Podatek VAT

Likwidacja obowiązków związanych ze stosowaniem tzw. „białej listy”

Opracowanie: Rafał Dymek

Data: 31-07-2021

Problem

Od 2020 roku w pełni zaczęły obowiązywać przepisy związane z tzw. „białą listą”, czyli wykazem podatników VAT. Wprowadzone regulacje mogą stanowić znaczną uciążliwość dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą, szczególnie tych, które nie dysponują stałą kadrą o wysokich kompetencjach rachunkowych i prawnych. Brak wykonywania przewidzianych przepisami obowiązków naraża organizacje na poważne konsekwencje finansowe.

Rozwiązanie

Likwidacja obowiązku płatności przelewem tylko na konto wskazane w wykazie podatników.

Kogo dotyczy?

Problem dotyczy organizacji, które są zarejestrowane jako przedsiębiorcy. Jest tak dlatego, że odpowiednie przepisy odwołują się do art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, który określa zasady transakcji pomiędzy przedsiębiorcami. Biała lista nie dotyczy więc organizacji zarejestrowanych tylko w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.


Bardziej niejasny jest przypadek płatności przez organizację prowadzącą działalność gospodarczą na rzecz podmiotów będących płatnikami VAT, ale nie będących przedsiębiorcami zarejestrowanymi w CEiDG lub KRS. Takie sytuacje się zdarzają, ponieważ definicja działalności gospodarczej w myśl ustawy o VAT jest szersza, niż w innych przepisach. Może to dotyczyć np. organizacji prowadzących działalność odpłatną pożytku publicznego, ale niebędących przedsiębiorcami albo osób fizycznych wynajmujących prywatne nieruchomości na cele użytkowe. Czy dokonujących takie płatności obowiązują przepisy dotyczące wykazu podatników? Nie powinno tak być, gdyż dotyczą one transakcji pomiędzy dwoma przedsiębiorcami zdefiniowanymi w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Problem polega jednak na tym, że nabywca nie zawsze jest w stanie zweryfikować faktyczną działalność sprzedawcy oraz to, czy powinien on ją zarejestrować jako działalność gospodarczą. Nabywca nie ma więc gwarancji, że nie zostanie ona kiedyś za takową uznana przez organy skarbowe.


Ponadto zdaniem Krajowej Administracji Skarbowej „biała lista” na pewno obowiązuje w sytuacji, gdy płacimy podmiotowi, który jest przedsiębiorcą, ale w obszarze innym, niż dokonywana z nami transakcja.


Sprawa nie jest więc do końca jasna, przynajmniej dopóki nie pojawią się pierwsze klarowne interpretacje lub orzecznictwo w tym temacie.

Opis

„Biała księga” to przygotowany przez Ministerstwo Finansów wykaz danych o różnych podmiotach na temat ich statusu podatku VAT. Można tam sprawdzić, na podstawie numeru NIP, czy dany podmiot figuruje w rejestrze VAT, jaki ma status, a także m.in. numery jego rachunków bankowych. Wykaz jest dostępny na stronie Ministerstwa Finansów.

O „białej liście” trzeba pamiętać m.in. dlatego, że w organizacjach prowadzących działalność gospodarczą dokonywanie płatności za zakup towarów lub usług od naszych kontrahentów powinny być w niektórych przypadkach dokonywane tylko na rachunki bankowe tychże kontrahentów wskazane na białej liście. Przy zapłacie faktury związanej z transakcją o wartości min. 15 tysięcy złotych na inne konto, nieznajdujące się w tym wykazie, grożą surowe konsekwencje. Są to, po pierwsze - niemożność zaliczenia tego wydatku do kosztów uzyskania przychodów przez nabywcę towaru/usługi, po drugie - solidarna odpowiedzialność nabywcy za podatek VAT, gdyby sprzedawca nie odprowadził go do urzędu skarbowego.

W takim przypadku należy pamiętać o weryfikacji wszystkich kontrahentów przy płatnościach za transakcje o wartości przynajmniej 15 tysięcy złotych. Zwraca się uwagę, że mowa o kwocie transakcji, a nie o kwocie płatności (seria płatności dot. tego samego towaru/usługi – np. w przypadku najmu – jest traktowana jako jedna transakcja). Jeżeli w wykazie podatników kontrahent widnieje jako czynny podatnik VAT, płatności dla niego za transakcje od 15 tysięcy złotych powinno się dokonywać tylko na rachunki bankowe, które znajdują się w tym wykazie. Jeżeli zapłata zostanie dokonana na inny rachunek bankowy organizacji grożą wspomniane wcześniej konsekwencje, tzn. brak możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów i solidarna odpowiedzialność za VAT. Organizacje będące jednocześnie czynnymi podatnikami VAT powinny także zadbać o to, aby ich rachunki bankowe znalazły się na białej liście. W przeciwnym razie nabywcy towarów/usług są narażeni na wspomniane konsekwencje, ewentualnie mogą nie chcieć dokonywać wpłat za wystawione im faktury.

Ustawodawca przewidział jedną furtkę dla takich sytuacji. Nabywca towaru/usługi powinien, w ciągu siedmiu dni od zlecenia płatności, powiadomić o tym urząd skarbowy właściwy dla wystawcy faktury (na czas epidemii termin został wydłużony do 14 dni). Takie zawiadomienie składa się na formularzu ZAW-NR. Zawiadomienie można złożyć elektronicznie lub papierowo. Termin na złożenie Zawiadomienia jest bardzo krótki. Jednocześnie jest to jedyna droga do uwolnienia się od sankcji. Jeżeli organizacja przegapi termin, nie ma już od tego odwrotu.

Rezultat działania

Uproszczenie działalności małych przedsiębiorstw, w tym organizacji pozarządowych i uwolnienie ich od groźby sankcji o rozmiarze niewspółmiernym do przewinienia.

Dodatkowe uwagi

Obowiązki wynikające z białej listy mogą być uciążliwe dla mniejszych przedsiębiorców (w tym organizacji społecznych). Wiele kwestii pozostaje wątpliwych lub niejasnych (np. status VATowców nie będących przedsiębiorcami, definicja transakcji, etc.). Jednocześnie konsekwencje niedotrzymania obowiązków są bardzo znaczące i często niewspółmierne do stopnia przewinienia. Wydaje się, że poprzez wprowadzenie ‘białej listy’ państwo próbuje przerzucić na obywateli własne obowiązki związane z weryfikacją kontrahentów i dokonywanych transakcji.

Zabierz głos w dyskusji!

Jeżeli chcesz podyskutować o problemie i propozycji jego rozwiązania, skorzystaj z formularza.

Niech Twój głos będzie widoczny dla wszystkich!