Pod koniec listopada w ramach projektu „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie” odbyło się webinarium służące zebraniu opinii przedstawicieli organizacji społecznych dotyczących rządowego projektu ustawy o aktywności zawodowej. Projekt został przygotowany przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej i upubliczniony 5 października w Rządowym Procesie Legislacji. Minister wystąpił o opinie dotyczące projektu m.in. do związków zawodowych, pracodawców i organizacji społecznych, wśród których zabrakło kluczowych organizacji pozarządowych działających w obszarze rynku pracy. Zgłoszone opinie te nie zostały dotychczas opublikowane (stan na 5 grudnia).
W webinarium wzięli udział przedstawiciele: Fundacji Aktywizacja, Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundacji trzeci.org, Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych, Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, Stowarzyszenia Dialog Społeczny oraz Stowarzyszenia KLON/JAWOR.
Opracował: Tomasz Schimanek
Opinie dotyczące całości projektu
Ustawa o aktywności zawodowej ma zastąpić obowiązującą od 2004 roku ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która jest podstawą działań w zakresie aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Potrzebę nowej ustawy autorzy projektu uzasadniają koniecznością kompleksowej modernizacji instytucji rynku pracy, po to, aby zwiększyć poziom zatrudnienia oraz dostosować potencjał kadrowy Polski do zmieniających się potrzeb gospodarki. Ustawa o aktywności zawodowej będzie częściową realizacją kamienia milowego nr A51G dla reformy pn. A4.1 Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy, zapisanej w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności. Konieczność przyjęcia nowej ustawy wynika także z tego, że dotychczasowa ustawa była już wielokrotnie zmieniana.
Według uczestników webinarium projekt ustawy:
- zawiera cały szereg propozycji, które zmieniają dotychczasowe funkcjonowanie urzędów pracy oraz oferowane przez nich wsparcie, ale jest to raczej punktowe poprawianie obecnego systemu, a nie jego kompleksowa modernizacja. Bez przeprowadzania gruntownej przebudowy sposobu funkcjonowania urzędów pracy proponowane w projekcie zmiany nie tylko nie poprawią skuteczności i efektywności działań aktywizacyjnych, ale mogą doprowadzić do ich obniżenia wskutek przeciążenia urzędów pracy nowymi obowiązkami.
- proponuje możliwość realizowania nowych instrumentów wsparcia przez podmioty ekonomii społecznej, ale to za mało, zdaniem uczestników webinarium. Urzędy pracy powinny mieć możliwości zlecenia podmiotom ekonomii społecznej każdego zadania w obszarze rynku pracy.
- nie zawiera istotnych propozycji usprawnienia mechanizmów aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami, a dotychczasowa ich skuteczność jest niewielka.
- jest niespójny wewnętrznie, niektóre zapisy są niejasne i nieprecyzyjne.
- wymaga istotnych zmian, które powinny być wypracowane m.in. w dialogu z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami ekonomii społecznej.
Opinie dotyczące poszczególnych rozwiązań
Pozytywnie, choć nie bez wątpliwości, uczestnicy ocenili następujące rozwiązania proponowane w projekcie:
- oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego i wprowadzenie rozwiązania polegającego na dokonywaniu zgłoszenia do tego ubezpieczenia przez ZUS,
- zniesienie rejonizacji urzędów pracy, zarówno dla bezrobotnych i poszukujących pracy, jak i dla pracodawców,
- wprowadzenie instrumentów aktywizacyjnych dla rodzin i dla kobiet powracających na rynek pracy, np. pierwszeństwa w skierowaniu przez urząd pracy do udziału w formach wsparcia bezrobotnych członków rodzin wielodzietnych posiadającym Kartę Dużej Rodziny,
- poszerzenie grupy klientów urzędów pracy o osoby bierne zawodowo,
- rozszerzenie statusu bezrobotnego poprzez zniesienie dotychczas obowiązujących limitów wielkości gospodarstwa rolnego w przypadku rolników oraz możliwość uzyskania go przez wolontariuszy,
- tworzenie profili zawodowych i automatyczny dobór do nich ofert pracy,
- udzielanie poradnictwa zawodowego nie tylko dla osób zarejestrowanych w urzędzie pracy,
- możliwość realizowania prac społecznie użytecznych, staży i robót publicznych przez podmioty ekonomii społecznej,
- poszerzenie oferty wsparcia dla opiekunów osób z niepełnosprawnością,
- uelastycznienie realizacji programów specjalnych, w tym możliwość zlecenia ich podmiotom ekonomii społecznej,
- włączenie w skład powiatowych rad rynku pracy przedstawicieli ośrodków wsparcia ekonomii społecznej oraz włączenie do wojewódzkich rad rynku pracy i rady krajowej przedstawicieli Komitetów Rozwoju Ekonomii Społecznej, odpowiednio regionalnych i krajowego.
Negatywnie uczestnicy webinarium ocenili następujące propozycje zawarte w projekcie:
- zmiany w Krajowym Funduszu Szkoleniowym, przed wszystkim rezygnację z finansowania przez Fundusz tak zwanych szkoleń miękkich,
- konieczność zadeklarowania przez osobę bezrobotną gotowości pracy na co najmniej pół etatu, co w przypadku niektórych osób może być trudne do spełnienia, dotyczy to na przykład opiekunów osób z niepełnosprawnością lub seniorów,
- zbyt szeroki, nieuzasadniony potrzebami wsparcia, zakres danych zbieranych w trakcie rejestracji osoby bezrobotnej,
- wprowadzenie uprawnienia dla ministra właściwego do spraw pracy do wydawania, bez wyraźnie wskazanych powodów, poleceń dyrektorom wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy.
- rozwiązania proponowane w projekcie.
W projekcie brakuje następujących rozwiązań:
- możliwości uzyskania statusu bezrobotnego przez członków zarządów organizacji pozarządowych i innych podmiotów ekonomii społecznej pełniących swoje funkcje społecznie,
- możliwości uwzględnienia wolontariatu w ramach doświadczeń zawodowych osób bezrobotnych i poszukujących pracy,
- możliwości zlecania przez urzędy pracy podmiotom ekonomii społecznej każdego zadania z zakresu aktywizacji zawodowej,
- obowiązkowych porozumień pomiędzy urzędami pracy i ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej, które określałoby zakres i zasady wsparcia podmiotów ekonomii społecznej, tym w zakresie wykorzystania środków Funduszu Pracy na reintegrację zawodową i społeczną,
- doprecyzowanie zakazu finansowania tych samych kosztów z Funduszu Pracy i innych źródeł, bo w proponowanym kształcie budzi wątpliwości,
- wpisanie stałego priorytetu Krajowego Funduszu Szkoleniowego dotyczącego wpierania reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- nowych instrumentów wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami uwzględniającymi ich realizację przez organizacje pozarządowe i inne podmioty ekonomii społecznej.
Załącznik 1: Uwagi do projektu złożone w konsultacjach przez Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych (Kliknij)
Załącznik 2: Propozycje konkretnych zmian w projekcie przygotowane przez Łukasza Gorczyńskiego, Fundacja trzeci.org po webinarium (Kliknij)
Załącznik 3: Propozycja do nowej ustawy o rynku pracy dotycząca aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami. Materiał przygotowany przez Fundację Aktywizacja jeszcze przed upublicznieniem projektu ustawy o aktywności zawodowej (Kliknij)
Masz zdanie na ten temat? Odezwij się: p.fraczak@schuman.pl