Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- PROGRAM RZECZNICZY OFOP
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Spóźnieni sygnaliści c.d. Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (UC101) (Kliknij) przesłany został do Komisji Prawniczej. W piśmie przewodnim czytamy: „Projekt ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, której termin wdrożenia upłynął w dniu 17 grudnia 2021 r. Jednocześnie uprzejmie informuję, że w dniu 20 lipca br. Stały Komitet Rady Ministrów, po omówieniu uwag zgłoszonych do projektu ustawy, przyjął projekt w wersji przedłożonej do rozpatrzenia przez Komitet i rekomendował go Radzie Ministrów”.
Komentarz: Przypomnijmy – „10 marca br. Komisja Europejska wniosła skargę do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie nieprzyjęcia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2019 r. w sprawie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Komisja wniosła o nakazanie Rzeczypospolitej Polskiej zapłaty na rzecz Komisji kwoty ryczałtu w minimalnej wysokości 3 836 000 euro i okresowej kary pieniężnej w wysokości 53 430 euro na dzień”. Jak widać sprawa nadal nie jest priorytetowa.
Na poziomie parlamentarnym:
- CIT w organizacjach. Przypomnijmy. 20 kwietnia grupa posłów z Lewicy zgłosiła poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych który dotyczy zwolnienia organizacji pozarządowych, także stowarzyszeń lub fundacji, z obowiązków podatkowych w zakresie CIT. 27 kwietnia został skierowany do konsultacji i…
Komentarz: Próbowaliśmy w trybie dostępu do informacji publicznej dowiedzieć się kto i co odpowiedział. Niestety otrzymana informacja nic nie wyjaśnia: „Po nadaniu projektowi numeru druku sejmowego i skierowaniu do dalszych prac legislacyjnych, nadesłane opinie zostaną zamieszczone w Systemie Informacyjnym Sejmu, przy numerze druku sejmowego”.
- Uproszczona księgowość i inne. Komisyjny projekt ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych (Druk nr 3502), jest ważny także dla organizacji (patrz poprzedni Biuletyn: Kliknij). Opinie do projektu publikowane są na bieżąco: Kliknij
- Seksualizacja i organizacje pozarządowe. Na posiedzeniu Sejmu w dniu 28 lipca 2023 r. odbyło się pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (druk nr 3520 – Kliknij).
Komentarz: Projekt (opozycja twierdzi, że to Lex Czernek 3.0) budzi szczególne kontrowersje. Projektodawcy utrzymują, że: „Mówimy tylko i wyłącznie o działalności organizacji pozarządowych – tylko i wyłącznie o tym. W tzw. ustawie Lex Czarnek nie ma nic o seksualizacji, a u nas to się pojawia i to jest fundamentalna różnica. Jeśli chodzi o nadzór pedagogiczny, szanowni państwo, nie chcemy dać prawa kuratorom oświaty, aby sprzeciwiali się temu i blokowali cokolwiek. My tylko chcemy, aby ich informować – jako nadzór pedagogiczny. Powinniśmy też oczywiście informować organ prowadzący szkołę czy przedszkole. To jest normalne, naturalne i zrozumiałe. Ale nie dajemy prawa, aby kurator oświaty to zablokował. Kolejna różnica jest taka, że wyłączamy Polski Czerwony Krzyż, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, organizacje harcerskie. Oni nie będą musieli pytać o to pozwolenie, będą mogli śmiało wejść. Jeśli będą zadania z zakresu działań samorządowych – również”. Nie dziwi, że to właśnie zapis o zabranianiu działalności w przedszkolu i szkole podstawowej „stowarzyszeń i innych organizacji promujących zagadnienia związane z seksualizacją dzieci” budzi najwięcej kontrowersji. Każdy rozumie to zupełnie inaczej (Czytaj – Kliknij).
Lex Knebel c.d. Senat w swojej uchwale – w dyskusji powoływano się na stanowisko organizacji pozarządowych – wnosi o odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3304) (Kliknij). Ustawą zajmie się teraz sejmowa Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Program rzeczniczy OFOP-u – rzecznictwo krajowe
W obszarze realizacji zasady partnerstwa
26 lipca 2023 r. odbyło się wirtualne posiedzenie Zespołu do spraw Semestru Europejskiego, którego celem było podsumowanie cyklu Semestru europejskiego 2022/2023, w szczególności omówienie Zalecenia Rady UE dla Polski w sprawie krajowego programu reform Polski na 2023 r.
28 lipca 2023 r. miało się odbyć posiedzenie Komisji Wyborczej do podkomitetu ds. Zdrowia. Zostało odwołane „ze względu na brak zgłoszeń”. W tej sytuacji to Rada Działalności Pożytku Publicznego sama „na podstawie §15 pkt 4 Regulaminu Naboru wybiera przedstawicieli organizacji pozarządowych”.
Komentarz: Pisaliśmy o tym, jak trudne jest partnerstwo w ochronie zdrowia (Kliknij). Niewątpliwie jednym z problemów jest słabe zorganizowanie organizacji pacjenckich.
Postulaty inicjatywy Nasz Rzecznik
Na ngo.pl Rafał Kowalski wskazuje, jak podjęte z inicjatywy organizacji interwencje Rzecznika Praw Obywatelskich udowadniają, że rządzący nie widzą (nie rozumieją) problemów organizacji: „Nieprecyzyjne regulacje dotyczące odpowiedzialności członków zarządów organizacji pozarządowych oraz elektroniczne obowiązki sprawozdawcze, powodujące wykluczenie części aktywistów – to dwie sprawy, które przed wakacjami poruszył Rzecznik Praw Obywatelskich w pismach do organów władzy. W obu przypadkach reakcja była podobna – wszystko jest w porządku – odpowiadają pytani.” (Kliknij)
Dzieje się
Organizacje a VAT
Organizacje pozarządowe, „pomimo iż z istoty swojej nie są nastawione na zysk, a ich działalność pożytku publicznego, co do zasady, nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców, mogą podlegać w związku z tą działalnością obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku od towarów i usług (VAT). Już sama ocena charakteru działalności pożytku publicznego na gruncie przepisów o VAT może powodować pewne trudności; występować one też mogą następnie przy ustaleniu obowiązków NGO-sów w zakresie rozliczeń VAT, zwłaszcza w przypadku zwolnień, dotacji i rozliczeń transakcji transgranicznych. Jednocześnie członkowie organów zrządzających NGO-sów mogą ponosić odpowiedzialność jako osoby trzecie za VAT organizacji”. Maria Supera-Markowska w tekście „VAT a działalność pożytku publicznego – wybrane zagadnienia problemowe. Podatnicy, zwolnienia i dotacje” (Kliknij) opisuje problem VAT-u w organizacjach.
Organizacje a ochrona praworządności
W raporcie Archiwum Osiatyńskiego pt. „Siła prawa Unii Europejskiej: innowacyjne rozwiązania i obszary wymagające poprawy w zakresie ochrony praworządności” (Kliknij) czytamy m.in.: „Unijne polityczne procedury ochrony praworządności w UE są przede wszystkim ujęte w ramy debaty między rządami. Są zwykle nietransparentne i nie stwarzają platform pozwalających na udział społeczeństwa obywatelskiego w debacie. Organizacje i inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego mają największy dostęp do procedury konsultacji przy opracowywaniu dorocznych raportów o praworządności we wszystkich państwach UE oraz do wysłuchania organizowanego w Parlamencie Europejskim. Te procedury nie skutkują jednak bezpośrednio podejmowaniem wiążących decyzji wobec państw członkowskich. Niestety, organizacje społeczne nie mają możliwości szerokiego udziału w procedurach przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Organizacje i inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego nie mają łatwego dostępu do procesów decyzyjnych, które dotyczą ochrony i wcielania w życie podstawowych wartości UE – ani na ścieżce politycznej, ani sądowej”.
Komentarz: W opracowaniu „Organizacje pozarządowe i unijne procedury ochrony praworządności” Barbara Grabowska-Moroz podsumowuje, że „Jedną z odpowiedzi na trudność w dostępnie do organów UE jest sieciowanie (networking) – działanie we współpracy z innymi organizacjami, które mają doświadczenie i zasoby w kontakcie z tymi organami UE”. Jednak pytanie na ile można, albo i trzeba, odtworzyć procedury decyzyjne w obszarze ochrony praworządności na organizacje pozarządowe. Przecież – jak czytamy – „[z] perspektywy unijnej główną zaletą organizacji pozarządowych i inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego jest to, że doskonale znają one lokalny, krajowy kontekst. Dzięki temu mogą być istotnym źródłem informacji dla organów ponadnarodowych, w tym unijnych”.
Temat do dyskusji
Stowarzyszenia, fundacje i wolność zrzeszania się
Traktujemy stowarzyszenia i fundacje jako organizacje pozarządowe i czasami zaciera się nam zasadnicza różnica między instytucjami typu zrzeszeniowego i zakładowego. Czy to dobrze, że aktywiści, opinia społeczna i władza publiczna przestaje widzieć różnice?
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu