Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- DZIEJE SIĘ
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- Czego chcą organizacje. W odpowiedzi na inicjatywę Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych Portal ngo.pl zainicjował dyskusję pod tytułem „Postulaty na wybory 2023” (Kliknij).
Komentarz: Dyskusja na portalu ngo.pl to chyba najlepsze miejsce, gdzie mogą zarysować się realne plany przyszłych zmian legislacyjnych. Mamy nadzieję, że dobrze zdiagnozowane przez Rafała Kowalskiego bariery („Dlaczego tak trudno nam wypowiadać się na tematy regulacji prawnych dotyczących działania organizacji pozarządowych w Polsce? Jesteśmy zadowoleni z obecnego ich kształtu? Nie wierzymy w możliwość wprowadzenia sensownych zmian?”) nie przeszkodzą w dyskusji. Prawdą jest bowiem twierdzenie, że my jako sektor: „Nie mamy wizji i za często zmuszeni jesteśmy reagować doraźnie na pojawiające się znikąd niebezpieczne pomysły?” (Kliknij). Są też jaskółki zmiany. Obecnie w Parlamencie szykują się dwie zmiany. Po pierwsze – komisja ds. petycji ma zaproponować – w odpowiedzi na petycję OFOP-u – zmiany w ustawie Prawo o stowarzyszeniach mające na celu przyspieszyć rejestrację stowarzyszeń. Po drugie – parlamentarzystki i parlamentarzyści z Parlamentarnego Zespołu ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego, po zaprezentowaniu przez Rafała Dymka z Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, informacji o potrzebie rozszerzenia i urealnienia zakresu zwolnienia z podatku dochodowego dochodów organizacji pozarządowych, zadeklarowali w tej sprawie inicjatywę poselską.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie parlamentarnym:
- Odrzucone projekty obywatelskie. Na sejmowym posiedzeniu numer 73 posłowie odrzucili w pierwszym czytaniu dwa obywatelskie projekty ustaw 1) o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz innych ustaw (druk 3008) (Kliknij) (300 głosów za odrzuceniem) i 2) o uchyleniu ustawy o opłatach abonamentowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Kliknij) (234 głosy za odrzuceniem).
- Kolejne miliony na NIW i inne nieoczekiwane zmiany. Przy okazji procedowania rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o obligacjach, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2992) (Kliknij) zmieniono m.in. ustawę z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, ustawę z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych czy ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Posłanka Zofią Czernow, podkreślała, że te zmiany „nie mają nic, ale to nic wspólnego z owymi kwestiami dotyczącymi obligacji, funduszy inwestycyjnych, czy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym”. W tym kontekście nie dziwią kolejne stwierdzenie, że: „Zupełnym lekceważeniem konstytucji i zasad prawidłowej legislacji jest nowelizacja w tym projekcie ustawy o Narodowym Instytucie Wolności, która przewiduje zwiększenie limitu wydatków w roku 2023, a więc w roku wyborczym, o 8 mln zł, do kwoty 239 mln.” (Kliknij)
Komentarz: Sposób zmian w ustawach poprzez wrzutki, do zupełnie dotyczących innych spraw ustaw, to już specjalność obecnie rządzącej większości. Pisaliśmy o tym w jednym z poprzednich biuletynów (Kliknij) uprzedzając: „Teraz należy wzmocnić czujność. Większość najważniejszych zmian, które dotknęły organizacje w ostatnich latach odbywało się w sposób ukryty”. I tak oto dokonuje się zmiany w artykułach ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2082, 2089 i 2666). Przypomnijmy, to tam, gdzie poprzednimi zmianami umożliwiono „Willę+” w ministerstwie oświaty. Zmienia się ustawę o fundacjach rodzinnych, która jeszcze nawet nie weszła w życie. No i „dosypuje się grosza” NIW-owi, gdzie po raz kolejny, okazuje się, że z przewidywaniami, co do budżetu NIW-u rząd się nie potrafi „ogarnąć”. Przypomnijmy, gdy uchwalano powstanie NIW-u zakładano, że w latach 2015-2026 za 33 560 000 „zdziała się cuda”. W międzyczasie kwota to wzrosła do 1 374 580 000 zł (ponad 40 krotnie!), a większych efektów i tak nie widać (Kliknij). A dopowiedzmy jeszcze dla porządku, że ostatnie zwiększenie środków na NIW w 2023 roku wprowadzono nowelizacją ustawy o NIW-ie na jesieni ubiegłego roku (Kliknij). Albo ktoś nie umie liczyć, albo po prostu „apetyt rośnie w miarę jedzenia”?
- Fundacje rodzinne po poprawkach. Jak podaje Rzeczpospolita (Aleksandra Turka, „Opodatkowanie fundacji rodzinnych do poprawki”): „Resort finansów chce usunąć luki i dodać dodatkowe preferencje przy sukcesji familijnych biznesów.”
Komentarz: Mówiono, że proces legislacyjny w kontekście tej ustawy był zbyt długi. Okazuje się jednak, że się pospieszono, skoro jeszcze przed wejściem w życie ustawy proponowane są zmiany, i to, jak pisaliśmy wyżej, w sposób daleki od idealnej procedury legislacyjnej. Co do ostatecznych efektów tych zmian głosy są podzielone. Jedno jest pewne – nie wpłynie to na wzrost zaufania przyszłych „fundatorów” do przyjętych rozwiązań prawnych.
- Ustawa o referendum lokalnym. Do senatu trafiła Ustawa o zmianie ustawy o referendum lokalnym (druk nr 933) (Kliknij) i została skierowana do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.
- Rady seniorów. 9 marca Senat zaproponował poprawki do Ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa (druk nr 924) (Kliknij). Ustawa wraca do Sejmu.
Dzieje się
Samorządowcy o współpracy
Komisja Partnerstwa i Dialogu Związku Miast Polskich na swoim posiedzeniu w Tarnowie w dn. 23 lutego 2023 r. (Kliknij) przyjęła stanowisko, które przytaczamy w całości:
„Członkowie Komisji Partnerstwa i Dialogu wśród których znajduje się wielu praktyków posiadający wieloletnie doświadczenie w kreowaniu, wdrażaniu i prowadzeniu procesów współpracy JST z NGO oraz procesów konsultacyjnych i partycypacyjnych z otwarciem przyjmują zaproszenie do dyskusji nad rozwiązaniami jakie w prawie proponuje Ogólnopolska Federacji Organizacji Pozarządowych.
System współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, a samorządem jest przeregulowany, podczas gdy na poziomie centralnym jest system różnorodnych zwolnień i włączeń. Tak być nie powinno. Dlatego tak ważne, aby przed wyborami, wspólnie z organizacjami wypracować dobre zasady współpracy finansowej i niefinansowej. Rozwiązania, które będą mogły stać się przedmiotem dyskusji w kampanii wyborczej, a które będą wspólnymi rozwiązaniami samorządowych i działaczy pozarządowych. Efektywna i partnerska współpraca to sposób na skuteczne odpowiadanie na pojawiające się problemy społeczne, co pokazała aktywna i skuteczna współpraca JST i NGO zarówno w czasie pandemii jak i kryzysie uchodźczym.
Dyskusja nad proponowanymi zmianami powinna odbyć się w możliwie jak najszybszym terminie i powinna dotyczyć trzech podstawowych kierunków: 1) dialogu obywatelskiego, czyli współrządzenia, 2) finansowania organizacji, czyli w istocie realizacji zasady pomocniczości, 3) ułatwienia w działalności organizacji pozarządowych, a tym samym uproszczenia spoczywających na nich obowiązków administracyjno-podatkowych”.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Kolejna petycja OFOP-u
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych złożyła w Sejmie petycję dot. przekazywania 1,5% na rzecz organizacji pożytku publicznego. Ponieważ w obecnym stanie prawnym podatnicy, którzy korzystają z ustawowej możliwości odroczenia terminu płatności podatku dochodowego od osób fizycznych lub rozłożenia zapłaty tego podatku na raty nie mają gwarancji możliwości przekazywania 1,5% na rzecz organizacji pożytku publicznego OFOP wnioskuje o stosowną korektę art. 45c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Więcej: Kliknij.
Temat do dyskusji
Monitoring Komitetu do spraw Pożytku Publicznego
Otrzymaliśmy odpowiedź na nasze pytania: 1) „Uprzejmie informuję, że zgodnie z wcześniejszą deklaracją prace nad dostosowaniem strony https://www.gov.pl/web/pozytek do wymogów określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej zakończone zostaną do 31 marca br.” 2) „Za zawartość ww. strony oraz fanpage Komitetu ds. Pożytku Publicznego odpowiada Departament Społeczeństwa Obywatelskiego, a w szczególności jego Wydział Polityki Młodzieżowej i Komunikacji Społecznej”.
Bardzo dziękujemy i cieszymy się, że już niedługo będziemy mogli zająć się całościowym i usystematyzowanym monitoringiem prac Komitetu. Póki co jednak, zadaliśmy dodatkowe pytania o informacje: 1) „Czy jest już gotowy plan prac Komitetu ds Pożytku Publicznego na rok 2023 (zgodnie z art. 34f Komitet przyjmuje plan prac Komitetu i przedstawia go Radzie Ministrów do zatwierdzenia) i czy został zatwierdzony przez Radę Ministrów. Jeśli tak to proszę o jego przesłanie wraz z protokołem ze spotkania KPP, na którym doszło do jego i dokumentem jego przyjęcia przez RM”. Przypomnijmy, że do tej pory Komitet i Rada Ministrów nie wywiązywały się z tego ustawowego obowiązku. 2) „Czy jest już gotowy, a jeśli jest to prosimy o jego przesłanie, wykaz prac legislacyjnych Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego – 2023 r.”. Przypomnijmy, że w poprzednim roku próbowano nam prezentować ten „wykaz prac legislacyjnych” Przewodniczącego jako „plan prac” Komitetu. Dlatego na wszelki wypadek pytamy o obydwa dokumenty.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu