Znając już problematykę pojęcia klubu sportowego oraz historię dotyczącą zagadnień rejestracyjnych, możemy przejść do zasadniczej części niniejszego tekstu, tj. bieżących problemów zrzeszeń sportowych. Problematyka zostanie ukazana przede wszystkim na zasadzie porównania aktualnej ścieżki rejestracji oraz funkcjonalności ewidencji uczniowskich klubów sportowych i klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej (zwanych w dalszej części również UKS-ami i klubami sportowymi) ze ścieżką rejestracji pozostałych stowarzyszeń rejestrowych nieprowadzących działalności gospodarczej (zwanych w dalszej części również stowarzyszeniami).

Rodzaj procedury regulującej powstanie podmiotu

Zgodnie z art. 4 ust. 4a i ust. 7 ustawy o sporcie do wpisu UKS-ów i KS stosuje się przepisy działu II rozdziału 14 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. Wpis do ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej - w postępowaniu uproszczonym.

Powyższy tryb stanowi wyjątek w stosunku do ogólnej regulacji dotyczącej stowarzyszeń, dla których rejestracji - zgodnie z art. 7 ustawy o KRS - stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.

Jak pisze P. Frączak: „Od niedawna - po częściowej nowelizacji ustawy o sporcie (z 2019 r.) (…) - dzięki wprowadzeniu art. 4 ust. 4b mamy w polskim prawie dobry przykład bliski procedury deklaracyjnej. Warto zwrócić uwagę, że pomimo istnienia ewidencji działalność klubów sportowych opiera się na zgłoszeniu (system deklaracyjny), a nie na rejestracji - mamy więc do czynienia raczej z mniej restrykcyjnym systemem notyfikacyjnym (deklaracyjnym), a nie normatywnym” (Frączak 2021).

Organ ewidencyjny/rejestracyjny

Art. 4 ust. 4 ustawy o sporcie wskazuje, że UKS-y podlegają wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu (w przypadku siedziby w miastach na prawach powiatu jest to prezydent miasta - zgodnie z art. 91 i 92 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym). Przepis ten - jak wskazuje art. 4 ust. 7 ustawy o sporcie - stosuje się również do innych niż uczniowskie klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej.

Pozostałe stowarzyszenia - zgodnie z art. 8. ust 1 ustawy prawo o stowarzyszeniach - podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Na marginesie zauważyć należy, że ewidencji UKS-ów i klubów sportowych nie należy mylić z ewidencją stowarzyszeń zwykłych - jest to odrębna ewidencją regulowana przepisami ustawy prawo o stowarzyszeniach.

Nazwa ewidencji/rejestru i jej forma

Zgodnie z par. 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych organ ewidencyjny prowadzi ewidencję w księdze ewidencyjnej dla uczniowskich klubów sportowych i w księdze ewidencyjnej dla klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej. Ewidencja UKS-ów i klubów sportowych może być prowadzona w systemie teleinformatycznym - ale nie musi (patrz par. 3 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych).

Stowarzyszenia - zgodnie z art. 49 ust 1 ustawy o KRS - figurują w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 rejestr prowadzony jest w systemie teleinformatycznym. Zgodnie z art. 35a ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o KRS Minister Sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób prowadzenia rejestru stowarzyszeń oraz szczegółową treść wpisów w tych rejestrach, uwzględniając konieczność zapewnienia kompletności danych zawartych w rejestrach i potrzebę zapewnienia ich przejrzystości.

Ilość organów ewidencyjnych/rejestracyjnych

Według stanu na 1 stycznia 2021 r. w Polsce jest 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu (Główny Urząd Statystyczny 2021). Łącznie istnieje więc 380 organów ewidencyjnych UKS-ów i klubów sportowych.

Natomiast według stanu na 24 grudnia 2021 r. Wydziałów Gospodarczych KRS - właściwych do rejestracji stowarzyszeń - jest 27 (Serwis RP 2021).

Ilość ewidencji i rejestrów

Ewidencja KS i UKS nie jest ewidencją centralną. Każdy starosta prowadzi ewidencję we własnym zakresie. Z uwagi na ilość powiatów i miast na prawach powiatów ich liczba wynosi więc 380.

Wydziałów Gospodarczych KRS jest 27, ale sama baza KRS jest jedna. Korzystają z niej wszystkie ww. wydziały KRS.

Jawność ewidencji i rejestru

Brak jest przepisów wskazujących na jawność danych z ewidencji UKS-ów i klubów sportowych. Na stronach starostw nie znajdziemy nawet podstawowych informacji dot. ww. podmiotów.

KRS jest natomiast rejestrem jawnym - zgodnie z art. 8. Przepisy wprost wskazują, że każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze. Każdy ma też prawo otrzymać, również drogą elektroniczną, poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z rejestru. Dane w KRS korzystają z domniemania prawdziwości - zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o KRS (uznaje się, że są one zgodne z rzeczywistością). W uzasadnieniu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw z roku 2014 czytaliśmy: „Zasada jawności formalnej rejestru (…), a także funkcja legalizacyjna rejestru, wyrażająca się badaniem przez sąd rejestrowy zgłoszonych danych pod względem ich prawdziwości, a dołączonych do wniosku dokumentów pod względem zgodności formalnej i materialnej z obowiązującymi przepisami prawa - przyczyniły się do wzmocnienia bezpieczeństwa obrotu, albowiem bardzo często dane zawarte w rejestrze i w aktach rejestrowych stanowią istotny element oceny wiarygodności przyszłego partnera lub kontrahenta” (Uzasadnienie... 2014).

Na marginesie zauważyć należy, że inna ewidencja prowadzona przez starostów, tj. ewidencja stowarzyszeń zwykłych, jest - na mocy art. 40b ust. 4 ustawy prawo o stowarzyszeniach - jawna i udostępniana na stronie podmiotowej organu nadzorującego w Biuletynie Informacji Publicznej. Przepis też wprost wskazuje, że każdy ma prawo otrzymania zaświadczeń z ewidencji.

Pobieranie danych z ewidencji/rejestru

Brak jest przepisów wskazujących na możliwość pobrania elektronicznego wypisu z ewidencji UKS-ów i klubów sportowych. O taki wypis dany podmiot każdorazowo musi się zwrócić do właściwego dla niego organu ewidencyjnego. Wiąże się to m.in. z czasochłonnością (tak dla podmiotu, jak i organu ewidencyjnego), kosztami (patrz - niżej), w tym kosztami dla środowiska (wydruk papierowy).

Każdy natomiast może w prosty sposób wyszukać w systemie informatycznym stowarzyszenia wpisane do KRS. Można również samodzielnie pobrać wydruk informacji z KRS. Na mocy art. 4 ust. 4aa ustawy o KRS wydruki te mają moc zrównaną z mocą dokumentów wydawanych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego i nie wymagają podpisu ani pieczęci.

Dostępność organów ewidencyjnych/rejestracyjnych

Biorąc pod uwagę ilość organów ewidencyjnych UKS-ów i klubów sportowych (dla przypomnienia - 380) oraz Wydziałów KRS (dla przypomnienia - 27) można jednoznacznie stwierdzić, że są one bardziej dostępne dla mieszkańców pod kątem bliskości terytorialnej i możliwości kontaktu osobistego. Te osobiste kontakty mogą też mieć pozytywny wpływ na relacje czysto społeczne (choć - z drugiej strony - mogą też być źródłem nadużyć tego typu relacji).

Także kontakty telefoniczne i kontakty drogą poczty elektronicznej są dużo łatwiejsze. UKS-y i kluby sportowe mogą mieć osobisty i bezpośredni kontakt z osobami oceniającymi statuty - w przypadku relacji z KRS jest to znacznie trudniejsze.

Przygotowanie merytoryczne organów ewidencyjnych/rejestracyjnych do oceny statutów

W przypadku UKS-ów i klubów sportowych zgodność statutu z prawem oceniana jest przez urzędników pracujących w starostwach (czasem wspieranych przez radców prawnych). W zależności od starostwa - są to osoby na różnych stanowiskach, umiejscowione w różnych wydziałach, mające różne kompetencje oraz wykształcenie i różną znajomość przepisów, a co chyba najistotniejsze - analiza statutów nie należy do ich wiodących obowiązków. W przeszłości powodowało to np. kwestionowanie wpisywania do ewidencji klubów sportowych mających odpłatną działalność pożytku publicznego (utożsamianą przez organ ewidencyjny z działalnością gospodarczą).

Ocena statutów stowarzyszeń w KRS prowadzona jest przez osoby z przygotowaniem prawnym. Referendarz sądowy - zgodnie z art. 149 par. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych - musi mieć m.in. ukończone wyższe studia prawnicze i zdany egzamin referendarski, sędziowski, prokuratorski, notarialny, adwokacki lub radcowski lub ukończoną aplikację sędziowską albo aplikację prokuratorską.

Należy wskazać, że sama praktyka oceny i akceptacji (bądź nie) niektórych zapisów w statutach stowarzyszeń jest różna w różnych KRS. Biorąc pod uwagę ww. stopień przygotowania merytorycznego oraz fakt, jak duża jest ilość starostw i jak różne osoby zajmują się oceną statutów UKS i klubów sportowych, można założyć jednak, że skala tych rozbieżności w starostwach jest jeszcze większa.

Można również postawić tezę, że ocena statutów przez osoby pracujące w KRS przebiega sprawniej - z uwagi właśnie na ww. kompetencje. Tu znowu trudno o badania i porównanie, ponieważ osoby w KRS mają do oceny statuty znacznie większej ilości podmiotów i osób tych może być mniej, niż osób oceniających statuty UKS-ów i KRS (choć tu trudno o dane).

Na marginesie należy dodać, że dobrą praktyką wydaje się - z punktu widzenia osób chcących zarejestrować UKS lub klub sportowy - zamieszczanie przykładowych wzorów statutów na stronach starostw. Jednak i tu widać, z jak różnorodnymi wzorami mamy do czynienia. Różnorodność statutów sama w sobie nie jest oczywiście problemem - tak jak różnorodność organizacji. Problemem jest jednak to, że nie mamy żadnych gwarancji, że wzór statutu zamieszczony przez dany urząd, będzie na pewno akceptowany w innym urzędzie.

Stopień sformalizowania procedury

Jak stanowi art. 163c par. 1 KPA w postępowaniu uproszczonym strona może wnieść podanie z wykorzystaniem urzędowego formularza, w którym wskazuje okoliczności mające znaczenie dla sprawy oraz przedstawia dowody wraz z żądaniem wszczęcia postępowania. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego z wykorzystaniem urzędowego formularza nie jest dopuszczalne późniejsze zgłoszenie przez stronę nowych żądań. Co istotne - stosowanie urzędowego formularza nie jest obowiązkowe.

W procesie rejestracji w KRS stosowanie odpowiednich formularzy jest obowiązkowe. Konieczność ta wynika z zapisów art. 19 ust. 11 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Obecny kształt formularzy regulowany jest Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 czerwca 2021 r. w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich udostępniania.

Proces rejestracji w KRS jest więc bardziej sformalizowany. Jednocześnie zauważyć należy, że w Internecie dostępne są czytelne wzory wypełniania formularzy (patrz - serwis ngo.pl).

Terminy

Zgodnie z art. 35 par. 3a KPA załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym - a w takim właśnie trybie wpisywane są do ewidencji UKS-y i kluby sportowe - powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania. Ponadto zgodnie z art. 4b ustawy o sporcie, sprawę wpisu uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony występującej z wnioskiem o wpis, jeżeli w terminie 30 dni od daty doręczenia wniosku właściwemu terytorialnie staroście, organ ten nie wyda decyzji o wpisie, albo decyzji o odmowie wpisu.

Odnośnie stowarzyszeń zastosowanie ma przepis art. 20a ust. 1 ustawy o KRS, zgodnie z którym sąd rejestrowy ma 7 dni na rozpoznanie wniosku o założenie stowarzyszenia.

Dla dodatkowego porównania - dla stowarzyszeń zwykłych, dla których organem ewidencyjnym jest również starosta właściwy ze względu na siedzibę podmiotu (czyli podobnie jak dla UKS-ów i klubów sportowych) zastosowanie ma termin 7-dniowy (zgodnie z art. 40a ust. 2 ustawy prawo o stowarzyszeniach).

Podsumowując - wydaje się, że w praktyce sam wpis do ewidencji UKS-ów i klubów sportowych następuje prędzej, niż wpis stowarzyszenia do KRS. Jednocześnie jednak zauważyć należy, że sam wpis do ewidencji nie wystarcza do w pełni funkcjonalnego prowadzenia działalności. Niezbędne jest też uzyskanie NIP i REGON - a o nadanie tych numerów podmioty niewpisane do KRS muszą ubiegać się samodzielnie (patrz - niżej).

Problematyka „jednego okienka”

Jak wskazano - UKS-y i kluby sportowe nie korzystają z procedury tzw. jednego okienka, czyli wraz z osobowością prawną nie jest im nadawany REGON i NIP. O numery te muszą występować samodzielnie, a nadanie ich w praktyce trwa kilkanaście dni. W publikacji GUS Zeszyt metodologiczny. Statystyka sportu czytamy, że: „Ze względu na to, że część klubów sportowych i uczniowskich klubów sportowych, podlegających rejestracji u starosty, nie dokonuje obowiązku założenia numeru REGON, istnieje potrzeba tworzenia jednostek umownych w Bazie Jednostek Statystycznych GUS” (Cierpiał-Wolan 2019a). Oznacza to, że część UKS-ów i klubów sportowych w ogóle nie wyrabia numeru REGON (a co za tym idzie - można podejrzewać, że również NIP) i działa poza marginesem obowiązujących przepisów. Niedokonanie w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe - zgodnie z art. 81 par. 1 ust. 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy.

Zasada tzw. jednego okienka funkcjonuje od 1 grudnia 2014 r. w przypadku pozostałych stowarzyszeń, wpisywanych do KRS. Jak wskazywało Ministerstwo Sprawiedliwości wdrażane rozwiązanie „jednego okienka” skraca o około 17 dni czas oczekiwania przez podmiot na możliwość rozpoczęcia wykonywania działalności (Ministerstwo Sprawiedliwości 2014).

Opłaty

Za wpis klubu sportowego do ewidencji pobierana jest opłata w wysokości 10 zł. Za wniosek o wydanie zaświadczenia w przypadku klubu sportowego trzeba każdorazowo zapłacić 17 zł na mocy części II pkt 21 załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku UKS, tj. część starostw wskazuje, że UKS podlega zwolnieniu z opłaty skarbowej na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. g ww. ustawy - Nie podlega opłacie skarbowej (...) wydanie zaświadczenia (...) odpisu, wypisu lub kopii w sprawach (...) nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz ochrony zdrowia. Jest to o tyle wątpliwe, że UKS, wbrew nazwie, nie muszą mieć nic wspólnego z oświatą.

Postępowanie w sprawach o wpis stowarzyszenia do KRS jest wolne od opłat - patrz art. 17 ust. 4 ustawy prawo o stowarzyszeniach.

Problematyka ustalenia właściwego organu ewidencyjnego/rejestrującego

Jednym z zasadniczych problemów związanych z różnymi organami ewidencyjnymi i rejestrującymi dla UKS-ów, klubów sportowych i stowarzyszeń jest sama już wstępna ocena, czy podmiot powinien znaleźć się w ewidencji starosty, czy w KRS.

Problem ten może ilustrować przykład stowarzyszenia, którego statutu nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej i który w celach statutowych ma kilkadziesiąt celów związanych ze sportem oraz np. cel związany z edukacją. Czy starosta powinien zarejestrować taki klub „u siebie”, czy wskazać, że właściwym do rejestracji jest KRS?

Innym przykładem może być sytuacja zarejestrowanego w KRS podmiotu, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej i który po pewnym czasie od momentu powstania podejmuje decyzję o zredukowaniu zakresu celów statutowych wyłącznie do celów sportowych. Czy KRS powinien wskazać takiemu podmiotowi konieczność przeniesienia do ewidencji prowadzonej przez starostę?

Podobnie - czy KRS powinien wskazać podmiotowi konieczność przeniesienia do ewidencji prowadzonej przez starostę w przypadku, gdy podmiot ten pierwotnie figurował w KRS z uwagi na fakt, że jego statut przewidywał prowadzenie działalności gospodarczej, jednak po pewnym czasie podmiot zmienia statut, rezygnując z działalności gospodarczej i mając cele wyłącznie związane ze sportem?

Problematyka prowadzenia działalności gospodarczej przez UKS

Zasadniczym problemem uczniowskich klubów sportowych jest brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.

W przywoływanym już wyżej postanowieniu Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 2 kwietnia 2013 r. VI GZ 44/13 stwierdzono, że prawidłowa wykładnia art. 4 ust. 7 ustawy o sporcie i art. 4 ust. 2 i 4 ustawy Prawo o stowarzyszeniach uzasadnia stanowisko, że uczniowski klub sportowy jest szczególnym rodzajem klubu sportowego nastawionego jedynie na prowadzenie działalności sportowej i - w przeciwieństwie do innych klubów sportowych - nie może podejmować działalności gospodarczej. W postanowieniu Sąd odwołuje się m.in. do art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., który wskazuje, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Sąd wskazuje, że ustawa o sporcie dokonała takiego ograniczenia.

Wydaje się jednak, że niemożność prowadzenia działalności gospodarczej przez UKS nie jest podyktowana ważnym interesem publicznym - wręcz przeciwnie, aby UKS-y mogły zdobywać dodatkowe źródła finansowania swojej działalności służące ich działalności statutowej, np. prowadząc działalność sponsoringową (często na małą, lokalną skalę) możliwość rejestracji takiej działalności wydaje się niezbędna. W przeciwnym wypadku spychane są do „szarej strefy”. W przeprowadzonych w 2003 roku badaniach, w ramach których otrzymano zwrot ankiet od 2533 UKS-ów, 41% z nich wskazało na korzystanie ze sponsoringu (sponsoring wymaga prowadzenia działalności gospodarczej) (Tomik 2006, s. 64).

Ważne jest tu też zrozumienie, że działalność gospodarcza w stowarzyszeniach służy zupełnie innym celom, niż działalność gospodarcza w podmiotach czysto gospodarczych - ma to też wyraz w brzmieniu art. 34 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, który wskazuje, że stowarzyszenie (a UKS jest formą stowarzyszenia) może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Problem dostrzega m.in. samo ww. Ministerstwo Sportu, z inicjatywy którego w ramach projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (UD494) próbowano - bezskutecznie - pozytywnie uregulować ww. kwestię (art. 58 ustawy).

Na marginesie zauważyć należy, że w obecnym stanie prawnym brak jest możliwość zastosowania względem UKS-ów art. 9 ustawy o pożytku (dot. sytuacji, kiedy odpłatna działalność pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą).

Problematyka prowadzenia działalności gospodarczej przez kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej

Nieco inaczej wygląda sprawa klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej i które to kluby w pewnym momencie podejmują decyzję o chęci prowadzenia działalności lub są do tego zobowiązana np. z uwagi na znalezienie sponsora. Tutaj brak jest zapisów ustawowych i orzeczeń sądowych wskazujących na niemożność rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez ww. podmiot, brak jest jednak przepisów wprost dających możliwość przerejestrowania klubów sportowych z ewidencji starosty do KRS.

W uzasadnieniu do wspomnianego już projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (UD494) czytaliśmy: „Należy zauważyć, że obecnie ustawa o sporcie nie zawiera przepisów wprost dających możliwość przerejestrowania (…) klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej z ewidencji starosty do KRS. Przepisów takich nie zawiera również ustawa o KRS. Zasadną jest więc zmiana w ustawie o sporcie, mająca na celu umożliwienie przerejestrowywania z ewidencji starosty do KRS-u (…) klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej. Przedmiotowa zmiana umożliwia dalsze działanie ww. podmiotów z zachowaniem ciągłości organizacyjnej, co może mieć wpływ m.in. na możliwość ubiegania się przez te podmioty o środki publiczne (gdzie często jednym z wymogów jest np. 3-letni okres działalności) przy jednoczesnej możliwości korzystania z uprawnień związanych z wpisem do KRS-u (np. prowadzenie działalności gospodarczej)”.

W samym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (art. 58 ustawy) znalazł się zapis: „Uczniowskie kluby sportowe oraz kluby sportowe (…) po odpowiedniej zmianie statutu oraz po uzyskaniu mogą dokonać wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego mogą podjąć działalność gospodarczą. Po wpisaniu podmiotu oraz wpisaniu zmiany statutu w Krajowym Rejestrze Sądowym właściwy starosta z urzędu wykreśla z urzędu uczniowski klub sportowy lub klub sportowy (…) z ewidencji (…) zaznaczając, że przyczyną wykreślenia jest wpis podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. Zmiana statutu (…) nie wymaga zatwierdzenia przez starostę. Sąd rejestrowy przesyła niezwłocznie właściwemu staroście odpis postanowienia o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego uczniowskiego klubu sportowego lub klubu sportowego (…)”. Powyższy zapis rozszerzał też możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na UKS (patrz - wyżej).

Powyższe przepisy nie zostały jednak uchwalone i problem do dzisiaj pozostaje nierozwiązany.

Problematyka zmiany siedziby podmiotu

W przypadku UKS i klubów sportowych, dla których właściwa jest ewidencja starosty, brak jest opisanej procedury zmiany siedziby - zmiana siedziby nie jest niemożliwa, ale w praktyce może być trudna do wykonania. Procedur może być dużo. Należy mieć tu na uwadze, że organów ewidencyjnych, właściwych dla KS i UKS, jest sporo (380 - tyle jest powiatów i miast na prawach powiatów, tyle też jest ewidencji).

Problem jest dostrzegalny i były już propozycje rozwiązań - bezskuteczne. W 2019 roku w ramach wspomnianego już projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (art. 58 ustawy) znalazł się zapis: „W przypadku zmiany siedziby uczniowskiego klubu sportowego, właściwy miejscowo starosta dokonuje wpisu do ewidencji oraz zawiadamia właściwego starostę o dokonanym wpisie i konieczności wykreślenia uczniowskiego klubu sportowego z ewidencji. Wpisu i wykreślenia wpisu z ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku lub zawiadomienia. Wpis, odmowa wpisu do ewidencji i wykreślenie wpisu z ewidencji następuje w drodze decyzji” (regulacja miała też objąć kluby sportowe nieprowadzące działalności gospodarczej).

W przypadku podmiotów rejestrowanych w KRS zmiana siedziby nie stanowi praktycznego problemu. Rejestr jest jeden. Zgłoszenia dokonuje się do KRS właściwego dla „starej” siedziby.

Problematyka terenowych jednostek organizacyjnych

W przypadku UKS-ów i klubów sportowych, dla których właściwa jest ewidencja starosty, brak jest przepisów regulujących kwestie możliwości tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych (potocznie - oddziałów). Nawet jeśli ustawa wprost nie zakazuje tworzenia takich jednostek, to w praktyce - przez brak regulacji - jest to bardzo utrudnione. Ponadto art. 10a ust. 5 ustawy prawo o stowarzyszeniach wprost wskazuje, że terenowa jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego (a nie ewidencji prowadzonej przez starostę).

W przypadku pozostałych stowarzyszeń regulacja jest jasna - zgodnie z art. 10a ustawy prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie może tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, w tym terenowe jednostki organizacyjne z osobowością prawną. Ustawa opisuje sposób postępowania w zakresie tworzenia takich jednostek.

Problematyka statusu organizacji pożytku publicznego

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie UKS-y i kluby sportowe figurujące w ewidencji starosty mogą uzyskać status organizacji pożytku publicznego. W praktyce takie podmioty, po uzyskaniu statusu OPP, zaczynają figurować w dwóch rejestrach - ewidencji starosty oraz KRS. I do obu tych organów powinny zgłaszać zmiany.

W praktyce z uwagi na brak regulacji dotyczących komunikacji między organem ewidencyjnym i KRS, często mamy do czynienia z rozbieżnością danych - np. inne dane osób w zarządzie, inne zapisy statutowe, inne adresy, itp.

Tego typu dualizm ma negatywne skutki dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Na marginesie można wskazać, że podobna sytuacja dotyczy stowarzyszeń zwykłych (również figurujących w ewidencji starosty).

Problematyka sposobu reprezentacji

Zgodnie z art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie minister właściwy do spraw kultury fizycznej określa, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia ewidencji uczniowskich klubów sportowych i klubów sportowych oraz dane podlegające wpisowi do ewidencji, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia jednolitego sposobu prowadzenia ewidencji. Obowiązujące przeszło 10 lat rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych w § 5 wskazuje na konieczność zamieszczania w ewidencji imion, nazwisk i funkcji osób wchodzących w skład zarządu, ale nie nakazuje zamieszczania sposobu reprezentacji podmiotu. W praktyce więc w ramach otrzymywanych ze starostw zaświadczeń UKS-y i kluby sportowe nie otrzymują dokumentu, który daje pewność ich interesariuszom odnośnie właściwego zaciągania przez UKS lub klub sportowy zobowiązań. Pozostaje weryfikacja na podstawie zapisów statutu.

Należy tu zauważyć, że prawo nie wskazuje na jawność ww. ewidencji (patrz - wyżej).

Ww. problem dostrzega m.in. samo ww. Ministerstwo Sportu, z inicjatywy którego w ramach przywoływanego już projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (art. 58 ustawy) próbowano - bezskutecznie - pozytywnie uregulować ww. kwestię.

W uzasadnieniu czytaliśmy: „Dodatkowo doprecyzowano katalog danych, które zawiera ewidencja, m.in. o sposób reprezentowania klubu sportowego, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych. Zmianie o charakterze doprecyzowującym uległo również upoważnienie ustawowe zawarte w art. 4 ust. 8 ustawy. Ponadto projekt przewiduje wprowadzenie przepisu wyraźnie przesądzającego, że ewidencja klubów sportowych prowadzona przez starostę jest jawna, ponieważ praktyka poszczególnych organów wykazywała rozbieżności w tym zakresie”. Niestety - problem nadal pozostaje nierozwiązany.

Jeśli chodzi o pozostałe stowarzyszenia - sposób reprezentacji jest ujawniany w wydrukach informacji pobranej z wyszukiwarki prowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości (rubryka pierwsza, pole drugie).

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

UKS-y i kluby sportowe wyłączone są z rygoru art. 58 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, tj. nie są obowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego są do tego zobowiązane.

Nie widać uzasadnienia dla takiego różnicowania sytuacji ww. typów podmiotów, ale z pewnością można uznać, że brak obowiązku zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji jest dla UKS-ów i klubów sportowych wpisanych do ewidencji ułatwieniem.