Opis

W obecnym stanie prawnym organizacje pozarządowe przeciążone są obowiązkami sprawozdawczymi, a sam system sprawozdawczy jest niewydolny i nie służy rozwojowi sektora. Sprawozdawczość organizacji wymaga całościowej reformy, a spośród jednostkowych obowiązków sprawozdawczych takiej reformy wymaga m.in. sprawozdawczość merytoryczna fundacji.

Dane, które są zbierane w ramach ww. obowiązków sprawozdawczego dotyczą nie tylko spraw merytorycznych, ale także finansowych, które to dane dublują się z danymi zbieranymi w ramach sprawozdawczości finansowej.

Ustawodawca nie powinien wymagać od organizacji społecznych podawania w sprawozdaniach danych, które są nieistotne (które nie mówią niczego ważnego o danej organizacji) lub których zebranie jest czasochłonne. Wszystkie wymagane w sprawozdaniach informacje powinny mieć uzasadnienie – powinny mieć wartość dla odbiorcy adekwatną do nakładu pracy związanej z ich zebraniem i przedstawieniem. Nie powinno się wymagać od organizacji podawania informacji, które są już w posiadaniu instytucji publicznych np. występują w bazach systemu podatkowego czy ubezpieczeń społecznych.

Sprawozdawczość fundacji nie rozróżnia ich wielkości i charakteru, co zauważył już sam ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych, wskazując: „Prowadzi to do paradoksalnych sytuacji gdy niewielka fundacja o rocznym przychodzie 10 tys. zł. składa organowi nadzoru identyczne w formie sprawozdanie z działalności jak fundacja z przychodami 10 mln zł (…)”.

Należy przy tym zauważyć, że w 2022 roku doszło do zmiany dotyczącej artykułu 12 ustawy o fundacjach opisującego zasady nadzoru i sprawozdawczość fundacji. Zmiana ta spowodowała, że sprawozdawczość papierowa została zastąpiona sprawozdawczością elektroniczną bez możliwości zachowania ścieżki papierowej. O ile sama elektronizacja sprawozdań nie stanowi problemu, to staje się nim w momencie, kiedy jest to jedyna droga kontaktu z urzędem. Pozostawienie tylko jednej, elektronicznej ścieżki realizacji obowiązków sprawozdawczych, wyklucza część obywateli i organizacji, którzy z różnych przyczyn, np. braku umiejętności cyfrowych, nie mogą złożyć sprawozdania.