Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- DZIEJE SIĘ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- Wreszcie CIT. Zapowiedziano projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw UD116 (Kliknij). Zakłada on modyfikację „zakresu zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy CIT, skutkująca objęciem nim dochodów wszystkich organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej ustawa OPP), w części przeznaczonej na działalność określoną w art. 4 ustawy OPP (sfera zadań publicznych) z wyłączeniem działalności gospodarczej”.
Komentarz: To zapewne krok w dobrym kierunku, ale przypomnijmy, że propozycje organizacji szły dalej. Także projekt poselski z 2023 (Kliknij) mówił o zwolnieniu „w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej”. Ograniczenie do „działalność określoną w art. 4 ustawy OPP (sfera zadań publicznych) z wyłączeniem działalności gospodarczej” pozostawi nadal ogromne pole do interpretacji. Tu przypomnienie jak to było (Kliknij).
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym
- Koła Gospodyń Wiejskich. Zapowiadany w maju (Kliknij) projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich UD64, już pod zmienioną nazwą – projekt ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Kliknij), trafił bez konsultacji na Stały Komitet Rady Ministrów.
Komentarz: Formalnie projekt powstał w związku z decyzją o zniesieniu funkcji Pełnomocnika rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych, gdy „wystąpiła konieczność likwidacji części zadań tego Pełnomocnika oraz przekazania części jego zadań na rzecz ministra właściwego do spraw rozwoju wsi”. Jednak zmiany idą dalej, tworząc możliwość jednolitych uprawnień dla KGW rejestrowanych w różnych porządkach prawnych. Dziwi jednak uzasadnienie w sprawie trybu odrębnego. „Powyższy wniosek uzasadniony jest wagą oraz pilnością zagadnień regulowanych w przedmiotowym projekcie ustawy, bowiem rozwiązania te przewidują mają na celu zrównanie praw różnych organizacji mieszkańców wsi w zakresie dostępu do rozwiązań ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich”. Ważny – tak, pilny – tak, ale przecież od maja było chyba sporo czasu na konsultacje?
- Nowy Fundusz. W ramach przyjętego przez Radę Ministrów projektu ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej UD70 (Kliknij), „Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego utworzony na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego staje się Funduszem Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego i Ochrony Ludności w rozumieniu niniejszej ustawy.”
Komentarz: O ustawie ważnej dla sektora już pisaliśmy (Kliknij) jednak warto wspomnieć o zaangażowaniu Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego w prace nad tą ustawą. I tak przesłane, w ramach uzgodnień międzyresortowych, uwagi do projektu ustawy dotyczyły m.in. stworzenia Funduszu Wsparcia Społeczeństwa Obywatelskiego na rzecz Ochrony Ludności, którego dysponentem byłby Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego (Kliknij). Z kolei już w ramach przygotowań przed samym Komitetem Stałym Rady Ministrów propozycje dotyczyły już m.in. zapisu „uruchomienia mechanizmów rezyliencji społeczeństwa obywatelskiego” (Kliknij). Jednak w wersji z 8 sierpnia ciągle nie ma jeszcze uwzględnionych tych zmian.
OSR ex post
- Wchodzi i… do zmiany. Jak podaje PAP (Kliknij) wiceministra sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz stwierdziła w rozmowie z „Dziennikiem Gazetą Prawną”, że Ministerstwo Sprawiedliwości „pracuje nad nowelizacją ustawy” i że zmiany dotyczyć będą m.in. sprecyzowania „co należy rozumieć jako działalność, dopuszczenie do działalności. Planujemy zwolnić wolontariuszy z opłaty za zaświadczenie z KRK”.
Komentarz: 15 sierpnia skończył się czas dostosowania organizacji do przepisów tzw. lex Kamilek zmieniająca Kodeks Rodzinny i opiekuńczy (Kliknij). Organizacje, w tym np. harcerskie (Kliknij), od dawna zwracały uwagę na problemy związane z tą ustawą. A nie można było 1) uchwalić od razu dobrą ustawę, a nie cokolwiek, by zaspokoić opinię publiczną, lub chociaż 2) poprawić ją jeszcze zanim weszła w życie?
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora
- Odpowiedź na petycję OFOP-u w kwestii uwzględnienia wpływu legislacji na organizacje w formularzu Oceny Skutków Regulacji. W piśmie czytamy: „”(…) W KPRM zostały już podjęte wstępne prace na tym polu. W pracach nad modyfikacją formularza OSR wykorzystywane są doświadczenia z 10-letniego jego stosowania. M.in. analizowane są poszczególne elementy formularza OSR i objaśnień ”do formularza, z punktu widzenia ich adekwatności, poprawności i kompletności, a także zrozumiałości i czytelności dla adresatów. W działania na rzecz modyfikacji formularza zostały zaangażowane, oprócz KPRM, także ministerstwa, z tym ściśle współpracujące z KPRM – Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Intencją KPRM jest aby nowy formularz i Wytyczne miały jak najbardziej przyjazny i praktyczny aplikacyjny charakter oraz zapewniały jak najwyższą jakość prezentacji wyników prac analitycznych. W nowym formularzu, oprócz innych niezbędnych zmian, planowane jest uwzględnienie także oddziaływania regulacji na organizacje pozarządowe (…)” (Kliknij).
Komentarz: Cieszy nas kierunek planowanych zmian. Martwi brak konkretów co do terminu tych zmian. Czekamy.
Minister ds. społeczeństwa obywatelskiego – monitoring
- Gdzie jest Ministra? Od kilku miesięcy (Kliknij) Ministra Agnieszka Buczyńska jest nieobecna w pracach KPRM-u
Komentarz: Oczywiście różne sytuacje życiowe się zdarzają, więc nie tyle dziwi sama nieobecność co brak jakichkolwiek informacji. Widać, że panią Minister zastępuje podsekretarz stanu w KPRM i wiceprzewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego Marek Krawczyk. Wydaje się jednak, że organizacje zasługują na słowo wyjaśnienia.
- BIP Ministra. W odpowiedzi na nasze zapytanie otrzymaliśmy odpowiedź: „z rozporządzenia atrybucyjnego, które wyznacza zakres obowiązków ministra, wynika, że Minister do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego odpowiada za niezwiązany z żadnym działem administracji rządowej zakres spraw ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego oraz za zakres obowiązków Przewodniczącego Komitetu do Spraw Pożytku Publicznego. Tylko Przewodniczący Komitetu do Spraw Pożytku Publicznego może wydawać rozporządzenia na mocy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przyjęto, że będzie prowadzony tylko jeden BIP, by nie dezorganizować informacji na temat działalności Ministra i powiązanych z nim urzędów”.
Komentarz: Prawdę mówiąc takie stanowisko jest niepokojące. Zarówno Minister, Przewodniczący jak i Komitet ds. Pożytku Publicznego mają status organów administracji rządowej. Mieszczą się więc w pojęciu organów władzy publicznej lub szerzej władz publicznych, zgodnie więc z art. 8 ust. 3 oraz art. 9 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej, a więc organy te mają ustawowy obowiązek posiadania swoich stron podmiotowych BIP, oraz zamieszczenia na nich szeregu informacji, wskazanych m.in. w art. 8 ust. 2 w zw. z katalogiem z art. 6 tejże ustawy. Wśród obowiązkowych informacji do zamieszczenia są też informacje o sposobie dostępu do informacji nie umieszczonych w BIP, a będących w ich posiadaniu. Połączenie trzech BIP-ów nie sprzyja przejrzystości działania administracji rządowej. Będziemy śledzić te działania „trzy w jednym”. Na razie spróbujemy zrozumieć jak dzielą się kompetencje tych trzech organów w zakresie konsultowania/opiniowania projektów legislacyjnych. Dlatego poprosiliśmy o informację: „1. Jakie akty prawne trafiły do Komitetu ds. Pożytku Publicznego do konsultacji/opiniowania? Czy KPP zajął w tej kwestii jakieś stanowisko? 2. Czy Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego konsultował/opiniował jakieś projekty aktów prawnych? Jeśli tak to poproszę o treść tych stanowisk. 3. Czy Minister ds. społeczeństwa obywatelskiego konsultował/opiniował jakieś projekty aktów prawnych? Jeśli tak to poproszę o treść tych stanowisk. 4. Czy istnieje jakaś zasada dotycząca konsultowania/opiniowania aktów prawnych przez Komitet, Przewodniczącego i Ministra?”
- Posiedzenia KPP. Ponieważ nie znajdziecie, póki co, tych informacji na stronie BIP Komitetu ds. Pożytku Publicznego prezentujemy protokoły posiedzeń otrzymane w trybie dostępu do informacji publicznej. Oto protokół z posiedzenia w dniu 07.07.2024 r. wraz z listą uczestników posiedzenia. który zamieszczamy na naszej stronie z protokołami (Kliknij). Z ostatniego dowiadujemy się m.in., że w spotkaniu udział wzięło 14 osób członkowskich (znacznie mniej niż poprzednio). A także, o 1) pracach nad rozporządzeniem w sprawie wzoru ofert 2) konferencji w Gdańsku 9-10 czerwca „społeczeństwo obywatelskie jako kluczowy czynnik gotowości na zjawiska kryzysu we współczesnej Unii Europejskiej…”, 3) o dorocznej (prawdopodobnie NIW-u) konferencji w połowie listopada, 4) o propozycji powołania zespołu ds. dobrych praktyk pomiędzy ministerstwami oraz, 5) o planowanej małej nowelizacji i pracami nad dużą nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Komentarz: W protokole znajdujemy sporo informacji, ale przecież nie zaspokaja to ciekawości organizacji. Np. kwestia rozporządzenie Przewodniczącego w sprawie wzoru ofert. W kwietniu informowaliśmy o tym, że zbierane są głosy w ramach prekonsultacji (Kliknij). Nic nie wiemy – ale też nie wiedzą członkowie grupy roboczej i zespołu, który tym tematem ma się zajmować – o efektach tych prac. Dlatego, na wszelki wypadek, zapytaliśmy się o nie w trybie dostępu do informacji publicznej. Wygląda też na to, że plan pracy KPP na ten roku nie jest nawet w powijakach, a to przecież ustawowy obowiązek. W protokole nie widać też, aby KPP zajmowała się projektami ustaw, nad którymi pracuje rząd lub parlament, a które bezpośrednio dotyczą organizacji (np. KGW, UEPIK, CIT).
Dzieje się
Organizacje?
- Uchwała KOD. Krajowy Zjazdu Delegatów Komitetu Obrony Demokracji przyjął uchwałę w sprawie ujednolicenia przepisów dotyczących NGO (Kliknij), w której organizacja „wnosi do rządu RP o wprowadzanie stosownych zmian, które ujednolicą przepisy, dotyczące środków realizowanych na podstawie ustawy o pożytku i wolontariacie Dz. U. 2023 poz. 571. na zadania publiczne realizowane przez NGO w poszczególnych samorządach. KOD z racji działalności w całej Polsce zrealizował w ostatnim czasie kilka projektów, tzw. małych grantów. Procedury (zasady realizacji) projektów są różne w zależności od organu administracji publicznej, do którego jest adresowana oferta. Jednocześnie wnosimy o zwiększenie kwoty na realizację zadań z tzw. dziewiętnastki do kwoty 20 tys. zł. Koszty realizacji powinny być waloryzowane, zgodnie ze współczynnikiem inflacji, co pozwoli właściwie realizować zadania przez NGO”.
- Fundacja Academia Iuris im. Macieja Bednarkiewicza przesłała do Ministra Cyfryzacji i Ministry do Spraw Społeczeństwa Obywatelskiego swoje stanowisko (Kliknij) w odniesieniu do zmian w projekcie ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Kliknij). W stanowisku swoim wyraża zaniepokojenie m.in. definicją podmiotu publicznego i obowiązkami podmiotów publicznych i realizujących zadania publiczne.
Komentarz: Czy to realne niebezpieczeństwo? O samej ustawie informowaliśmy już (Kliknij). Pytanie czy definicja podmiotu publicznego jako „osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w lit. a i b, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio albo pośrednio przez inny podmiot: finansują je w ponad 50% lub (…)” nie obejmuje organizacji pozarządowych wydaje się budzić wątpliwości. Chociaż nie jest to pierwsza definicja tego typu. Np. ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Kliknij) w art. 3 zawiera taką sama definicję.
…”
Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego
- Pół roku pracy na rzecz zmian w NIW-CRSO. Marek Krawczyk, wiceminister ds. społeczeństwa obywatelskiego opublikował na ngo.pl tekst (Kliknij),
Komentarz: Nie ujmując sukcesów w reformowaniu NIW-u tekst, wbrew tytułowi, nie dotyczy tylko NIW-u. Oto bowiem czytamy np. o powołaniu grup roboczych, o udziale w pracach nad ustawą o ochronie ludności, o Radzie NGO ds. Prezydencji… Szczególnie ważne, z naszego punktu widzenia ważny jest fragment: „udział w pracach nad ustawą o ochronie ludności. W obliczu licznych kryzysów, takich jak pandemia, katastrofy, kwestia zmian klimatu, wojna tuż za wschodnią granicą Unii Europejskiej rola społeczeństwa obywatelskiego jako czynnika odporności społecznej nie podlega dyskusji. Mamy świadomość jak ważną rolę w przypadku ewentualnego zagrożenia mogą pełnić m.in. organizacje harcerskie, skautowe, survivalowe czy Ochotnicze Straże Pożarne. Jesteśmy przekonani, że uwzględnienie NGO wśród podmiotów działających w systemie ochrony ludności jest absolutnym priorytetem. Naszą propozycję do ustawy jest także stworzenie osobnego funduszu, zgodnie z którym 1,5% środków z kwoty przeznaczonej corocznie na finansowanie zadań dotyczących ochrony ludności byłoby przeznaczonych na wsparcie działalności organizacji pożytku publicznego w tym zakresie. Trwają prace międzyresortowe nad ostatecznym kształtem ustawy. Z naszej strony robimy wszystko, aby udział NGO-sów był w niej jak największy”. O konkretnych stanowiskach MSO/PKPP w tej sprawie, wyżej. To chyba pierwsze, jasno komunikowane, działania Ministra/Przewodniczącego w obszarze legislacji.
Ministerstwa
- Ministerstwo Edukacji Narodowej wybrało trzydzieści organizacji pozarządowych do współpracy w Zespole ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi (Kliknij). Minister Barbara Nowacka „poinformowała, że pierwsze spotkanie Zespołu będzie już na początku września. Biorąc pod uwagę ogromne zainteresowanie pracami w Zespole i licznymi zgłoszeniami, we wrześniu zostanie zorganizowany dodatkowy nabór, który zostanie skierowany do 15 organizacji pozarządowych, które dołączą do jego składu”. (Kliknij)
Legislacja
- Zmiany w regulaminie KPRM. 13 sierpnia Rada Ministrów przyjęła zmiany w regulaminie swojej pracy. Zmiany, będące realizację jednego z „kamieni milowych” Krajowego Planu Odbudowy, mają m.in. „na celu usprawnienie i racjonalizację rządowego procesu legislacyjnego w tych obszarach, które dotyczą współpracy z organizacjami i partnerami społecznymi” (Kliknij)
Temat do dyskusji
Czy konieczna jest reforma systemu?
Obecny system współpracy rządu z organizacjami pozarządowymi budowany był poprzez kolejne, w dużej mierze nieprzemyślane, nadbudowywanie instytucji. Wydaje się, że przez ostatnie osiem miesięcy nie przybliżyliśmy się do rozwiązania tego problemu. Pytanie, czy i jak zmieniać system, pozostaje więc aktualne.
Czy wiesz, że…
1791 (14 czerwca) ogłoszona zostaje, w rewolucyjnej Francji, ustawa Le Chapeliera, która zakazywała wszelkich stowarzyszeń zawodowych, zarówno rzemieślników, jak i ich pracowników czy praktykantów. Był to ostateczny cios dla gildi (cechów) po poprzedzającym ją o kilka miesięcy dekretem Allarde’a, ale też atak na tworzące się związki zawodowe, a w konsekwencji także, na powstające znacznie później, spółdzielnie robotnicze.
Komentarz: Często przytacza się tę ustawę jako atak na wolność zrzeszania się, choć sam Le Chapelier wyraźnie zastrzegał „Wszyscy obywatele muszą bez wątpienia mieć prawo do gromadzenia się; ale obywatele niektórych zawodów nie mogą mieć prawa do gromadzenia się dla swoich rzekomo wspólnych interesów; w państwie nie ma już żadnych korporacji; są tylko partykularne interesy każdej jednostki i interes ogólny. Nikomu nie wolno inspirować obywateli interesem pośrednim, oddzielać ich od spraw publicznych duchem korporacji… Musimy zatem powrócić do zasady, że to od wolnych umów między jednostkami zależy ustalenie dnia pracy każdego pracownika”. Był to więc atak na stowarzyszenia gospodarcze podczas gdy inne zrzeszenia, nie tylko polityczne, były w pełnym rozkwicie. Sytuacja zmieniła się dopiero 1793, gdy wielki obrońca stowarzyszeń Robespierre po dojściu do władzy… zmienił w tej kwestii swoje stanowisko.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu