takie sformułowanie: „Jednak w odmienny sposób traktowane jest pełnienie społecznej funkcji prezesa lub członka zarządu np. wspólnoty mieszkaniowej, klubu sportowego, fundacji działającej pro bono i nie stoi to na przeszkodzie w posiadaniu statusu bezrobotnego”. Wydaje się więc, że konieczne jest podjęcie działań rzeczniczych w celu unormowania kwestii niejednolitego sposobu nadawania statusu osoby bezrobotnej przez PUP członkom zarządów organizacji.
Spotkanie w Rzeszowie
Zapraszamy na spotkanie „#prosteNGO! Dotacje w NGO – kontrola i zwroty”, które odbędzie się 29 września 2022 r. w Rzeszowie. Czytaj więcej: Kliknij
Temat do dyskusji
Monitoring działalności Komitetu ds. Pożytku Publicznego
W naszym monitoringu wiele się dzieje. Po pierwsze – udało nam się uzyskać dwa dokumenty, które dla Przewodniczącego Komitetu Pożytku Publicznych przygotowały powołane przez niego zespołu (zarządzenia udostępniliśmy już poprzednio). Prezentujemy projekt ustawy zmieniającej ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Kliknij) i wypracowany, ale nieuzgodniony w zespole, projekt ustawy o Radzie Dialogu Obywatelskiego (Kliknij). Po drugie – zatoczyliśmy koło w zdobyciu planu pracy KPP i po raz ostatni ponowiliśmy prośbę, zastanawiając się czy dotychczasowa korespondencja może „świadczyć o umyślnym i z zamiarem wprowadzaniu w błąd lub braku kompetencji w zakresie wiedzy lub umiejętności osób obsługujących wniosek o informację”? Po trzecie – otrzymaliśmy protokół z posiedzenia Komitetu ds. Pożytku Publicznego z 14 czerwca 2022 roku, dotyczącego Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 oraz Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu