Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- DZIEJE SIĘ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Stan klęski żywiołowej. Kolejna wersja (z dn. 22 maja 2023 r.) projektu ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej (UD432) (Kliknij)
Komentarz: Z nadzieją patrzymy na takie zapisy jak art. 47: „Koordynujący działania prowadzone w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia współpracują z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami działającymi na obszarze ich właściwości, a na wniosek lub za zgodą tych podmiotów koordynują ich działalność”. To może jeszcze za mało by stworzyć dobre ramy współpracy, ale krok w dobrym kierunku, w kierunku uznania potencjalnej roli organizacji i ich niezależności.
- Aktywizacja zawodowa. Kolejna wersja (z dn. 22 maja 2023 r.) projektu ustawy o aktywności zawodowej (UD399) (Kliknij)
Komentarz: Warto przypomnieć opinie dotyczące rządowego projektu ustawy o aktywności zawodowej przygotowane w ramach #prosteNGO (Kliknij).
- Spóźnieni sygnaliści. Mamy kolejną już wersje projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (UC101) (Kliknij), który trafił do Komitetu Stałego Rady Ministrów.
Komentarz: Przypomnijmy – projekt ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii i dotyczy przyjęcia regulacji prawnych związanych ze zgłaszaniem naruszeń, w tym dotyczących ochrony zgłaszających oraz trybu zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych przez podmioty prawne oraz organy publiczne. Powyższe służyć ma lepszemu egzekwowaniu prawa i polityk Unii Europejskiej poprzez skuteczniejsze wykrywanie przypadków naruszeń, prowadzenie postępowań wyjaśniających i ściganie. Co ciekawe, a na co zwracają uwagę wnioskodawcy w piśmie kierującym na Komitet Stały RM: „Jednocześnie uprzejmie informuję, iż 10 marca br. Komisja Europejska wniosła skargę do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie nieprzyjęcia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2019 r. w sprawie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Komisja wniosła o nakazanie Rzeczypospolitej Polskiej zapłaty na rzecz Komisji kwoty ryczałtu w minimalnej wysokości 3 836 000 euro i okresowej kary pieniężnej w wysokości 53 430 euro na dzień.”
- Poradnictwo obywatelskie. Znamy już uwagi zgłoszone w konsultacjach projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (UD494) (Kliknij)
Na poziomie parlamentarnym:
- Rosyjskie wpływy. 28 maja Sejm przegłosował (mimo uchwały Senatu o jej odrzucenie i Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych by stanowisko Senatu przyjąć) projekt ustawy o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022 (Kliknij) W ustawie tej jest zapis iż: „Komisja bada również przypadki wpływów rosyjskich na osoby inne niż wskazane w ust. 1, o ile w istotny sposób oddziaływały one na bezpieczeństwo wewnętrzne lub godziły w interesy Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie (…) działalności stowarzyszeń lub fundacji”.
Komentarz: Wspomnieć też należy o wątpliwościach, co do konstytucyjności tej ustawy zgłaszanych przez opozycję i środowisko naukowe (por. np. Magdalena Gałczyńska Lex Tusk. „Zniszczony zostanie każdy, kto przeciwstawi się obecnej władzy” (Kliknij).
- 1,5% podatku rolnego. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych (Druk 3188) (Kliknij), który dotyczy zgodnie z uzasadnieniem „umożliwienia finansowania związków zawodowych rolników indywidualnych poprzez przekazanie przez podatników podatku rolnego, będących osobami fizycznymi, 1,5% należnego podatku rolnego na rzecz wybranego rolniczego związku zawodowego”.
Komentarz: Idea 1,5 procent podatku przekazywana przez obywateli na działalność społeczna nie budzi wątpliwości. Jednak już finansowanie z podatków organizacji zawodowych, które reprezentują określone interesy grup społecznych, nie jest tak oczywiste. Tym bardziej, co podkreślał m.in. poseł Krzysztof Piątkowski: „W opinii wielu osób projekt ustawy sprawia wrażenie, jakby został stworzony pod konkretne związki rolnicze i z myślą o eliminacji innych. Przedmiotowy projekt w sposób nieuzasadniony zawęża grono ewentualnych odbiorców finansowania do nielicznych, wyłącznie dużych związków. Najdobitniej świadczy o tym wymóg działania od co najmniej 5 lat w 10 województwach i w co najmniej trzech powiatach w każdym z nich oraz posiadania minimum 30 członków w każdym powiecie. Takie szczegółowe określenie liczby członków i wielkości struktur nie jest przypadkowe. Ma to na celu ograniczenie finansowania wyłącznie do kilku najstarszych organizacji rolniczych, niekoniecznie tych najprężniej działających, i wyeliminowanie młodszych, które wykazują się dużą aktywnością, np. Agrounii, której Prawo i Sprawiedliwość przecież tak bardzo się obawia. Warto pamiętać, że ustawa o związkach zawodowych rolników indywidualnych ustanawia tylko jeden wymóg do rejestracji, mianowicie posiadanie 30 członków w całym kraju, a w przypadku organizacji pożytku publicznego jedynym warunkiem do otrzymania odpisu z podatku PIT jest wyłącznie wpis do KRS-u. To jest rozwiązanie, o którym moglibyśmy dyskutować, bo dałoby ono równe szanse wszystkim. Przedłożony projekt ustawy odnosi się tylko do związków zawodowych rolników indywidualnych, ale przecież w polskim systemie prawnym na prawach związków zawodowych rolników indywidualnych funkcjonują też organizacje społeczno-zawodowe, a ich istnienie jest zagwarantowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązuje ustawa z 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Zgodnie z nią społeczno-zawodowe organizacje rolników i związki zawodowe rolników indywidualnych mają takie same prawa i obowiązki” (Kliknij). Czy nie lepiej byłoby więc przeznaczyć te 1,5 procent podatku na wsparcie także innych organizacji pozarządowych działających na wsi? Pozwoliłoby to podatnikom rzeczywiście decydować na co chcą przekazać część swoich podatków.
- Procedury inwestycyjne. Do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3304) (Kliknij) dotyczący „usprawnienia procedur inwestycyjnych – wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz przygotowania i realizacji inwestycji – zaproponowanych w ramach prac Międzyresortowego Zespołu do spraw przeglądu uwarunkowań procesów inwestycyjnych w Rzeczypospolitej Polskiej”.
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku
24 maja 2023 roku podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego prezentowane były propozycje Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych koniecznych zmian prawnych (uproszczeń) wspierających działalność obywatelską.
Komentarz: W lutym tego roku Zarząd OFOP przy współpracy z Zespołem OFOP „Proste prawo dla NGO” przedstawił organizacjom pozarządowym do konsultacji propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku. Po konsultacjach w kwietniu skonsultowany już dokument został przyjęty jako podstawa do rozmów z partiami politycznymi i rozesłany (Kliknij). W posiedzeniu wzięły udział parlamentarzystki i parlamentarzyści: Monika Falej, Anita Kucharska-Dziedzic, Klaudia Jachira, Urszula Pasławska, Jan Szopiński. Parlamentarzystki i parlamentarzyści podkreślali rolę organizacji pozarządowych i aktywności obywatelskiej obiecując współpracę nad przygotowaniem kolejnych rozwiązań prawnych i pracę nad programami wyborczymi. Jest to o tyle ważne, że dotychczasowe efekty współpracy Zespołu z organizacjami już są widoczne.
2-3 czerwca 2023 roku w Gdańsku przez trzy dni odbywać się będzie Święto Wolności i Praw Obywatelskich. W ramach programu (Kliknij) m.in. Obywatelska rozmowa o przyszłości „Propozycje dla Polski” współorganizowana przez OFOP.
Postulaty inicjatywy Nasz Rzecznik
23 maja 2023 roku przedstawiciele dwóch tematycznych zespołów roboczych Inicjatywy Nasz Rzecznika (Zespół Sprawy Lokalne, Zespół ds. Wolności Zrzeszania się) spotkali się w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z Zastępcą RPO Valerim Vachevem i ekspertami z Biura RPO. Tematem rozmów były m.in. kwestie związane z niemożliwością egzekwowania niektórych zapisów ustawy o petycjach czy biurokratycznymi utrudnieniami w realizacji wolności zrzeszania się. Zgłoszone tematy będą miały swoją kontynuację. Więcej szukaj na stronie: Kliknij
Dzieje się
Organizacje na dniu samorządu
27 maja 2023 r. Marszałek Senatu prof. Tomasz Grodzki oraz Senator Zygmunt Frankiewicz przewodniczący Senackiego Zespołu Samorządowego i prezes Związku Miast Polskich zaprosili na Dzień Samorządu Terytorialnego w Senacie RP, czyli wspólne posiedzenie Senackiego Zespołu Samorządowego i przedstawicieli organizacji samorządowych, pozarządowych oraz instytucji wspierających. Jednym z tematów spotkania są postulaty poszczególnych środowisk m.in. organizacji pozarządowych. Link do relacji wideo: Kliknij
Temat do dyskusji
Zasada partnerstwa w praktyce
Tworzenie systemu prawnego to nie tylko stanowienie prawa, ale i jego stosowanie (implementacja). Właśnie teraz, na naszych oczach, odbywa się wypracowywanie w praktyce sposobów realizowania zapisanej w dokumentach zasady partnerstwa. Wydaje si, że warto ten proces obserwować. Zacznijmy jednak od pojęć.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu