Historia podróży klubów sportowych po różnych rejestrach i ewidencjach

Historia dotycząca zagadnień rejestracyjnych zrzeszeń sportowych działających w formie stowarzyszenia jest dosyć skomplikowana. Jest to podróż po wielu organach rejestracyjnych i wielu aktach prawnych. Nie jest to lektura prosta, ale dosyć ciekawa.

Czy kluby sportowe figurują w KRS-ie, czy w ewidencji starosty? Jeśli ktoś pamięta wpis dotyczący definicji klubu sportowego (więcej: „Czym jest klub sportowy?”), to odpowiedź na pytanie może być prostsza. Brzmi ona – to zależy. Dla klubów sportowych działających w formie spółek kapitałowych oraz fundacji właściwym rejestrem będzie KRS. Bardziej skomplikowana sytuacja dotyczy klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia. Dla tych klubów sportowych, które działają jako uczniowskie kluby sportowe lub kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, właściwa będzie ewidencja starosty. Dla pozostałych stowarzyszeń – KRS. Wreszcie – kluby sportowe będące w ewidencji starosty, które uzyskują status OPP, zaczynają figurować w dwóch „bazach” – tak wspomnianej ewidencji, jak i KRS-ie. Skomplikowane? Tak. 

Autor: Łukasz Gorczyński

Jeszcze bardziej skomplikowana jest cała historia dotycząca zagadnień rejestracyjnych zrzeszeń sportowych działających w formie stowarzyszenia. Jest to podróż po wielu organach rejestracyjnych i wielu aktach prawnych. Nie jest to lektura prosta, ale dosyć ciekawa. Droga do punktu, w którym jesteśmy dzisiaj, była dosyć kręta.

Późny PRL

Podróż zaczyna się w 1984 roku. Wtedy to weszła w życie ustawa z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej, która wprowadziła formę prawną stowarzyszenia kultury fizycznej (dla przypomnienia – jedyną wówczas ustawową formę zrzeszenia sportowego) i w ten sposób zrzeszenia sportowe po raz pierwszy wyłączono z ogólnej regulacji dotyczącej zrzeszeń, tj. z rygoru Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach.

Dla stowarzyszeń kultury fizycznej, których teren działania nie przekraczał terenu jednego województwa organami rejestrowymi były terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, właściwe w sprawach kultury fizycznej, a dla stowarzyszeń kultury fizycznej, których teren działania przekracza teren jednego województwa – Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu. Zasady prowadzenia rejestru regulowało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1985 r. w sprawie zasad prowadzenia rejestrów stowarzyszeń kultury fizycznej, warunków wpisu do rejestru oraz zasad udostępniania rejestrów, które weszło w życie z dniem 25 stycznia 1985 r. 

Dla stowarzyszeń, jak i dla „lokalnych” stowarzyszeń kultury fizycznej organem rejestrowym do roku 1989 r. był więc ten sam organ, tj. organ administracji stopnia wojewódzkiego. Podmioty te znajdowały się jednak w różnych rejestrach ww. organu.

Warto zauważyć, że na mocy art. 64 ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej wszystkie stowarzyszenia kultury fizycznej mogły tworzyć oddziały, zatrudniać pracowników i prowadzić działalność gospodarczą wspomagającą osiąganie celów statutowych. To, co było dozwolone jeszcze przed transformacją ustrojową (przynajmniej teoretycznie…), dziś jest albo mocno wątpliwe, albo wręcz niemożliwe w przypadku tych zrzeszeń sportowych, które figurują w ewidencji starosty (tworzenie oddziałów, prowadzenie działalności gospodarczej).

Pierwsze lata po transformacji ustrojowej

W dniu 10 kwietnia 1989 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Dla stowarzyszeń z osobowością prawną organem rejestrowym stał się właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia sąd wojewódzki. 25 kwietnia 1989 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 kwietnia 1989 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowarzyszeń. Ww. regulacje nie objęły stowarzyszeń kultury fizycznej, dla których organ rejestrowy pozostał bez zmian – był nim organ administracji stopnia wojewódzkiego. Sytuacja zmieni się w 1996 roku.

Podsumowując – w latach 1989-1996 dla stowarzyszeń kultury fizycznej organem rejestrowym był organ administracji stopnia wojewódzkiego, podczas gdy dla pozostałych stowarzyszeń – sąd wojewódzki.

Do czasu powstania KRS-u

Z dniem 6 kwietnia 1996 r. weszła w życie ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej. W nowej ustawie po raz pierwszy pojawiło się pojęcie klubu sportowego. Ustawa wskazywała, że kluby sportowe, uczestniczące we współzawodnictwie sportowym, mogą być tworzone w formie stowarzyszeń, zwanych „stowarzyszeniami kultury fizycznej” oraz spółek akcyjnych, zwanych „sportowymi spółkami akcyjnymi”. W ustawie wprost pojawiło się też pojęcie uczniowskiego klubu sportowego. UKS-y podlegały wpisowi do ewidencji, prowadzonej przez wojewodów właściwych ze względu na siedzibę klubów, natomiast organem rejestrowym stowarzyszeń kultury fizycznej i związków sportowych stawał się nowy organ, tj. właściwy ze względu na ich siedzibę sąd wojewódzki – podobnie jak dla pozostałych stowarzyszeń (dla stowarzyszeń kultury fizycznej o zasięgu ogólnokrajowym – Sąd Wojewódzki dla miasta stołecznego Warszawy). 

Sposób prowadzenia rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej regulowało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej i związków sportowych

Na mocy art. 64 dotychczasowe organy rejestracyjne stowarzyszeń kultury fizycznej w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy miały przekazać dokumentację tych stowarzyszeń do właściwych sądów rejestrowych (z wyjątkiem działających jako stowarzyszenia kultury fizycznej, uczniowskich klubów sportowych, które to pojęcie na gruncie prawnym nie funkcjonowało, aż do czasu pojawienia się właśnie „nowej” ustawy o kulturze fizycznej).

Podsumowując – od 1996 r. do 2001 r. (powstanie KRS) dla stowarzyszeń kultury fizycznej organem rejestrowym był sąd wojewódzki, czyli ten sam organ, co dla pozostałych stowarzyszeń. Sposób prowadzenia rejestru określany był przez różne rozporządzenia – osobne dla stowarzyszeń kultury fizycznej i osobne dla pozostałych stowarzyszeń. 

W dotychczasowym organie rejestrowym właściwym dla stowarzyszeń kultury fizycznej, tj. organ administracji stopnia wojewódzkiego, rejestrowane były ustanowione ustawą z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej uczniowskie kluby sportowe. 

Organ administracji stopnia wojewódzkiego był dla UKSów właściwym organem rejestracyjnym do roku 1999 (czyli w latach 1996-1999). Z dniem 1 stycznia 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej uczniowskie kluby sportowe, z mocy ustawy, zaczęły podlegać wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostów właściwych ze względu na siedzibę klubów. W tych ewidencjach, od wspomnianego 1999 roku, figurują do dziś.

Powstanie KRS-u

1 stycznia 2001 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej – ustawa o KRS). Stowarzyszenia kultury fizycznej zaczęły podlegać obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Uchylona została podstawa prawna do Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 1996 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej i związków sportowych oraz do Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 kwietnia 1989 r. w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowarzyszeń. 

Podsumowując – od 2001 r. dla stowarzyszeń kultury fizycznej i pozostałych stowarzyszeń organem rejestrowym stawał się KRS. Sytuacja ta zmienia się już w 2002 r.

Feralna ustawa o Polskiej Konfederacji Sportu?

30 czerwca 2002 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 czerwca 2002 r. o Polskiej Konfederacji Sportu. Na mocy art. 19 pkt 4) ww. ustawy do ustawy o kulturze fizycznej dodano art. 7a, w myśl którego dla stowarzyszeń kultury fizycznej nieprowadzących działalności gospodarczej zastosowanie miały przepisy dotychczas stosowane wyłącznie do rejestracji uczniowskich klubów sportowych, tj. wpis do ewidencji prowadzonej przez starostów zamiast wpisu do KRS. 

W ten sposób, w 2002 roku, ustawą której główna treść odnosiła się do zupełnie innego zagadnienia, doszło do rozdzielenia organów ewidencyjnych właściwych dla stowarzyszeń kultury fizycznej. Podział ten odnosi się do pojęcia działalności gospodarczej – początkowo odnosił się do „stowarzyszeń kultury fizycznej nieprowadzących działalności gospodarczej”, od 2005 r. do stowarzyszeń kultury których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej. Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym w ogóle wyeliminowano pojęcie stowarzyszenia kultury fizycznej.

Podsumowując – od 2002 r. do 2005 r. dla stowarzyszeń kultury fizycznej prowadzących działalność gospodarczą i pozostałych stowarzyszeń organem rejestrowym jest KRS, a dla stowarzyszeń kultury fizycznej nieprowadzących działalności gospodarczej oraz uczniowskich klubów sportowych – ewidencja starosty.

Okres od 2005 r. do dziś

1 września 2005 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym, mająca duże znaczenie dla przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (oba akty prawne obowiązywały równocześnie). Z porządku prawnego wyeliminowane zostało pojęcie stowarzyszenia kultury fizycznej. Ustawa wskazywała, że przepisy właściwe dla UKS stosuje się już nie do „stowarzyszeń kultury fizycznej, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej”, a do „klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej”. 

Stan obecny

Od 2005 roku sytuacja dotycząca ewidencji nie ulega zasadniczym zmianom, nawet mimo wejścia w życie z dniem 16 października 2010 r. zupełnie nowej ustawy regulującej zagadnienia sportu, tj. ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie – wydano tylko nowe rozporządzenie dot. ewidencji, tj. Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych, które zastąpiło Rozporządzenie Ministra Sportu z dnia 16 stycznia 2006 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych. Raz jeszcze więc – dla tych klubów sportowych, które działają jako uczniowskie kluby sportowe lub kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, właściwa jest ewidencja starosty. Dla pozostałych klubów sportowych działających w formie stowarzyszeń – KRS.

Wskazać należy, że mimo, iż w obecnym stanie prawnym pojęcie stowarzyszenia kultury fizycznej nie występuje, to sam schemat rejestracji różnicujący podmioty sportowe mające formę stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenie działalności gospodarczej i takiego, który działalność gospodarczą przewiduje, jest utrzymany. To właśnie w tych różnych ścieżkach rejestracji (część podmiotów w ewidencji starosty, część w KRS), raz jeszcze warto podkreślić – zapoczątkowanych ustawą której główna treść odnosiła się do zupełnie innego zagadnienia – tkwi duża część problemów formalnych ww. podmiotów. Ale to już nieco inna historia…


Zapoznaj się z pełną treścią tekstu dotyczącego problematyki klubów sportowych:
Kluby sportowe jako podmioty trzeciego sektora. Uwarunkowania formalne i kluczowe problemy