Biuletyn #prosteNGO – 3 -16 lutego 2025 r.

Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.

SPIS TREŚCI

1. W SKRÓCIE

1. W planach legislacyjnych (Kluby sportowe, 2 x Komisja Europejska)
2. W procesie legislacyjnym
   • Na poziomie rządowym (Informatyzacja)
   • Na poziomie parlamentarnym (Współpraca rozwojowa)
3. W procesie rzeczniczym (Zwolnienie z CIT, Stowarzyszenia w systemie S24, Stowarzyszenia transgraniczne)
4. Dzieje się (0 VAT na transport publiczny, Podkomisja stała, Parlamentarny Zespół ds. Dialogu Obywatelskiego, Parlamentarny spór o organizacje, Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego, Komitet ds. Pożytku Publicznego, Rada Działalności Pożytku Publicznego, EKES, Zespół ds VAT, Grupa robocza ds. uproszczeń, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Kultury),

2. TEMATY DO DYSKUSJI

1. Mapa ciał dialogu
2. Jak nas widzą?
3. Czy wiesz, że… (1832 )

---

W skrócie

W planach legislacyjnych

• Kluby sportowe – Grupa robocza ds. uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych przy Przewodniczącej Komitetu ds. Pożytku Publicznego przyjęła opracowany przez Zespół ds. rejestracji i rejestrów organizacji, opis możliwych zmian legislacyjnych (Kliknij).
• Komisja Europejska ogłosiła program prac na 2025 rok, w którym znalazła się deklaracja stworzenia strategii na rzecz wsparcia, wzmocnienia i ochrony społeczeństwa obywatelskiego.

Komentarz: To przełomowa decyzja, choć wiele zależeć będzie od tego w jaki sposób Komisja planuje tworzyć i konsultować zapowiadaną strategię.

• Komisja Europejska opublikowała konsultacje społeczne dotyczące przyszłej perspektywy finansowej na lata 2028-2035. KE zaprasza Europejczyków do wyrażenia opinii na temat przyszłego budżetu i polityk, które powinna wspierać. Rozpoczęte przez Komisję konsultacje społeczne będą otwarte przez następne 12 tygodni i tym samym potrwają do 7 maja br. (Kliknij).

W procesie legislacyjnym

Na poziomie rządowym

• Informatyzacja. Kolejne uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (UC44) przekazało Ministerstwo Sprawiedliwości.

Komentarz: O projekcie ustawy i wątpliwościach jakie budzi dla organizacji pozarządowych już pisaliśmy (Kliknij) a jednak – jak się wydaje – ani Przewodnicząca Komitetu ds. Pożytku (w ramach uzgodnień) ani Rada Działalności Pożytku Publicznego (w ramach opiniowania) nie zgłaszali uwag do tego projektu, więc może nie ma się co martwić.

Na poziomie parlamentarnym

• Współpraca rozwojowa Do Sejmu trafił Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o współpracy rozwojowej oraz niektórych innych ustaw (Kliknij), który dotyczy stworzenia systemowego rozwiązania umożliwiającego Bankowi Gospodarstwa Krajowego (BGK) funkcjonowania jako banku rozwojowego na arenie międzynarodowej oraz utworzenia w BGK Finansowego Instrumentu Współpracy Rozwojowej (FIWR); proponowane zmiany umożliwią BGK ubieganie się o środki europejskie na wsparcie procesów modernizacji oraz odbudowy Ukrainy, a polscy przedsiębiorcy uzyskają bezpośredni dostęp do bieżącej informacji o finansowanych projektach rozwojowych na terenie Ukrainy i możliwościach uzyskania wsparcia w ich realizacji.
  

Komentarz: w Ocenie Skutków Regulacji zwraca się uwagę, że rozwiązanie może wpływać na organizacje pozarządowe („Współpraca w ramach realizowanych projektów”), ale do konsultacji nie zaproszono organizacji….:

W procesie rzeczniczym

• Zwolnienie z CIT. Z uwagi na informacje przekazane przez Ministerstwo Finansów 20 listopada zeszłego roku Grupie roboczej ds. uproszczeń prawnych (cały zapis procesu rzeczniczego Kliknij) zwróciliśmy się z pytaniem o stan prac, możliwość wyodrębnienia rozwiązań dot. organizacji pozarządowych i o to czy, znane i rozważane są propozycje organizacji pozarządowych. Niestety, zasłaniając się kwestiami formalnymi, nie odpowiedziano na żadne z naszych pytań. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów projekt UD116 (Kliknij), nadal zakłada modyfikację „zakresu zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy CIT, skutkująca objęciem nim dochodów wszystkich organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej ustawa OPP), w części przeznaczonej na działalność określoną w art. 4 ustawy OPP (sfera zadań publicznych) z wyłączeniem działalności gospodarczej”. Tylko projektowany czas przyjęcia przez Radę Ministrów został przeniesiony na II kwartał 2025.
• Stowarzyszenia w systemie S24. Nadal komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (druk nr 868) czeka, od 26 listopada 2024, na swoje pierwsze czytanie w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka

Na nasze pytanie z poprzedniego Biuletynu (Kliknij) Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedziało: „projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (nr UD94) w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów) nie dotyczy kwestii składania przez stowarzyszenia wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego z wykorzystaniem wzorców udostępnionych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zagadnienie to jest przedmiotem oddzielnych prac analityczno- koncepcyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości. W ramach tych prac uwzględniane są również propozycje pochodzące od przedstawicieli organizacji pozarządowych”. Cały proces rzeczniczy opisany jest tutaj (Kliknij).

• Stowarzyszenia transgraniczne Do Ministra Sprawiedliwości trafiło pismo Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (Kliknij), w którym OFOP, wspierając głos Civil Society Europe (europejska platformą zrzeszającą największe sieci organizacji pozarządowych w Europie), zwraca się z apelem o nadanie dyskusji wokół nowej formy prawnej właściwej rangi w ramach programu polskiej prezydencji. OFOP wyraża poparcie dla wprowadzenia tej nowej formy prawnej w kształcie zaproponowanym przez Komisję.

Dzieje się

• 0 VAT na transport publiczny Aktywiści walczą o to by ta, jedna najbardziej podstawowych usług publicznych, była możliwie najtańsza i możliwie najbardziej dostępna. Petycja dwudziestu jeden organizacji trafia do Sejmu (Kliknij).
• Podkomisja stała do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi (PSR02S) 02.04.2025 na 13 posiedzeniu wysłuchała informacji na temat rocznych i wieloletnich planów współpracy z organizacjami pozarządowymi w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwie Sportu i Turystyki, Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Ministerstwie Obrony Narodowej (Retransmisja posiedzenia). Kolejne spotkanie 19 lutego 2025 r. W programie Informacja na temat 1) Rządowego Programu Wsparcia Organizacji Pozarządowych na rok 2025 – „Moc Małych Społeczności”; 2) na temat rocznych i wieloletnich planów współpracy z organizacjami pozarządowymi w ministerstwach Edukacji Narodowej, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Spraw Wewnętrznych i Administracji.
• Parlamentarny Zespół ds. Dialogu Obywatelskiego powstał nowy Zespół, którego pierwsze posiedzenie odbyło się 6 lutego (Kliknij), którego przewodniczącą została Bożena Lisowska, którego jednym z celów jest wypracowanie definicji prawnej dialogu obywatelskiego.
• Parlamentarny spór o organizacje. Znów głośno o organizacjach pozarządowych. Tym razem jednak już nie łączą posłanek i posłów, ale dzielą. A to poseł Andrzej Tomasz Zapałowski twierdzi, że „zielonym bolszewikom wszystko wolno” mając na myśli organizacje pozarządowe, których przedstawicieli zatrudnia się w Ministerstwie i zleca „recenzowania uwag zgłoszonych w toku uzgodnień międzyresortowych”. A to broni się (lub atakuje) organizacje pozarządowe, które „przez kontrrewolucję zdrowego rozsądku prezydenta Trumpa straciły finansowanie ze Stanów Zjednoczonych”.

Komentarz: Tak to jest, że jak w parlamencie płyną słowa podziękowania dla organizacji to każda ze stron myśli o „swoich” organizacjach, a jak padają słowa krytyki to wobec tych „niedobrych” organizacji. A podział w sektorze przebiega inaczej. Dobre są te organizacje, które potrafią zachować niezależność, co przecież wcale nie oznacza „symetryzmu”.

• Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego. Na stronie Komitetu ds. Pożytku Publicznego pojawił się wykaz styczniowych wydarzeń, w których brali udział Ministra ds. Społeczeństwa Obywatelskiego Adriana Porowska, Wiceminister Marek Krawczyk i dyrekcja oraz pracownicy Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego w KPRM. (Kliknij)

Komentarz: Bardzo cenna inicjatywa. Miejmy nadzieję, że będzie kontynuowana. Gdyby jeszcze można było znaleźć spis (i treść) decyzji pani Ministry oraz dokumenty dotyczące uwag zgłaszane przez panią Ministrę do aktów prawnych procedowanych na poziomie rządowym i parlamentarnym można by mówić o znaczącej zmianie na lepsze.

• Komitet ds. Pożytku Publicznego. Ciągle brak protokołu z posiedzenia, które odbyło się 20 stycznia 2025 r.
• Rada Działalności Odbyło się drugie posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego VIII kadencji  (Kliknij).

Komentarz: Rada podtrzymała stanowisko w sprawie uchylenia Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2018 r. w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, wyrażające opinię za uchyleniem przedmiotowego rozporządzenia. To jest podtrzymanie stanowiska Rady VII kadencji z uchwały nr 204 z dnia 28 września 2024. Pytanie czy będzie równie skuteczne? Zastanawiające jest w tym kontekście czy Rada w jakiś sposób monitoruje efekty swoich stanowisk? Tylko bowiem na tej podstawie można określić czy jest rzeczywiście skutecznym elementem systemu stanowienia prawa czy tylko rodzajem klubu dyskusyjnego.

• EKES Rozpoczęła się procedura wyłaniania kandydatów na członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego na kadencję 2025- 2030 (Kliknij).

• Zespół ds VAT. Zgodnie z zapowiedzią powołany został „Zespół roboczy Komitetu do spraw Pożytku Publicznego do spraw podatku VAT od dotacji dla organizacji pozarządowych”. W składzie Zespołu jest 27 osób m.in. z poszczególnych ministerstw. Organizacje reprezentują Rafał Dymek, Maciej Kunysz, Tomasz Musielski, Przemysław Żak.
• Grupa robocza ds. uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych po spotkaniu 12 lutego przyjęła kilka ustaleń istotnych dla pracy Grupy. Grupa zobowiązała zastępcę przewodniczącego Tomasza Schimanka do przekazania na ręce Dyrektora Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego kilku najpilniejszych próśb i propozycji w tym m.in. 1) prośby o pisemną informację o działaniach związanych z przyjętymi przez Grupę ustaleniami, zarówno tych już podjętych, jak i planowanych w najbliższych miesiącach. W przypadku zmian w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, także harmonogramu konkretnych działań dotyczących wdrożenia proponowanych zmian, 2) prośby o spotkanie z Przewodniczącą Komitetu ds. Pożytku Publicznego w sprawie wpływu Grupy na wybór nowego przewodniczącego.

• Ministerstwo Cyfryzacji otwiera konsultacje projektu Polityki Partycypacji i Transparentności, który ma wzmocnić dialog społeczny i transparentność procesów decyzyjnych. Uwagi można zgłaszać do 26 lutego 2025 r. (Kliknij)

• Ministerstwo Kultury. Anna Czyżewska – wystosowała 24 stycznia zapytane dotyczące KPO w kulturze i ciągle czeka na odpowiedź. Pytania: 1) Czy i jak dalej będą wyglądać konsultacje Regulaminu drugiego naboru wniosków w ramach Inwestycji A2.5.1 Program wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju? 2) Czy spotkanie w dniu 20.12.2024 było jedyną formą konsultacji regulaminu i ile osób wzięło w nim ostatecznie udział? 3) Jeśli planowane są dalsze działania konsultacyjne, to jaki jest ich planowany harmonogram?

Komentarz: „Jeśli ktoś nie umie (grać?) w dialog społeczny, dialog obywatelski i konsultacje społeczne, to jest to zdecydowanie rząd Donald Tusk” – pisze na facebooku autorka pytań. Czy jest to stwierdzenie na wyrost? W kontekście kolejnych numerów Biuletynu raczej nie. Pytaniem jednak jest czy rząd Donalda Tuska chce i będzie potrafił nauczyć się grać w te gry?

Temat do dyskusji

Mapa ciał dialogu

Powiem tak. Jestem w zasadzie centrum wydarzeń, a już sam się gubię, kto, kiedy, z kim. A co dopiero ma powiedzieć ta mała organizacja w małym mieście, dla której – rzekomo – cały ten system został zbudowany? Nie obiecuję pełnego obrazu, ale przynajmniej spróbuję naszkicować ten niezbyt przejrzysty system, gdzie obszary merytoryczne nakładają się na siebie, a poszczególne osoby występują w różnych rolach.

Jak nas widzą?

Pojawił się kolejny numer, 4(80) 2024, STUDIA BAS. To wydawnictwo Sejmowe, pod redakcją tym razem ukazało się pod hasłem „Trzeci sektor w Polsce” (Kliknij). Na tom składają się, poza wstępem redaktorki Izabeli Bień, cztery teksty. Oto spis treści: 1) Patrycja Grzyś Oddolna aktywność społeczności lokalnych w świetle dokumentów strategicznych i regulacji prawnych obowiązujących w Polsce; 2) Szymon Wójcik Wpływ organizacji pozarządowych na stanowienie prawa w oczach ich przedstawicieli; 3) Katarzyna Zamorska Wolontariat jako narzędzie aktywizacji osób w wieku senioralnym; 4) Agnieszka Pacut Komercjalizacja organizacji pozarządowych w Polsce. Rekomendacje dla decydentów publicznych. We wstępie czytamy: „Rola i znaczenie organizacji trzeciego sektora w Polsce przeszły w ostatnich latach widoczną ewolucję. Liczba zarejestrowanych organizacji wzrosła, ale jednocześnie zmienił się format ich funkcjonowania. Zmniejszeniu uległa baza członkowska, a działalność organizacji coraz częściej finansowana jest ze środków publicznych. W niniejszym numerze „Studiów BAS” autorzy podjęli się przeanalizowania szczególnie aktualnych w tym kontekście kwestii”. Czy akurat te kwestie pozwolą lepiej osobom zasiadającym w Parlamencie zrozumieć zmiany w sektorze i jego bolączki?

Masz zdanie na ten temat? Odezwij się: piotr.fraczak@ofop.eu

Czy wiesz, że…

1832 W październiku, w ramach zmian dokonywanych przez władze carskie po powstaniu listopadowym, przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych powstało Radę Główną Opiekuńczą (poprzednio Rada Ogólna Dozorcza). Zajmowała się ona – jako organ centralny wraz ze „szczegółowymi” radami opiekuńczymi poszczególnych zakładów dobroczynnych – szpitalami (nazywanymi już od od 1842 „domami schronienia dla starców i kalek”), ochronkami itp.

Komentarz: Trzykrotnie w historii pojawia się Rada Główna Opiekuńcza. Po tej, działającej do 1870 roku z nadania carskiego, na RGO zgodzili się Niemcy w 1916 roku, po zlikwidowaniu systemu komitetów obywatelskich i w 1940 roku po rozwiązaniu polskich organizacji charytatywnych na terenie Generalnego Gubernatorstwa. To chyba przykład na to, że nawet w ramach narzuconych struktur, często na wpół legalnie, można robić wiele dobrego.

---