Biuletyn #prosteNGO – 30 stycznia-12 lutego 2023 r.

Biuletyn #prosteNGO (49)
Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.

SPIS TREŚCI

  1. W SKRÓCIE
    1. W planach legislacyjnych (Inicjatywy poselskie, Organizowanie działalności kulturalnej)
    2. W procesie legislacyjnym (Ustawa o pomocy społecznej, O dostępności cyfrowej, Rady seniorów, Kadencje władz stowarzyszeń do końca maja)
  1. DZIEJE SIĘ
    1. Crowdfunding
  1. PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
    1. Wzorcowy statut
    2. Zwolnienie podatkowe dla organizacji
  1. TEMATY DO DYSKUSJI
    1. Konsultujemy propozycje dla posłów
    2. W parlamencie o „Willi Plus”
    3. „Willa Plus” i jej znaczenie dla sektora pozarządowego

W skrócie

W planach legislacyjnych

  • Inicjatywy poselskie. Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu posłanki i posłowie zapowiedzieli dwie inicjatywy legislacyjne – komisyjną dotyczący uproszczenia rejestracji stowarzyszeń w oparciu o wzorcowy statut i poselską dotyczącą urealnienia podatku CIT dla wszystkich organizacji pozarządowych (patrz niżej).
  • Organizowanie działalności kulturalnej. W wykazie planów prac legislacyjnych pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (UD482) (Kliknij), którego intencją jest „ochrona dziedzictwa kulturowego zgromadzonego za granicą”.

Komentarz: Jak sugerują zapisy „po konsultacjach z Ministerstwem Finansów i zastrzeżeniach Rządowego Centrum Analiz” projekt przygotowywany jest już od jakiegoś czasu. Proponuje się w nim „wprowadzenie w odniesieniu do instytucji kultury, o której mowa w art. 21 ust. 2a u.o.p.d.k., utworzonej przez organizatora, którym jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, rozwiązań co do zasady analogicznych do tych, które funkcjonują już w odniesieniu do Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego, zawartych w art. 4c ustawy z dnia 9 listopada 2017 r. o Instytucie Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego (Dz. U. z 2022 r. poz. 475), to jest umożliwienie ww. instytucjom kultury tworzenia podmiotów zależnych, z siedzibą w państwie, w którym instytucja ta prowadzi działalność kulturalną. Projekt daje możliwości wsparcia instytucjonalnego i finansowego przez państwo polskie dla podmiotów dysponujących unikatowym dziedzictwem kulturowym zgromadzonym za granicą. Zaproponowane rozwiązanie usunie praktyczne problemy związane z obiektywnym brakiem możliwości wskazania właściwych przepisów państwa obcego, znajdujących zastosowanie do działalności kulturalnej prowadzonej przez polską państwową instytucję kultury na terytorium tego państwa, ponieważ działalność ta będzie mogła być realizowana za pośrednictwem podmiotów organizacyjnych, funkcjonujących w formie prawnej znanej ustawodawstwu tego państwa”. W kontekście tym mowa m.in. o zagranicznych organizacjach pozarządowych.

W procesie legislacyjnym

Na poziomie rządowym:

  • Ustawa o pomocy społecznej. Znamy już wyniki konsultacji (Kliknij) projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (UD467).

Komentarz: Warto wskazać, że w konsultacjach wzięły udział: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym w Gdańsku, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia w Toruniu, Polska Federacja Związkowa Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej w Warszawie, Fundacja SYNAPSIS, Porozumienie AUTYZMPOLSKA w Gdańsku, Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami w Warszawie, Dom Pomocy Społecznej w Nowej Wsi Ełckiej, Rada Organizacji Pozarządowych Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Ogólnopolska Federacja na rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności, Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS, Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Zespół Domów Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Wieleniu, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie „CENTRUM”, Środowiskowe Domy Samopomocy (146), NSZZ Solidarność i OPZZ.

Na poziomie parlamentarnym:

  • O dostępności cyfrowej. Sejm przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (druk nr 2948) (Kliknij). Ustawa jest teraz w Senacie.

Komentarz: Jak wiemy, ustawa ta obowiązuje część organizacji pozarządowych. Dlatego nie dziwi pytanie posła Rafała Adamczyka: „Niektóre organizacje pozarządowe zgodnie z projektem ustawy muszą mieć własne strony internetowe, odpowiednio dostosowane, jeżeli chodzi o ochronę i promocję zdrowia osób niepełnosprawnych czy też osób w wieku emerytalnym. Pytanie. Są podmioty, które posiadają takie strony, chociaż nie mają takiego obowiązku, i te organizacje pozarządowe będą musiały te strony dostosować, jeżeli jeszcze tego nie zrobiły. Czy jest szansa na to, żeby pozyskać środki rządowe na wprowadzenie zmian, które są zapisane w tym projekcie ustawy?”. Niestety w swojej odpowiedzi Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Paweł Lewandowski odniósł się jedynie do podmiotów publicznych, których liczę szacuje na ok. 60 tys., podkreślając, że problem „w dużej mierze dotyczy samorządów i stron małych gmin, małych powiatów, które mają stosunkowo ograniczone środki, to oczywiście będziemy starali się znajdować jakiś rodzaj wsparcia dla tych podmiotów, aby również one mogły udostępniać swoje treści cyfrowo.” (Kliknij)

  • Rady seniorów. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa (druk nr 2919) (Kliknij) Sejm przyjął prawie jednogłośnie (Za – 444 głosów, przeciw – 3, wstrzymało się – 2 , a nie głosowało – 11). Przypomnijmy, że projekt dotyczy wprowadzenia przepisów, które określają warunki zgodnie z którymi samorządy będą zobligowana do utworzenia rady seniorów.

Komentarz: W podsumowaniu sporo było o organizacjach. Posłanka Monika Falej podkreślała: „Moje wieloletnie doświadczenie dotyczące wspierania, powoływania i funkcjonowania wszelkich rad młodzieżowych, organizacji pozarządowych czy właśnie społecznej rady seniorów wskazuje na ogromną potrzebę funkcjonowania owych rad, w tym właśnie senioralnych. Należy tutaj podkreślić ich nieocenioną, dobitną rolę w kwestii opiniotwórczej, jeśli chodzi o działania samorządu, ponieważ akurat seniorzy bardzo mocno wspierają samorządy w rozwiązywaniu problemów lokalnych społeczności. Trzeba też tutaj zaznaczyć, że na wiele lat przed wszelkimi uregulowaniami prawnymi rady były powoływane z reguły w ramach akcji oddolnych. W głównej mierze było to organizowane przez organizacje pozarządowe. Przez lata podmiotowość rad zdążyła się dobrze ukonstytuować, dlatego dziś potrzebujemy jasnych, precyzyjnych przepisów prawnych wzmacniających podmiotowość rad i ich usytuowanie w życiu społeczności jednostek samorządu terytorialnego, bo to było największym problemem”. Z kolei Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed podsumował: „Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Przedstawiciele Ogólnopolskiego Porozumienia Rad Seniorów! Chciałbym bardzo serdecznie podziękować klubom parlamentarnym za tę inicjatywę. To ważna inicjatywa, oczekiwana przez rady seniorów. Oczywiście cieszymy się, że ta inicjatywa powstała, cieszymy się również, że będziemy mogli te rozwiązania przyjąć”. (Kliknij)

  • Kadencje władz stowarzyszeń do końca maja. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2977) (Kliknij) po pierwszym czytaniu został skierowany do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Projekt „dotyczy wprowadzenia zmian w prawie spadkowym w celu lepszego zabezpieczenia sytuacji prawnej spadkobierców”, ale… dotyka też organizacji. Oto projekt zakłada, iż kadencja władz stowarzyszenia, która została przedłużona na podstawie art. 10 ust. 1f ustawy Prawo o stowarzyszeniach ulega zakończeniu z dniem wyboru władz stowarzyszenia na nową kadencję, jednak nie później niż do dnia 31 maja 2023 r.

Komentarz: W tym kontekście warto zacytować dyskusję podczas pierwszego czytania w Sejmie. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Katarzyna Frydrych prezentując rozwiązanie stwierdziła: „W ustawie Prawo o stowarzyszeniach uchylono regulację, którą obecnie należy uznać za zbędną. Wprowadzenie przedłużonej kadencji władz stowarzyszenia miało na celu zapewnienie ciągłości funkcjonowania stowarzyszeń w czasie występujących w życiu społecznym obostrzeń związanych z koniecznością przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się zakażeń i zakazem zgromadzeń. W chwili obecnej, w szczególności wobec możliwości szczepień i braku obostrzeń prawnych, zastosowanie przedłużenia kadencji władz stowarzyszenia nie znajduje już uzasadnienia”. Wywołało to reakcję. Posłanka Joanna Jaśkowiak stwierdziła: „Bardzo zastanawiające jest zamieszczenie wśród propozycji zmian kodeksowych propozycji zmiany w ustawie – Prawo o stowarzyszeniach. Zmiany, która praktycznie wymusza zakończenie bieżących kadencji władz stowarzyszeń i wybór nowych władz najpóźniej do 31 maja 2023 r. Nie ma merytorycznego uzasadnienia zamieszczenia takiej zmiany w prawie o stowarzyszeniach wśród materii kodeksowych. Ona niejako nie jest związana z podstawową materią, która jest uregulowana w tym rządowym projekcie. Pojawia się znikąd i rodzą się podejrzenia, pytania o to, kto odniesie korzyść po wprowadzeniu tej zmiany. Po ostatnich aferach typu willa+ należy ostrożnie podchodzić do takich niezwiązanych z materią wrzutek, które nie są podstawową materią zmienianą. Pytanie, czy to nie będzie kolejna afera, którą będzie można nazwać później: władze stowarzyszeń dla naszych”. Poseł Krzysztof Paszyk dodawał: „Nie przystoi zupełnie, nie pasuje obejmowanie tą regulacją kwestii organizacji pozarządowych i ich funkcjonowania. Myślę, że to nie jest ta materia. Niepotrzebnie to powstaje. Bierzecie państwo na siebie – nie zakładam z góry złych intencji – kolejny raz stwarzanie wrażenia złych intencji, jeżeli chodzi o te organizacje, które już niejednokrotnie reprezentowany przez panią rząd przejawiał, i to się bardzo złym echem odbijało. I dobra rada z naszej strony – lepiej tego uniknąć, koncentrować się na zasadniczych rozwiązaniach, które są co do zasady, i to też chciałbym powiedzieć, pozytywnie przez nas oceniane”. Poseł Barbara Dolniak precyzowała: „W art. 4 tego projektu chcecie państwo wykreślenia z ustawy – Prawo o stowarzyszeniach art. 10 ust. 1f. Jak brzmi zapis? Brzmi on następująco: Jeżeli kadencja władz stowarzyszenia, o których mowa w ust. 1 pkt 5 cytowanego przepisu, upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, o których mowa w ustawie z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lub do 30 dni po odwołaniu danego stanu, podlega on przedłużeniu do czasu wyboru władz stowarzyszenia na nową kadencję, jednak nie dłużej niż do 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Ten stan zagrożenia nie został usunięty, w związku z czym mam pytanie: Jaka jest motywacja, że ograniczyliście państwo to rozwiązanie tylko i wyłącznie do stowarzyszeń, powołując się na powszechne okoliczności, możliwość szczepień, brak obostrzeń (Dzwonek) prawnych wprowadzających ograniczenia w organizacji zgromadzeń i przemieszczania się. Pytanie: Dlaczego data 31 maja 2023 r., skoro projekt otrzymał numer druku w dniu 22 stycznia? To nierealne, żeby do dnia 31 maja przeprowadzić takie wybory. W odpowiedzi Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Katarzyna Frydrych Pani poseł Dolniak pytała o umiejscowienie w projekcie przepisu dotyczącego stowarzyszeń. Chcę zaznaczyć, że ustawa – Prawo o stowarzyszeniach jest również prawem cywilnym. Stowarzyszenie może być spadkobiercą testamentowym. Jeśli chodzi o kadencje, które są określone w ustawie COVID-owej, to nie wydaje się, żeby taki stan był prawidłowy i powinien być nadal utrzymywany. (Poseł Barbara Dolniak: Ale ja nie o to pytałam, pani minister.) Jeśli chodzi o datę 31 maja 2023 r., to oczywiście zakładamy, że przed tą datą dojdzie do uchwalenia ustawy, jak również wypełnią się przesłanki z tego zmienianego przepisu”. Zapis za 72. posiedzenie Sejmu w dniu 8 lutego 2023 r. (Kliknij).

Dla przypomnienia – projekt był dwukrotnie konsultowany na etapie rządowym, ale nikt nie zapytał w tej sprawie stowarzyszeń. Co prawda projekt przesłano organizacjom, lecz tylko czterem fundacjom oraz stowarzyszeniom prawniczym.


Dzieje się

Crowdfunding

Pojawiły się stanowiska zarówno Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (Kliknij), jak i Forum Darczyńców (Kliknij) dotyczące propozycji opodatkowania łącznego darowizn przekazywanych przez wiele osób w ramach przyjętej przez Sejm i będącej obecnie w Senacie ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Kliknij). Zarówno Premier jak Ministerstwo Finansów zapowiedzieli wycofanie się z pomysłu, a senatorowie PIS mieli zaproponować odpowiednie poprawki.

Komentarz: Na razie jednak nic jeszcze nie wiadomo. Projekt zgłoszony przez senator Marię Koc został wycofany, a senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych wnioskuje o odrzucenie ustawy w całości. Dla organizacji pozarządowych działających na polu pomocy społecznej i odpowiednio ewidencjonując świadczenia nie stanowi to problemu. Co jednak z działaniami innych organizacji? Z drugiej strony ograniczenie crowdfundingu do zbiórek pod kontrolą legalnych organizacji mogło by być sposobem na wzmocnienie organizacji i mogłoby poddać większej społecznej kontroli nieuregulowany obecnie crowdfunding.


Propozycje uproszczeń i ułatwień

Wzorcowy statut

Historia walki o uproszczenie rejestracji stowarzyszeń to długi proces (Kliknij), który – mamy nadzieję – zbliża się do szczęśliwego końca. Oto kolejna petycja OFOP-u, która trafiła do Komisji do Spraw Petycji (Kliknij) otrzymała pozytywną opinię Biura Analiz Sejmowych (Kliknij) i w efekcie wniosku posłanki Anity Kucharskiej-Dziedzic zostanie podjęta w tej sprawie inicjatywa legislacyjna.

Zwolnienie podatkowe dla organizacji

8 lutego 2023 r. na spotkaniu Parlamentarnego Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego (Kliknij) Rafał Dymek (Polska Fundacja im. Roberta Schumana, #prosteNGO) przedstawił propozycję rozszerzenia i urealnienia zakresu zwolnienia z podatku dochodowego dochodów organizacji pozarządowych (Kliknij). Posłowie zadeklarowali wolę przygotowania poselskiej inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie.


Temat do dyskusji

Konsultujemy propozycje dla posłów

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych przygotowała propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku (Kliknij) i zaprezentowała je podczas obrad Parlamentarnego Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego 8 lutego 2023 roku.

Komentarz: To zmiana strategii sektora pozarządowego. Dotychczas, w czasie poprzednich kampanii wyborczych, starano się przepytywać partie i poszczególnych posłów z ich pomysłów w zakresie planowanych rozwiązań dla organizacji pozarządowych. Posłowie zazwyczaj ogólnie obiecywali przychylność, ale nie przekładało się to zazwyczaj na późniejsze działania. Tym razem strona społeczna sama chce przedstawić swoje propozycje i zabiegać by pojawiły się one w programach wyborczych. Im propozycje te będą bardziej konkretne i bardziej systemowe, tym większe szanse, że kolejny rząd i parlament przeprowadzi zmiany. Dlatego tak ważna będzie ta dyskusja i wypracowanie rozwiązań. Bo do tego, że zmiany są konieczne, nikogo nie trzeba już chyba przekonywać.

W parlamencie o „Willi Plus”

W Parlamencie wielka kłótnia wokół tzw. „programu Willa+”. Ciekawych odsyłamy do przeczytania protokołów lub odsłuchania relacji m.in. wypowiedzi posłanki Agnieszki Dziemianowicz-Bąk (Kliknij), Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka (Kliknij), czy posłanki Klaudii Jachiry (Kliknij).

Komentarz: Trudno to nazwać merytoryczną dyskusją i zapewne ta wymiana zdań nie przyczyni się do lepszego zrozumienia problemu, jakim jest instytucjonalne wsparcie dla organizacji pozarządowych. Tym bardziej nie zwalnia nas to od dyskusji środowiskowej. Czy i jak wspierać organizacje pozarządowe, by przyczyniały się one do realizacji dobra wspólnego, a nie prywatyzacji majątku publicznego? Zapraszamy do refleksji.

„Willa Plus” i jej znaczenie dla sektora pozarządowego

Zapraszamy do zapoznania się z opracowaniem Łukasza Gorczyńskiego dotyczącego sprawy „Willi Plus” i jej znaczenia dla sektora pozarządowego.


Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu