Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- DZIEJE SIĘ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym
- Zawód artysty. Po ponad dwóch latach od konsultacji projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego (UD208) (Kliknij) został przez rząd skierowany do Sejmu.
Komentarz: Ostatnie wpisy na stronie RCL to głosy w konsultacjach zamieszczone w czerwcu 2021 roku. Nie znamy jeszcze wyników tych konsultacji (brak odniesienia do tych uwag a nawet ostatecznej wersji projektu, która już jest na stronach Sejmu – Kliknij). Zaprawdę refleks Ministra Kultury jest imponujący. Nie wiem czy artyści będą zadowoleni, ale tak jak pisaliśmy te dwa lata temu – wielu prawdziwych działaczy społecznych, często pracujących społecznie czy na umowach „śmieciowych” może szukać inspiracji w rzeczniczych działaniach artystów. Czyż ci działacze społeczni często nie przypominają właśnie artystów a nie biurokratów? I nie chodzi o negatywne stereotypy przypisywane czasem i artystom i biurokratom (bo w życiu społecznym potrzebne są obie funkcje), ale szukanie rozwiązań przyjaznym wszystkim zaangażowanym.
Na poziomie parlamentarnym
- Inicjatywy obywatelskie. Marszałek Hołownia zapowiedział, że wyciągnął „z zamrażarki” wszystkie projekty obywatelskie, które przetrwały dyskontynuację – jest ich dziesięć. „W tej kadencji nie będziemy mrozić żadnego projektu obywatelskiego, w związku z tym każdemu z nich nadałem numer druku i zostaną rozpatrzone w ciągu sześciu miesięcy” (Kliknij). Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych był już czytany na posiedzeniu w dniu 22 listopada 2023 r. Zgłoszony wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu będzie głosowany 28 listopada 2023 r. (Kliknij)
Komentarz: Obietnica poważnego traktowania projektów obywatelskich podobnie jak zniknięcie barierek sprzed siedziby Sejmu, budzi wielkie nadzieje. Oczywiście obywatele zgłosili różne projekty (Kliknij) – jedne dotyczą in vitro, inne kwestii gender. Jednak obywatelom popierającym każdy z nich (nawet tak kontrowersyjny z punktu widzenia działań obywatelskich jak „Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw”) należy się jasna odpowiedź parlamentarzystów.
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
W obszarze realizacji zasady partnerstwa
Odbyło się posiedzenie Podkomitetu ds. rozwoju zasady partnerstwa. To już trzecie, ale zarazem pierwsze zorganizowane przez sekretariat działający przy OFOP-ie, posiedzenie Podkomitetu przy Komitecie ds. Umowy Partnerstwa (KUP). Podkomitet ma m.in. za zadanie systematycznie monitorować i oceniać realizację zasady partnerstwa w ramach Funduszy Europejskich (por. Wytyczne – Kliknij).
Komentarz: Podkomitet na tym posiedzeniu zajmował się kilkoma ważnymi – z punktu widzenia zasady partnerstwa i interesów organizacji pozarządowych – tematami. Przede wszystkim zaniepokojenie budzi dyskusja przy okazji zmian w regulaminach komitetów monitorujących w kwestii ewentualnego konfliktu interesów członków KM. Nadinterpretacja zmienionych wytycznych ds. komitetów może stać się powodem znacznego ograniczenia możliwości działania przedstawicieli partnerów społecznych w pracach komitetów. Kolejną poruszaną kwestią była sprawa nadmiernych obciążeń biurokratycznych i nierówności stron w umowach przekazujących realizację zadań w ramach Funduszy Europejskich. Tu sekretariat zleci przygotowanie odpowiedniej ekspertyzy. Problemem jest również kwestia zasad horyzontalnych, gdzie partnerzy mają poczucie, że wiele rozstrzygnięć jest podejmowanych w niezbyt partnerski sposób. Dlatego też Podkomitet zwrócił się do Przewodniczącego KUP o powołanie specjalnej grupy roboczej. Ostatnim tematem, któremu poświęcone zostały osobne warsztaty, była kwestia tzw. budowania potencjału (capacity building), czyli środków przeznaczonych na finansowanie w ramach EFS+ wzmocnienia potencjału partnerów społecznych spoza administracji – w tym i organizacji pozarządowych. Przedstawiciele instytucji zarządzających rozmawiali z partnerami o tym jak najlepiej takie wsparcie mogłoby wyglądać. To ważne, gdyż są w poszczególnych programach środki, które mogą – o ile się je dobrze wykorzysta – pomóc wzmocnić organizacje jako partnera administracji.
Dzieje się
Hierarchia ważności
Powstają kolejne zespoły parlamentarne. Posłowie już założyli zespoły. Powstały już m.in. Parlamentarny Zespół ds. Rozwoju Kół Gospodyń Wiejskich, Parlamentarny Zespół ds. Działalności Młodzieżowych Rad przy Jednostkach Samorządu Terytorialnego, Parlamentarny Zespół ds. strategicznego rozwoju polskiego jeździectwa i hodowli koni, Parlamentarny Zespół ds. Wędkarstwa, Parlamentarny Zespół ds. Wspierania Hodowców Psów Rasowych, Parlamentarny Zespół ds. Wspierania Pszczelarstwa, Parlamentarny Zespół na rzecz Katolickiej Nauki Społeczne, Parlamentarny Zespół Przyjaciół Drzew, Parlamentarny Zespół Przyjaciół Harcerstwa, Parlamentarny Zespół Sportowy. Natomiast Zespół ds. organizacji pozarządowych i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego czeka na swoją kolej.
Okrągły Stół Pożytku Publicznego i inicjatywy NIW-u?
Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach dorocznej konferencji przyszykował debatę pn. „20 lat UDPPiW – kierunki zmian w prawie pożytku publicznego”. Nieco wcześniej, chyba nie bez związku (bo konferencja Konwentu Rad Działalności Pożytku publicznego jest jednym z organizatorów spotkań towarzyszących), z inicjatywą okrągłego stołu pożytku publicznego wystąpiło prezydium Konwentu Wojewódzkich Rad Działalności Pożytku Publicznego i Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS (Kliknij).
Komentarz: Zmianę ustawy zapowiadano przed powstaniem NIW-u. Minęło lat sześć i w momencie gdy władza się zmienia w NIW-ie zaczynają dyskusję o kierunkach zmian. Trochę późno. Podobnie Konwent Rad – ta dość dziwna struktura, ani formalna, ani reprezentatywna, ani pozarządowa – która dzięki NIW-owi prowadziła swoje działania, także obudziła się w sprawie okrągłego stołu dopiero, gdy okazało się, że to nowe siły polityczne będą tworzyć rząd. Czy potrzebny jest okrągły stół? Pewnie tak, ale raczej w środowisku pozarządowym. I to po to, aby dobrze określić zasady apartyjności organizacji pozarządowych i problem konfliktu interesu w organizacjach na co dzień współpracujących z władzą.
Rzecznik Praw Dziecka
Instytucja „rzecznika praw” to świetne miejsce by umożliwić społecznikom wpływanie na proces stanowienia i wdrażania prawa. Tak też jest z Rzecznikiem Praw Dziecka, który może i powinien współpracować z organizacjami. Oczywiste wydaje się też, że kandydaci i kandydatki wywodzący się z organizacji pozarządowych są na takim stanowisku bardzo pożądane. Jednak zazwyczaj jest więcej chętnych. I tak częściowo pomiędzy kandydatami (tym razem pojawiły się nazwiska – prof. Marek Konopczyński, dr Konrad Ciesiołkiewicz, dr Grzegorz Wrona, dr Paweł Kukiz-Szczuciński i mec. Monika Horna-Cieślak) wspieranymi przez różne organizacje (Kliknij) miał być rozstrzygnięty wybór. Na szczęście – co budzi nadzieję na odpolitycznienie tego procesu – wszystko wskazuje na to, że ostatecznie wspólną kandydaturą KO, Trzeciej Drogi i Lewicy, będzie Monika Horna-Cieślak. Oczywiście kandydaturę musi jeszcze zaaprobować Sejm.
Komentarz: Warto przypomnieć sobie co łączy Rzecznika Praw Dziecka z organizacjami pozarządowymi. W ustawie (Kliknij) wyraźnie czytamy, że „Rzecznik podejmuje działania przewidziane w ustawie z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę w szczególności informacje pochodzące od obywateli lub ich organizacji, wskazujące na naruszanie praw lub dobra dziecka”. Co więcej: „Rzecznik powiadamia osobę lub organizację, która zgłosiła informację o naruszeniu praw lub dobra dziecka, o zajętym przez siebie stanowisku, a w przypadku podjęcia działania – o jego skutkach”. Ale jest też druga strona medalu. Rzecznik może żądać od organizacji „złożenia wyjaśnień, udzielenia informacji lub udostępnienia akt i dokumentów, w tym zawierających dane osobowe, także do wglądu w Biurze Rzecznika Praw Dziecka”, może zwracać się do organizacji „o podjęcie działań na rzecz dziecka z zakresu ich kompetencji”, które „podejmują sprawy skierowane przez Rzecznika” i „są obowiązane niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku”. W przypadku gdy organizacja nie poinformuje Rzecznika „o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku albo gdy Rzecznik nie podziela ich stanowiska, może zwrócić się do właściwej jednostki nadrzędnej o podjęcie odpowiednich działań” a w przypadku gdy Rzecznik stwierdzi w działalności organizacji „naruszenie praw lub dobra dziecka, może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych”. Organizacja, do której zwróci się Rzecznik, jest obowiązana z nim współdziałać i udzielać mu pomocy, a w szczególności: 1) zapewnić dostęp do akt i dokumentów badanej sprawy, 2) udzielać Rzecznikowi żądanych przez niego informacji i wyjaśnień, 3) udzielać wyjaśnień dotyczących podstawy faktycznej i prawnej swoich rozstrzygnięć. Rzecznik również przedstawia właściwym organizacjom „oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw i dobra dziecka oraz usprawnienia trybu załatwiania spraw w tym zakresie”, a „organizacje, do których Rzecznik zwrócił się z wnioskami (…) są obowiązane ustosunkować się do tych wniosków w terminie 30 dni od daty ich otrzymania”.
Temat do dyskusji
Co po NIW-ie
Dyskusja o tym, co nowy rząd zrobi z Narodowym Instytutem Wolności, wydaje się rozpalać emocje w sektorze pozarządowym. Trochę przesłania to ważniejsze problemy, jak np. różnego rodzaju dotacje ze spółek skarbu państwa, poszczególnych ministerstw, innych funduszy i fundacji (jak np. Polska Fundacja Narodowa).
Komentarz: Trzeba tu odnotować również stanowisko dyrektora NIW-u, któremu powyższy głos w dyskusji bardzo się nie podobał (Kliknij). Problem w tym, że akurat w tej dyskusji urzędnik państwowy odpowiedzialny (nie tylko w swoim sumieniu, ale i prawnie) za podejmowane decyzje powinien być raczej przedmiotem, a nie podmiotem sporu. O organizacjach pozarządowych powinni przede wszystkim dyskutować przedstawiciele organizacji, a przekonanie urzędnika, że dla rozwoju sektora jest on (i jego instytucja) niezastąpiony, trzeba między bajki włożyć (Kliknij).
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu