Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
1. W SKRÓCIE
- W planach legislacyjnych (NIW – planowanie nowego programu)
- W procesie legislacyjnym
- Na poziomie rządowym (W pracach. Rozporządzenie dot. VAT)
- Na poziomie parlamentarnym (Szybka rejestracja stowarzyszeń – krok wstecz? W kierunku jawności wynagrodzeń. 70 milionów na NIW )
- Dzieje się (Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego, OFL w Sejmie. Instytut Spraw Obywatelskich)
2. TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- NIW – planowanie nowego programu. W ramach prac nad budżetem zwiększono środki na Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Jak tłumaczono na posiedzeniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności (Kliknij) ma to być nowy program dla małych organizacji z małych miejscowości.
Komentarz: Trudno nie odnieść wrażenia swoistego „de ja vu”. Podobnie jak za poprzedniej kadencji Sejmu (Kliknij) dzieją się cudowne rozmnożenia. Przypomnijmy w planach legislacyjnych na I kwartał planowana jest nowelizacja ustawy o NIW (Kliknij). Rząd proponuje budżet, a senatorowie zgłaszają do niego poprawkę i przesuwają kwoty, jak wynika z zapisu spotkania, po uzgodnieniu z Ministerstwem Finansów i zapewne z KPRM-em. Czyli planowany jest nowy program rządowy… jakby trochę w tajemnicy. Do tej pory słyszeliśmy raczej o programie dla seniorów (Kliknij).
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym
- W pracach. Ciągle nie mamy podsumowania konsultacji projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (UD69). Brak też informacji co z projektem ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (UD133). W ostatnim etapie legislacyjnym (w tym autopoprawki m.in. wyłączenie z definicji dochodu w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej świadczeń „aktywny rodzic”) jest projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (UC29).
Komentarz: To niektóre z ważnych dla organizacji pozarządowych ustaw, nad którymi trwają prace w rządzie. Przypomnijmy OFOP zgłaszał w konsultacjach, odrzucone przez rząd, propozycje by zrównać prawa osób nieodpłatnie pełniących funkcję członka zarządu organizacji pozarządowej z wolontariuszami w zakresie posiadania statusu bezrobotnego (Kliknij). Podniesiemy temat na etapie parlamentarnym. To co łączy te projekty to fakt, że nie wiemy co o tych nich myśli Ministra ds. Społeczeństwa Obywatelskiego, gdyż nie zabrała głosu w ramach uzgodnień międzyresortowych.
- Rozporządzenie dot. VAT. Ministerstwo Finansów 4 grudnia o 15:05 przesłało informację, że na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji, w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny, został zamieszczony projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień. Ministerstwo zwróciło się też „z uprzejmą prośbą o przekazanie ewentualnych uwag do projektu rozporządzenia w terminie do 6 grudnia br.”
Komentarz: Niestety, z powodu zbyt krótkiego czasu na konsultacje, OFOP nie mógł spełnić „uprzejmej prośby” Ministerstwa. Jednak trzeba przyznać, że nie rozumiemy przyczyn takie procedowania, które np. przy okazji np. powodzi było zrozumiałe (Kliknij)
Na poziomie parlamentarnym
- Szybka rejestracja stowarzyszeń – krok wstecz? 19 grudnia Minister Sprawiedliwości wydał opinię o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. (druk nr 868}. Czytamy w nim m.in,:. „W Ministerstwie Sprawiedliwości prowadzone są równolegle do ww. komisyjnego projektu ustawy prace analityczno-koncepcyjne w tożsamym przedmiocie, zainicjowane również petycją Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. O pracach parlamentarnych nad ww. projektem komisyjnym Minister Sprawiedliwości uzyskał informację dopiero z końcem listopada 2024 r. w związku z faktem nadania druku sejmowego nr 868 i skierowania tego projektu ustawy do rozpatrzenia w komisjach (Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka). W związku z kompleksowym podejściem Ministra Sprawiedliwości do przedmiotowego zagadnienia udostępnienia trybu 524 dla stowarzyszeń oraz dostrzeżeniem fragmentarycznego charakteru ww. komisyjnego projektu ustawy, pozwolę sobie zwrócić uwagę Pana Marszałka na poszczególne aspekty tego projektu, wymagające dodatkowej atencji”. Pełna opinia Ministra Sprawiedliwości (Kliknij).
Komentarz: Przypomnijmy. Petycja trafiła od Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego trafiła 15 czerwca 2021 roku. Po interwencji Zespołu Parlamentarnego na prośbę Ministerstwa Sprawiedliwości 7 czerwca 2022 petycja została przesłana raz jeszcze. Wobec braku działań ukierunkowanych na rozpoczęcie procesu legislacyjnego 7 października 2022 OFOP składa petycję do Sejmu. Po wielu zwrotach akcji (całe kalendarium Kliknij) 26 stycznia 2024 roku powstaje komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i trafia do Sejmu. W oczekiwaniu na uzupełnienia projekt nie otrzymuje numeru druku przez… 10 miesięcy. 26 listopada 2024 roku skierowany zostaje do I czytania w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Jak to się stało, że Minister dostał informację dopiero z końcem listopada? Nie był zaproszony na spotkania Komisji ds. Petycji? Nie dostał projektu do opiniowania? Zawiodła komunikacja wewnątrz rządu? Do przemyślenia.
- W kierunku jawności wynagrodzeń. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (Kliknij), który dotyczy m.in. zobowiązania pracodawców do przedstawiania w publikowanych przez nich ofertach zatrudnienia proponowanego wynagrodzenia, które planują zaoferować aplikującym na dane stanowisko kandydatom jest w konsultacjach publicznych (Kliknij).
Komentarz: Ciekawe ile osób w imieniu organizacji pozarządowych, które przecież też są pracodawcami, zabierze głos. Można w ten sposób, że zaznacza się organizację, w imieniu której się występuje. Konsultacje są więc możliwością dla sektora pozarządowego na zabranie głosu. Zwracaliśmy już uwagę, że rozwój konsultacji na poziomie Sejmu (czytaj niżej) trochę pomija organizacje pozarządowe, które – inaczej niż partnerzy społeczny czy organizacje samorządowe – nie są zapraszane przez marszałka do wyrażenia opinii przed nadaniem projektowi numeru druku. Tych opinii zasięga się na podstawie art. 34 ust. 3 regulaminu Sejmu (Kliknij), który mówi „Uzasadnienie projektu ustawy powinno przedstawiać informacje o zasięgniętych opiniach, w szczególności jeżeli obowiązek ich zasięgania wynika z przepisów odrębnych ustaw. W wypadku poselskiego projektu ustawy, w stosunku do którego nie zasięgnięto opinii, Marszałek Sejmu przed skierowaniem projektu do pierwszego czytania kieruje go do zaopiniowania w trybie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach” .
- 70 milionów na NIW. Senator Grzegorz Fedorowicz na Komisji Praw Człowieka i Praworządności (12 grudnia) zgłosił poprawkę, którą prezentował też na posiedzeniu plenarnym „Szczególnie chcę zwrócić uwagę na jedną z poprawek zgłoszonych na posiedzeniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności, poprawkę, która przeszła przez Komisję Budżetu i Finansów Publicznych, poprawkę nr 10, która ma ogromne znaczenie dla społecznego rozwoju Polski. Jest to poprawka do budżetu przyznająca 70 milionów zł na Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w małych i średnich ośrodkach miejskich. Zmiany społeczne i gospodarcze, jakie obserwujemy w ostatnich latach, pokazują, jak ważne jest wsparcie organizacji, które działają na rzecz budowy silnych i odpornych wspólnot lokalnych. Małe i średnie ośrodki miejskie często borykają się z problemami związanymi z marginalizacją społeczną, brakiem dostępu do usług publicznych, a także z wyzwaniami wynikającymi z niedostatecznej aktywności obywatelskiej. Właśnie dlatego zaproponowana poprawka, która zwiększa środki na wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego, jest tak istotna. Kwota 70 milionów zł, przeznaczona na wsparcie inicjatyw obywatelskich w mniejszych miastach, pozwoli na stworzenie nowych programów, które umożliwią mieszkańcom tych ośrodków zaangażowanie się w działalność społeczną. Obejmować to będzie organizowanie wydarzeń edukacyjnych i projektów dotyczących rozwoju aktywności obywatelskiej, ochrony praw człowieka, integracji społecznej czy też promowania wartości demokratycznych w lokalnych społecznościach. Dodatkowo zwiększenie tych środków pozwoli na wzmocnienie współpracy między organizacjami pozarządowymi, administracją publiczną oraz sektorem biznesowym, co w dłuższej perspektywie przyniesie wymierne korzyści. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju musimy dążyć do wyrównania szans dużych i mniejszych miejscowości. Małe i średnie miasta często borykają się z trudnościami. Powinny mieć one szansę na równy rozwój i aktywny udział w procesach społecznych. Dzięki tej poprawce możemy pomóc w tworzeniu przestrzeni, w której obywatele, organizacje, instytucje współpracują na rzecz wspólnych celów. Zwiększenie zasobów przeznaczonych na budowę kapitału społecznego w tych miastach to inwestycja, która zwróci się wielokrotnie w postaci silniejszych wspólnot lokalnych, lepszej jakości życia oraz większego zaangażowania obywatelskiego. Dodatkowo dzięki tej poprawce małe i średnie ośrodki miejskie zyskają szansę na współtworzenie krajowej polityki społecznej, będąc ważnym ogniwem w procesie kształtowania przyszłości naszego kraju” (Kliknij). Głosowało 89 senatorów. Nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał.
Dzieje się
- Ministra ds społeczeństwa obywatelskiego. 16 grudnia odbyło się kolejne posiedzenie Komitetu ds. Pożytku Publicznego (Kliknij). które dotyczyło 1) kwestii podatku VAT dla organizacji pozarządowych; 2) zmian w programach zarządzanych przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego; 3) propozycji zmian w ustawie o NIW-CRSO. 19 grudnia odbyło się też posiedzenie Grupy roboczej ds. partycypacji i dialogu obywatelskiego (Kliknij) Mamy nadzieję, że jakieś bardziej rozbudowane (konkretne) sprawozdania z tych spotkań pojawią się niebawem.
Komentarz: Problemem jest, że nadal trudno się czegoś dowiedzieć o aktywności Ministry z Biuletynu Informacji Publicznej (Kliknij). Szkoda, przecież to najważniejsze narzędzie do prezentowania głównych spraw podejmowanych przez Ministrę, Przewodniczącą i Komitet. Wszystko w jednym miejscu. Dlatego trudno zrozumieć dlaczego np. wykaz prac legislacyjnych Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego 2024 r. (Kliknij) nie jest zamieszczony na stronie BIP Komitetu ds. Pożytku? Zapytaliśmy o to KPRM. Jednak odpowiedź chyba nie jest satysfakcjonująca: „uprzejmie informuję, że Biuletyn Informacji Publicznej został przeniesiony do domeny gov.pl. Tam też znajduje się wykaz prac legislacyjnych Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego oraz wszelkie zarządzenia i decyzje (podobnie jak pozostałych ministrów). Jeśli chodzi o wydane rozporządzenia, to są one publikowane w Dzienniku Ustaw. Techniczne połączenie BIP Przewodniczącego z BIP Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jest możliwe, ponieważ KPRM jest urzędem obsługującym Komitet do Spraw Pożytku Publicznego”. Zagadka nadal pozostaje nierozwiązaną.
- OFL w Sejmie. Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji (Kliknij) wzięli udział w spotkaniu m.in. z osobami wprowadzające reformy ( w tym kierownictwem Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji) wynikające ze zmian regulaminu Sejmu. Tematem rozmowy były zmiany w obszarze procesu stanowienia prawa (Więcej).
Komentarz: 14 października 2016 roku Fundacja Batorego, przy której działa OFL, wystąpiła do Sejmu RP z petycją o dokonanie zmian w Regulaminie Sejmu (Kliknij). Wtedy się nie udało. Tym bardziej trzeba docenić zmiany, które się właśnie dokonały.
- Instytut Spraw Obywatelskich. W felietonie Rafała Górskiego „Strategia Cyfryzacji Polski. Obywatele w bębnie maszyny losującej” (Kliknij) opisano zabiegi rzecznicze i ich efekty dotyczące takich kwestii jak podpisy pod obywatelskimi projektami ustaw drogą elektroniczną czy obrony możliwości płacenia gotówką. Jak czytamy wicepremier Krzysztof Gawkowski podsumowujący finał konsultacji powiedział „W najbliższych tygodniach i miesiącach będziemy wprowadzać zmiany i rozmawiać z innymi ministerstwami, instytucjami publicznymi, z rynkiem, partnerami społecznymi i po prostu z obywatelami o tym, jak nasz plan na najbliższe 10 lat ulepszyć. A po tym, jak go ulepszymy, przedstawimy go do konsultacji jeszcze raz – już na oficjalnej ścieżce legislacyjnej”.
Komentarz: Felieton jest o tym, że nie zawsze, mimo deklaracji, głos obywateli przebija się do decydentów. W konsultacjach zaś chodzi o to, by wszystkie głosy były przynajmniej wysłuchane ze zrozumieniem. Nawet jeśli później nie zostaną uwzględniony.
Temat do dyskusji
Quo Vadis III sektorze
Opisując debatę o społeczeństwie obywatelskim przed ostatnim OFIP-em (Kliknij) sugerowałem, że wielu tzw. działaczy nie wierzy w istnienie „trzeciego sektora”. Teraz ukazał się tekst Witolda Gawdy, pod prowokacyjnym tytułem „Nie ma trzeciego sektora” (Kliknij) i wiem, że to – wbrew pozorom – wezwanie do tego by w trzeci sektor uwierzyć. I mimo zgody co do diagnozy chyba warto dyskutować o wnioskach.
Czy wiesz, że…
1738 – (27 kwietnia) bulla In emimenti Klemensa XlI po raz pierwszy potępia wolnomularstwo czyli „pewne stowarzyszenia, zgromadzenia, zebrania, koła i tajne związki zwane masonerią lub występujące pod inną nazwą w zależności od zróżnicowania językowego, w których ludzie wszelkich religii i wszelkich sekt, stwarzając pozory naturalnej uczciwości, wiążą się między sobą umową równie ścisłą, co nieprzeniknioną, według praw i statutów, wymyślonych po to, by zobowiązując się przysięgą złożoną na Biblię i pod groźbą najcięższych kar, pokrywać nienaruszalnym milczeniem wszystko, co czynią w mrokach tajemnicy”. Uzasadnienie jest proste „gdyby nic złego nie czynili, toby od światła jawności tak nie unikali”, a dodatkowo związki tajemne sprzeciwiają się cywilnym i kościelnym ustawom, wszystkie więc są surowo zabronione, nikomu do nich wstępować, pomoc dawać lub. styczność z nimi utrzymywać nie wolno „pod karą klątwy'”.
Komentarz: Szczególnie argument „gdyby nic złego nie czynili, toby od światła jawności tak nie unikali” jest wart zastanowienia. Oto XVIII wiek wcale nie był tolerancyjny. Konflikty religijne, różnice stanowe uniemożliwiały otwartą i szczerą dyskusję o tak dziś oczywistych sprawach jak prawa człowieka, demokracja, ekumenizm, ateizm. Głośnie wygłaszanie poglądów nieakceptowanych przez władcę i popieraną przez niego religię było po prostu niebezpieczne. Szczerze można było rozmawiać tylko w zaufanym gronie. A przecież loże nie składały się głównie z awanturników i rewolucjonistów, ale ludzi otwartych umysłów. Nie były z gruntu antykatolickie stąd w ich szeregach i księża liczni, i biskupi. Nie były w swej istocie przeciw porządkowi publicznemu, bo i królowie, i magnaci w nich uczestniczyli. Były miejscem spotkania i wspólnych poszukiwań. A że niektóre formy, rytuały, koncepcje wydają się dziwne? Wiara w czary i palenie na stosie też nas dziś szokuje. Co ważne, z punktu widzenia historii polskiej samoorganizacji, encyklika ta, jak się przypuszcza, doprowadziła do zamknięcia (uśpienia) pierwszych lóż w Polsce. Co prawda nie na długo.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu