Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
Sprawozdawczość organizacji pozarządowych. W planach legislacyjnych rządu pojawiła się zapowiedź prac nad projektem ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych i od razu wzbudziła kontrowersje. Wspólne stanowisko w tej sprawie, co warte podkreślenia, zajęły Konwent Wojewódzkich Rad Działalności Pożytku Publicznego, Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych i Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych.
Komentarz: Wstępne propozycje rządowe co do zakresu sprawozdawczości ujęto w poniższej tabeli. Ponieważ brak projektu ustawy, a tym samym konkretnych zapisów, co w praktyce miałyby zawierać „informacje”, które składałyby organizacje, wstrzymujemy się od szerszego komentarza. Zwróćmy tylko uwagę na wątpliwość, czy grupa „tych najmniejszych” organizacji nie została określona zbyt wąsko. Dlaczego nie obejmuje ona innych niewielkich organizacji (np. z budżetem w wysokości 5 000 zł, z czego 1 000 to dotacja z samorządu, czy z rocznym budżetem 11 000 zł). W końcu, w obecnym systemie, stowarzyszenia prowadzące tzw. uproszczoną księgowość nie są zobowiązane (poza CIT-8) do składania żadnych sprawozdań. Warto zatem zastanowić się, co to właściwie znaczy „mała organizacja pozarządowa”? Patrz dalej.
| (w zł) | Informacja o rodzaju prowadzonej działalności | Informacja o źródłach przychodu | Informacja o poniesionych kosztach | Sprawozdanie finansowe | Sprawozdanie merytoryczne uproszczone | Sprawozdanie merytoryczne |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Bez OPP poniżej 10 tys. | – | – | – | – | – | – |
| Bez OPP między 10 tys. a 1 mln | + | + | + | – | – | – |
| Bez OPP powyżej 1 mln | + | + | + | + | – | – |
| OPP poniżej 1 mln | – | + | + | + | + | – |
| OPP powyżej 1 mln | – | + | + | + | – | + |
Zmiany w ustawie o pożytku? Zapowiadane jeszcze przed powstaniem Narodowego Instytutu Wolności zmiany ustawy o pożytku publicznym ciągle dalekie są od skonkretyzowania, ale wydaje się, że nastąpiło w tej sprawie znaczne przyspieszenie. Ciągle pracuje powołany Zarządzeniem nr 8 Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego z 25 listopada 2020 r., prowadzony przez Michała Gucia zespół roboczy do spraw reformy systemu zlecania zadań publicznych, którego prace przewidują również nowelizację prawa o finansach publicznych. Podobny zespół powstał teraz ds. dialogu obywatelskiego (patrz dalej). Dodatkowo konsultowany obecnie projekt ustawy o ekonomii społecznej (patrz dalej), o ile wejdzie w życie, w sposób znaczący wpłynie na dotychczasowe stosowanie ustawy w zakresie pożytku publicznego. Z oczywistych względów te procesy obserwować będziemy w sposób szczególny.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Projekt ustawy o ekonomii społecznej. Znana jest już treść projektu ustawy.
Komentarz: Pojawiają się wątpliwości co do procesu legislacyjnego. Wygląda na to, że projekt tego samego dnia (19 maja 2021 r.) został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i przesłany do opiniowania (m.in. wybranym organizacjom pozarządowym oraz Radzie Działalności Pożytku Publicznego), co oznacza, że opiniowany jest projekt, który może zmienić się w wyniku uzgodnień wewnątrzrządowych. Dodatkowo, mimo że zgodnie z OSR projekt „będzie podlegał konsultacjom publicznym”, to gdy przejrzy się stronę RCL-u, rodzi się podejrzenie, że ustawodawca traktuje opiniowanie z wybranymi organizacjami jako konsultacje publiczne.
- Zawodowy artysta i organizacje reprezentatywne. W konsultacjach (do 2 czerwca 2021 r.) jest projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego.
Komentarz: Znów ustawa, która pozornie nic nie ma wspólnego z sektorem pozarządowym, a jednak… kiedyś na pogrzebie jednego z aktywistów społecznych rozmawialiśmy o tym, że los części tych najbardziej zaangażowanych, często pracujących dorywczo i nie na etacie, podobny jest do losu artystów. Szukając odpowiedzi na pytanie, czy przypadkiem nie należy poszukiwać innych rozwiązań kwestii zatrudnienia w organizacjach pozarządowych (pisaliśmy o tym m.in. w poprzednim biuletynie), warto przyjrzeć się rozwiązaniom proponowanym dla artystów, może to być ciekawą inspiracją. Dużo ważniejsza jednak – z punktu widzenia sektora, a nie poszczególnych działających w nim osób – jest próba powołania Polskiej Izby Artystów (swoistego samorządu z 21 członków 14 wybranych jest przez organizacje reprezentatywne), będącego państwową osobą prawną, oraz dookreślenia pojęcia organizacji „reprezentatywnych”. W kontekście wielu dyskusji na temat reprezentatywności organizacji pozarządowych jest to ciekawy case do analizy.
- Praca zdalna. W konsultacjach jest – do ok. 9 czerwca 2021 r. – projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Komentarz: Propozycje pozwalające na pracę zdalną, również po ustąpieniu pandemii, mogą budzić nadzieję wśród zarządzających organizacjami pozarządowymi. Przygotowane rozwiązania były wypracowywane na podstawie pracy partnerów społecznych. Niestety – o ile wiadomo – organizacje, jako pracodawcy, nie mają ciągle swojej reprezentacji. Były próby jej tworzenia w ramach Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Sektora Obywatelskiego, ale na próbach się skończyło. Trzeba liczyć, że nie znajdą się w przygotowywanych zmianach zapisy, które utrudnią życie organizacjom. A może jest ktoś, kto monitoruje te propozycje pod kątem przydatności dla organizacji?
Na poziomie parlamentarnym:
- Koła gospodyń wiejskich. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich w Sejmie już po II czytaniu (szybka ścieżka – 19 maja wpłynął do Sejmu, 20 maja I czytanie, 21 maja II czytanie).
- Programy edukacyjne. Podobne ekspresowe tempo ma procedowanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.
Komentarz: Projekt zakłada, że w celu realizacji polityki oświatowej państwa minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może ustanowić programy i przedsięwzięcia. W tym celu ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej komunikat, w którym określa przedmiot programu; podmioty uprawnione do udziału w programie; warunki udziału w programie; tryb przeprowadzania naboru do programu; szczegółowe kryteria oceny wniosków. Czy to ścieżka dla finansowania również organizacji?
Dzieje się
Zespół roboczy do spraw dialogu obywatelskiego
20 maja 2021 r. rozpoczął pracę powołany przez Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego Zespół, którego zadaniem jest przygotowanie projektu ustawy o Radzie Dialogu Obywatelskiego (RDO).
Komentarz: Z inicjatywą prac nad ciałem dialogu obywatelskiego wystąpiła w ramach Strategicznej Mapy Drogowej grupa organizacji. Miał to być pomysł na uporządkowanie dialogu w wymiarze systemowym, obok Rada Działalności Pożytku Publicznego (RDPP) (która powinna się zajmować tym, do czego została pierwotnie powołana, czyli pożytkiem publicznym) miała powstać Rada Dialogu Obywatelskiego (analogicznie do Rady Dialogu Społecznego). System miał być zwieńczony rodzajem „polskiego EKES-u” (w analogii do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i odpowiednich ciał w innych krajach). Obecne prace zawężone są jedynie do pomysłu przekształcenia dotychczasowej RDPP w RDO. Prace prowadzone będą w oparciu o projekt przygotowany przez rząd. A w projekcie tym przewiduje się dookreślenie takich pojęć jak ogólnopolskie federacje, reprezentatywne organizacje pod wzgledem branżowym i geograficznym.
Zespół roboczy „Proste prawo dla NGO”
W ramach Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych powstał zespół, który podejmować będzie działania rzecznicze na rzecz uproszczeń w działalności organizacji pozarządowych. W tej chwili Zespół przygotowuje petycje w sprawie szybkiej rejestracji stowarzyszeń w oparciu o wzorzec statutu.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Dyskutujemy o przedsiębiorstwie społecznym
31 maja 2021 r. w godz. 13.00-17.00 odbędzie się webinarium „#prosteNGO! Projekt ustawy o ekonomii społecznej”. To możliwość porozmawiania o uproszczeniach dla organizacji, szczególnie w kontekście ustawowego określenie kryteriów i sposobu uzyskiwania statusu przedsiębiorstwa społecznego oraz jego weryfikacji. Przy tej okazji zapraszamy do zapoznania się z one-pagerem autorstwa Tomasza Schimanka: Potrzebne jest ustawowe określenie kryteriów i sposobu uzyskiwania statusu przedsiębiorstwa społecznego oraz jego weryfikacji.
Europolis i #prosteNGO
10 czerwca 2021 r. kolejna edycja konferencji Europolis, tym razem pod hasłem Miasta na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu. W trakcie spotkania odbędzie się też oficjalna inauguracja projektu „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie”.
Temat do dyskusji
Małe organizacje, coraz większe obowiązki
Nie jest chyba rzeczą dla nikogo nową, że obowiązki, jakie szykują małym organizacjom ustawy takie jak np. o dostępności (nie wprost, ale poprzez obowiązki nakładane przez JST w umowach grantowych) czy o pracowniczych planach kapitałowych mogą okazać się bardzo poważnym obciążeniem. Czas pomyśleć nad jakimś systemowym rozwiązaniem, ale też nad doraźnymi zmianami w prawie.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu