Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
- Inne zrzeszenia. Warto śledzić dyskusję o zmianach w funkcjonowaniu zrzeszeń, które nie są stowarzyszeniami. I tak – Ordo Iuris, w trakcie konferencji zorganizowanej w siedzibie Episkopatu, wskazuje chęć ograniczenia ilości kościołów korzystających z uprawnień do 15 największych i najstarszych (por. Wiktor Ferencki, Ordo Iuris chce zdegradowania większości kościołów – Kliknij). Do konsultacji został rozesłany projekt ustawy o sporach zbiorowych, który wprowadza zmiany w sposobie prowadzenia strajków i ogranicza udział partnerów z Rady Dialogu Społecznego w ustalaniu listy moderatorów (por. Joanna Kalinowska, Związki zawodowe z większą siłą nacisku – Kliknij). Toczy się też debata nad potrzebą powołania powszechnego samorządu przedsiębiorców, który jest promowany m.in. przez Krajową Izbę Gospodarczą (por. Marek Kłoczko, Powszechny samorząd przedsiębiorców: osiem razy tak – Kliknij).
Komentarz: Obserwowanie zmian prawnych dotyczących innych form zrzeszania się, powinno być źródłem refleksji i myślenia o rozwiązaniach dla stowarzyszeń. Dyskusja o zmianach wokół kościołów, to w istocie dyskusja o granicy uprawnień dla różnych form zrzeszania się. Dyskusja o prawie do strajku, to szukanie akceptowalnych społecznie i skutecznych jednocześnie metod działania zorganizowanych obywateli. Dyskusja o samorządzie przedsiębiorców, to spór, na ile państwo powinno określać sposób reprezentacji grup społecznych. W tym kontekście przypomnijmy, że np. spółdzielnie mają – niezbyt chyba skuteczną – Krajową Radę Spółdzielczą, a reprezentantów organizacji pozarządowych do Rady Działalności Pożytku Publicznego nominuje Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego. I tak źle, i tak niedobrze. O dyskusji na temat rozwiązań dla organizacji – czytaj dalej.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Działalność kulturalna – zagraniczne podmioty zależne. Projekt ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (UD482) (Kliknij) został skierowany na razie do uzgodnień międzyresortowych.
Komentarz: Czyżby nie planowano konsultacji publicznych? Wydaje się, że organizacje pozarządowe prowadzące swoją działalność poza granicami kraju, mogłyby mieć w tej kwestii coś do powiedzenia.
- Prawa pacjenta. 17 lutego 2023 r. odnotowano na stronie RCL fakt przekazania do Sejmu (w Sejmie pojawił się jeszcze w zeszłym roku) projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (UD 255) (Kliknij).
Komentarz: Udało się – choć nie było to łatwe – znaleźć Raport z konsultacji publicznych tej ustawy. Jest w zazipowanym zbiorze dokumentów pod nazwą projekt ustawy… w zakładce Stały Komitet Rady Ministrów (Kliknij). Sporo jest głosów organizacji pozarządowych, choć np. Fundacja Rodzić po Ludzku, sprzeciwiała się „procesowi przeprowadzania konsultacji publicznych bez uwzględnienia głosów organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną zdrowia publicznego”. Uzasadniając to, że „w piśmie z dnia 22 lipca 2021 r. znak DLJ. 0210.1.2021.PR pośród podmiotów, które zaproszono do konsultacji znalazło się jedynie kilka organizacji pozarządowych, a wiele z tych, które na co dzień w swojej działalności podejmują tematykę jakości w opiece zdrowotnej, nie zostało uwzględnionych w procesie konsultacji. Brak udziału organizacji pozarządowych, które aktywnie zajmują się działaniem na rzecz poprawy jakości systemu opieki zdrowotnej, stanowi przykład wyłączenia z procesu ustawodawczego głosu obywateli i prowadzi do spadku udziału społeczeństwa obywatelskiego w procesie stanowienia prawa”. Jednym z podstawowych, powtarzających się postulatów organizacji, była propozycja uwzględnienia w składzie Rady Akredytacyjnej przedstawicieli organizacji pacjenckich. Dodajmy – postulatu tego nie uwzględniono.
- Wolność w mediach społecznościowych. Po prawie rocznej przerwie ruszyła sprawa projektu ustawy o ochronie wolności słowa w internetowych serwisach społecznościowych (UD293) (Kliknij). Możemy zapoznać się już z nowym tekstem projektu, z nowym tekstem II projektu i kilkoma autopoprawkami…
Komentarz: Konsultacje, przypomnijmy, ogłoszono 29 września 2021 roku (!) i skierowane je m.in. do: Fundacji Panoptykon, Fundacji Wyszehradzkiej, Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości, Fundacji Court Watch Polska, Fundacji im. Stefana Batorego, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Fundacji Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Fundacji Konsumentów, Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRIS, Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, Subvenio Fundacja Interwencji Kryzysowej i Pomocy Psychologicznej, Stowarzyszenia im. Juliusza Lea, Fundacji Inicjatyw Przeciw Cenzurze, Fundacji Wspierania Oświaty i Kultury przy Kościele Remonstrantów Polskich, Fundacji Instytut Edukacji Ekonomicznej im. Ludwiga von Misesa, Fundacji Moje Państwo. Raport z konsultacji, bez szczegółowych uwag, można znaleźć tylko w zazipowanym zbiorze dokumentów przedłożonym Stałemu Komitetowi Rady Ministrów (Kliknij). Pytanie jak mają się tamte konsultacje do nowych projektów ustawy? (półtora roku w nowych technologiach to wieczność).
Na poziomie parlamentarnym:
- Rady seniorów. 20 lutego 2023 r. Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przyjęła wniosek o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa bez poprawek (druk 924) (Kliknij).
- Podatek od zbiórek. Senat w całości odrzucił Ustawę o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych.
Komentarz: Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych (OFOP) apeluje teraz do Sejmu o odrzucenie regulacji dotyczącej tzw. podatku od zrzutek (Kliknij). OFOP, podobnie zresztą jak Senat, uznał, że częściowo korzystne, a częściowo groźne – z punktu widzenia podatnika – zapisy ustawy w istocie mogą przynieść w działalności organizacji pozarządowych znaczące szkody. Jeżeli Sejm jednak nie zgodzi się z propozycją Senatu to przepisy wejdą, po podpisaniu przez Prezydenta, w życie w przygotowanym brzmieniu. Co by oznaczało, że zapowiedzi rządu o wycofaniu się z tego kontrowersyjnego zapisu nie zostaną (przynajmniej w tym momencie) spełnione. Z drugiej strony pamiętać należy, że podwyższenie kwot darowizn zwolnionych z podatku, przegłosowane przez Sejm, było wyższe, niż propozycje rządowe. Wydaje się, że niezależnie od wyniku głosowania w Sejmie, będziemy i tak czuli rozczarowanie.
Dzieje się
Nie dzieje się?
Prace nad głównymi ustawami dotyczącymi organizacji stanęły. Zgodnie ze stroną RCL-u nic nie dzieje się z projektem ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych (UD217) (Kliknij) od 1 czerwca 2022 r. W Sejmie „konkurencyjny” (różnice w obozie władzy) tzw. lex Woś, czyli poselski projekt ustawy o transparentności finansowania organizacji pozarządowych (druk nr 2299) (Kliknij) od 25 maja czeka na I czytanie. Podobnie czeka od 7 października 2022 r. rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (druk nr 2299) (Kliknij).
Komentarz: Nie są to dobre dla organizacje ustawy – choć uproszczenie sprawozdawczości jest ważnym zagadnieniem – więc niby nie ma się co martwić, ale… Czy to oznacza, że czas przedwyborczy odsuwa na dalszy plan kwestie związane z organizacjami pozarządowymi? A przecież w kontekście tzw. „Willa+” temat jest gorący. Dlatego szczególnie teraz należy wzmocnić czujność. Większość najważniejszych zmian, które dotknęły organizacje w ostatnich latach odbywało się w sposób ukryty. Pisaliśmy już o zmianach dokonywanych w Ustawie o Narodowym Instytucje Wolności, czy Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Kliknij). Wiele z nich dokonywano przy okazji zupełnie niezwiązanych z tematem ustaw. Tak było też z casusem „Willa+”. Jak pisze Jacek Trela „Prawo na usługach rządzących” (Rzeczpospolita), to w ustawie o zmianie ustawy o systemie oświaty, która dotyczyła organizacji egzaminów dla ośmioklasistów przeforsowano zmiany dzięki, którym „Willa+” stała się możliwa.
O cudzoziemcach
Senat wprowadził poprawki do Ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (druk nr 907) (Kliknij)
Komentarz: Warto wspomnieć, że poprawki te były efektem m.in. apelu organizacji pozarządowych (m.in. Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Stowarzyszenia Interwencji Prawnej i Fundacji Ocalenie) oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.
Work-life balance
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpiło do Senatu (Kliknij) ws. postulatu zgłaszanego przez Inicjatywę #NaszRzecznik i Fundacja Rodzić w mieście. Chodzi o uchwaloną 8 lutego 2023 r. przez Sejm ustawę o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, która – jak ocenia Rzecznik Praw Obywatelskich – utrzyma tendencję wypychania kobiet z rynku pracy w przypadku realizacji obowiązków rodzicielskich.
80 dni po terminie
Ciągle nie ma odpowiedzi na interpelację poselską posłanki Marceliny Zawiszy w sprawie realizacji sprawozdań z wykonania ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (nr 37404) (Kliknij)
Propozycje uproszczeń i ułatwień
1,5% podatku przy rozłożeniu podatku na raty
W obecnym stanie prawnym podatnicy, którzy korzystają z ustawowej możliwości odroczenia terminu płatności podatku dochodowego od osób fizycznych lub rozłożenia zapłaty tego podatku na raty nie mają gwarancji możliwości przekazywania 1,5% na rzecz organizacji pożytku publicznego. Stosowna korekta art. 45c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych umożliwiłaby przekazywanie 1,5% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego podatnikom korzystającym z ustawowej możliwości odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty (art. 67a. §1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa). Czytaj więcej: Kliknij
Temat do dyskusji
System do zmiany – dialog obywatelski
Dzięki propozycji Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych dotyczącej uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku (Kliknij) mamy wyjątkową szansę, by z jednej strony przedyskutować we własnym gronie oczekiwania wobec władzy, z drugiej by być wysłuchanym przez polityków. Wykorzystajmy to. Prezentujemy propozycje dotyczące zmian systemu dialogu obywatelskiego na poziomie rządowym jako wkład do programu na rzecz rzeczywistego wsparcia rozwoju pluralistycznego, opartego na prawach człowieka, zasadzie pomocniczości i dialogu obywatelskim, społeczeństwa obywatelskiego.
Monitoring Komitetu do spraw Pożytku Publicznego
Wystosowaliśmy kolejne zapytanie dotyczące BIP-u: Z uwagi na informację, którą otrzymaliśmy 12 grudnia 2022 roku o tym, że „prace nad dostosowaniem strony https://www.gov.pl/web/pozytek do wymogów określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej uległy opóźnieniu”, a „Zakończenie prac planowane jest na I kwartał 2023 roku.” bardzo prosimy o informacje o terminie udostępnienia informacji publicznej dotyczącej działalności Komitetu ds. Pożytku Publicznego i Przewodniczącego tegoż Komitetu w przewidzianej prawnie formie.
Równocześnie prosimy o odpowiedź na pytanie kto jest odpowiedzialny za politykę informacyjną Komitetu w tym za informacje na stronie https://www.gov.pl/web/pozytek, a także za fanpage Komitetu na Facebooku?
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu