Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- DZIEJE SIĘ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- Likwidacja pełnomocnika, którego nie było. W wykazie planu prac legislacyjnych rządu pojawił się Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zniesienia niektórych pełnomocników Rządu (Kliknij), w którym – tu cytat – „w związku z brakiem potrzeby i uzasadnienia dla dalszego funkcjonowania proponuje się zniesienie 11 funkcji pełnomocnika w tym m.in. 1) Pełnomocnika Rządu do spraw społeczeństwa obywatelskiego; (…) 6) Pełnomocnika Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych; 7) Pełnomocnika Rządu do spraw polityki młodzieżowej”.
Komentarz: O funkcji Pełnomocnika Rządu do spraw społeczeństwa obywatelskiego, która była nieobsadzona od lat, pisaliśmy już nieraz. Przypomnijmy. W początkowej wersji ustawy, która ostatecznie przybrała formę ustawy o NIW-ie, to pełnomocnik miał pełnić kluczową rolę. Jednak po powstaniu urzędu Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego funkcja pełnomocnika przestała mieć znaczenie, ale – chyba na wszelki wypadek – nie chciano jej likwidować. Pierwszym powołanym 8 stycznia 2016 pełnomocnika rządu ds. społeczeństwa obywatelskiego był Wojciech Kaczmarczyk (odwołany ze stanowisk rządowych we wrześniu 2016), a następnie Adam Lipiński.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym
- Program współpracy partnerskiej na lata 2024–2025. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi, skonsultowało i przyjęło Program współpracy partnerskiej na lata 2024–2025 (Kliknij).
Komentarz: W Biuletynie z 19 sierpnia 2023 roku (Kliknij) pisaliśmy o uwagach OFOP-u do programu współpracy z Ministerstwem Funduszy. Przedstawiliśmy uwagi ogólne i szczegółowe. Część uwag została uwzględniona, co zostało w sposób czytelny przedstawiony w raporcie z konsultacji.
Program współpracy jako skok na kasę? W Programie współpracy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na lata 2024–2026 (Kliknij) czytamy: „Współpraca finansowa Ministra z organizacjami pozarządowymi realizowana jest przede wszystkim w ramach Funduszu Patriotycznego, zarządzanego przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Wśród celów Funduszu znajduje się m.in. popularyzacja wiedzy dotyczącej historii Polski i polskiego dziedzictwa kulturowego, budowanie szacunku, więzi i współodpowiedzialności za nie, a także promowanie postaw patriotycznych”.
Komentarz: To to zarządzenie, które pojawiło się 26 października w Dzienniku Urzędowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stało się podstawą słynnej już „ucieczki do przodu” ministra Glińskiego, który chcąc niedopuścić do likwidacji przez nową władzę Instytutu zaproponował umowę na dziesięć lat z miastem Otwock, rządzonym przez PiS. Umowa zakłada finansowanie Instytutu w wysokości 100 mln zł. Na pytanie Wirtualnej Polski (Kliknij) ministerstwo stwierdziło, że „Prace nad projektem programu współpracy toczyły się od dłuższego czasu, a nad jego obecną wersją – od kwietnia 2023 r. Przyjęcie programu poprzedzone zostało szerokimi konsultacjami społecznymi. Minister był zobowiązany do przyjęcia programu do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres jego obowiązywania”. Problem z tym, że na stronach ministerstwa nie znaleźliśmy poprzednich programów współpracy, ani też raportu z konsultacji. Dodatkowo zapisy – poza cytowanym wyżej – są doprawdy nic nie znaczące. Rozczulają np. zapisy dotyczące współpracy pozafinansowej, która „obejmuje m.in. udział w konsultacjach publicznych projektów aktów prawnych i programów wieloletnich oraz działalność ciał i gremiów opiniodawczo-doradczych”, czy w zakresie poprawy efektywności dialogu z organizacjami pozarządowymi, gdzie – tu cytat – „wskazane jest możliwie jak najszersze udostępnianie informacji o jego przebiegu przez wszystkie zainteresowane strony. Kluczowe jest uspójnienie zakresu i formy udostępnianych informacji. Dzięki temu możliwe będzie dotarcie do szerszej grupy podmiotów potencjalnie zainteresowanych udziałem w tych procesach, co pozwoli na uwzględnienie opinii bardziej reprezentatywnych grup organizacji trzeciego sektora”. Wydaje się, że minister będący jednocześnie Przewodniczącym Komitetu ds. Pożytku Publicznego nie mógł w bardziej dosadny sposób pokazać co myśli o organizacjach pozarządowych, które miał wspierać.
Na poziomie parlamentarnym
- Rzecznik Praw Dziecka w Senacie. Powołana przez Sejm na funkcję Rzecznika Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak odpowiadała na pytania Senatorów. Trochę było – tu cytat – „o współpracy z różnymi organizacjami pozarządowymi, bo wiadomo, jak dużo jest zadań, które ma rzecznik praw dziecka, a współpraca jest bardzo ważna. I takie działania są konieczne”. (Kliknij)
- Obywatelski projekt poparty w Senacie. Senat podjął decyzję w sprawie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Marszałkini Małgorzata Kidawa-Błońska podsumowała: „Bardzo się cieszę, że ta ustawa z projektu obywatelskiego została przez Senat przyjęta, to rzeczywiście bardzo dobry początek naszych prac”.
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
Propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora
Dyskusja nad propozycjami zmiany w ustawie o pożytku. Ponad pół roku temu OFOP przyjął jako swoje stanowisko dokument grupy ekspertów „O pożytku publicznym po dwóch dekadach” (Kliknij). W międzyczasie eksperci przygotowywali propozycje możliwych rozwiązań. Nadszedł czas by poddać je szerszej dyskusji. Pierwszy tekst wprowadzający Tomasza Schimanka już niedługo zostanie opublikowany na portalu ngo.pl.
W obszarze realizacji zasady partnerstwa
Rzecznictwo w zakresie Karty Praw Podstawowych. 8 grudnia 2023 roku w Muzeum POLIN OFOP zorganizował dla członkiń i członków Komitetów Monitorujących warsztat roboczy oraz dyskusję pn. „Jak skuteczniej korzystać z Karty Praw Podstawowych działając w komitetach?”. Odbyło się spotkanie z udziałem dr Macieja Taborowskiego, specjalisty prawa europejskiego oraz Elizy Rutynowskiej, współautorki Raportu FIDH prezentującego warunek podstawowy w kontekście ochrony budżetu UE (Kliknij). Materiały dotyczące różnych procedur rzeczniczych już niedługo na stronie ofop.eu.
Postulaty inicjatywy Nasz Rzecznik
Manifest Zdrowia Psychicznego. Manifest Zdrowia Psychicznego Inicjatywy „Nasz Rzecznik” (Kliknij) zawiera kilkadziesiąt postulatów w obszarze ochrony zdrowia psychicznego, nad którym pracowano przez kilkanaście miesięcy. Manifest został ogłoszony i wręczony Członkom i Członkiniom Inicjatywy „Nasz Rzecznik” oraz Gościom i Gościniom podczas zjazdu 8 grudnia 2023 roku, w przededniu Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka.
Dzieje się
Zespół parlamentarny
Powstał Parlamentarny Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego (kliknij) Obecny skład to: Magdalena Biejat (Lewica), Agnieszka Buczyńska (Polska2050-TD), Marta Golbik (KO), Klaudia Jachira (KO), Anita Kucharska-Dziedzic (Lewica), Alicja Łepkowska-Gołaś (KO), Jolanta Niezgodzka (KO), Krzysztof Śmiszek (Lewica), Tadeusz Tomaszewski (Lewica).
Jak naprawić Sejm?
Parlament jest od tworzenia prawa. Jednak zarówno prawo jak i proces jego stanowienia budzą wiele wątpliwości. Fundacja Batorego opublikowała analizę autorstwa Grażyny Kopińskiej – członkini działającego przy Fundacji Batorego Obywatelskiego Forum Legislacji – proponującą konkretne lekarstwa na choroby trapiące nasz Sejm (Kliknij).
Jeszcze wokół propozycji okrągłego stołu
Na facebookowej stronie Konwentu Rad Działalności Pożytku Publicznego (Kliknij) Waldemar Weihs odniósł się do komentarza z poprzedniego Biuletynu (Kliknij) zarzucając m.in. że „do tematu inicjatywy Konwentu WRDPP i WRZOS wplątuje NIW, co jest nieprzyzwoitą manipulacją”.
Komentarz: Waldemar Weihs wylicza zasługi różnych instytucji jednak nie odnosi się do meritum sprawy. Jak to się stało, że Konwent zaczął się domagać okrągłego stołu w temacie pożytku publicznego dopiero po wygranych wyborach przez opozycję demokratyczną. Czy oznacza to, że poprzednia władza wszystko robiła wspaniale a zagrożenia pojawiły się dopiero teraz? Może też być tak, że Konwent doskonale wiedział, że z poprzednią władzą (i większością parlamentarną) nie da się sensownie rozmawiać i dlatego dopiero po wyborach zdecydował się na „Apel organizacji pozarządowych do Klubów Parlamentarnych wchodzących w skład Sejmu RP X kadencji”? No jeśli tak, to czy współpraca z NIW-em była tylko metodą „wallenrodyzmu”? No bo chociaż mieszanie działań Konwentu i NIW-u może nie jest do końca słuszne, ale przecież spotkania Konwentu odbywały się systematycznie w lokalu NIW-u, konferencja Konwentu była elementem konferencji NIW-u, sam Apel o okrągły stół podbijany był podczas konferencji NIW-u (Kliknij), a jeden z postulatów Apelu domaga się „reformy i wzmocnienia funkcji Komitetu ds. Pożytku Publicznego oraz agencji wykonawczej (obecnie Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego)”.
Ostatnie webinaria w 2023 roku
Trwa rekrutacja na ostatnie w 2023 roku webinaria:
- 13 grudnia 2023 r. – webinarium dotyczące współpracy z samorządem – monitoring i wpływ na działania (zapisy: Kliknij)
- 15 grudnia 2023 r. – webinarium dotyczące źródeł finansowania organizacji pozarządowych (zapisy: Kliknij)
Temat do dyskusji
Co po NIW-ie? (cd)
W kontekście nominowania Dominiki Chorosińskiej na Przewodniczącą Komitetu do spraw Pożytku Publicznego Łukasz Gorczyński zastanawia się: „Czy społeczny operator to słuszny kierunek? Na pewno lepiej realizujący konstytucyjną zasadę pomocniczości, zgodnie z którą państwo nie powinno wykonywać zadań, które mogą być wykonywane w sposób bardziej efektywny przez mniejsze wspólnoty obywateli. Ten kierunek wymagałby – w mojej opinii – wzmocnienia organizacji pod kątem czysto formalnym. Ta legislacyjna możliwość przez lata była w domenie Piotra Glińskiego, który w tym temacie nie zrobił nic. Organizacje pozarządowe w relacjach z administracją publiczną nadal są bardzo słabe”.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu