Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- DZIEJE SIĘ
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Sprawozdanie fundacji. Do konsultacji trafił projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie jednolitego wzoru formularza sprawozdania z działalności fundacji w okresie sprawozdawczym (B684) (Kliknij)
Komentarz: Nie wprowadza on rewolucyjnych zmian, choć pojawiają się wątpliwości. Miejmy nadzieję, że uwagi zgłoszone w konsultacjach (stanowisko przygotowały wspólnie Forum Darczyńców i Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych) spowodują, że składanie sprawozdania nie będzie generować zbyt dużo dodatkowej i niepotrzebnej pracy.
Na poziomie parlamentarnym:
- Ustawa o fundacji rodzinnej. Projekt ustawy o fundacji rodzinnej (UD172) (Kliknij) po długich pracach w rządzie 23 listopada wpłynął do Sejmu (druk nr 2798) (Kliknij). Po pierwszym czytaniu został skierowany do Komisji Gospodarki i Rozwoju w celu rozpatrzenia.
Komentarz: W Sejmie projekt ustawy spotkał się z pozytywnym odzewem. Pojawiały się głosy wskazujące na sprzeciw organizacji pozarządowych co do używania pojęcia fundacji do nowej formy prawnej, która rejestrowana będzie przecież w osobnym rejestrze i nie będzie podlegać ustawie o fundacjach. Posłanka Joanna Senyszyn pytała nawet: „Skoro fundacje rodzinne będą się rządzić swoimi prawami, niekoniecznie tożsamymi z prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy z dnia 6 kwietna 1984 r. o fundacjach, to czy rzeczywiście nie byłoby wskazane zastosowanie innej nazwy?”. Minister Rozwoju i Technologii Waldemar Buda odpowiadał: „Chociaż rozumiemy te niuanse, że trzeci sektor to była fundacja, ale z dodatkiem >>rodzinna<< tworzy nam nową instytucję i myślę, że ona się przyjmie. Nie mieliśmy żadnych gremialnych uwag odnośnie do tego, że należy tę nazwę zmienić. Oczywiście zwracano uwagę na tę kolizję, ale trzeba było po prostu z tego jakoś wyjść, i myślę, że to jest bardzo dobre rozwiązanie” (zobacz: Kliknij)
- Ustawa o pożytku. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie druk nr 2695 (Kliknij) czeka na pierwsze czytanie w komisjach Łączności z Polakami za Granicą oraz Spraw Zagranicznych.
Komentarz: Przypomnijmy, projekt dotyczy umożliwienia zlecania fundacjom utworzonym przez Skarb Państwa wykonania zadań publicznych dotyczących działań związanych ze wsparciem Polonii i Polaków za granicą, które są niezbędne ze względu na ochronę istotnych interesów środowisk polskich lub dla realizacji strategicznych celów polityki polonijnej rządu. Pierwotnie chodziło tu o zlecanie zadań konkretnie Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” (por. Biuletyn nr 13: Kliknij), na późniejszym etapie „rozszerzono” to do fundacji utworzonych przez Skarb Państwa. W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że w przygotowanej przez Biuro Analiz Sejmowych „Opinii prawnej dotyczącej rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie” (druk nr 2695) stwierdza się, że projektowane zapisy „stanowiłyby zatem kolejny wyjątek od zasady zlecania realizacji zadań publicznych po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert”, a dodatkowo „w odniesieniu do określonych w projektowanym art. 11ba u.d.p.p.w. przesłanek, umożliwiających odstąpienie od trybu konkursowego” podkreśla się, „że użyte przez projektodawcę sformułowania są niedookreślone. Zakres przedmiotowy tego trybu jest nieprecyzyjny i zawiera katalog pojęć nieostrych, co może powodować wątpliwości odnośnie do stosowania projektowanej regulacji. Analogiczne uwagi należy odnieść do przyjętych przez projektodawcę w ust. 2 i 3 projektowanego art. 11ba sformułowań. Zgodnie z projektem w przypadku gdy zadanie publiczne będzie miało »charakter inwestycyjny«, łączna kwota dofinansowania nie będzie mogła przekraczać 80% planowanej wartości inwestycji. Ograniczenie to nie będzie miało jednak zastosowania w »szczególnie uzasadnionych przypadkach, w tym w odniesieniu do inwestycji o istotnym znaczeniu dla środowisk polskich za granicą«. Projektodawca nie precyzuje pojęcia »charakter inwestycyjny«, a wskazując przykładowo na »szczególnie uzasadnione przypadki«, także używa sformułowań nieostrych (»inwestycje o istotnym znaczeniu«). Z uwagi na powyższe zasadne byłoby doprecyzowanie projektowanej regulacji, tak aby jej stosowanie budziło jak najmniej wątpliwości”. Wniosek nasuwa się sam. Procedura ta nie tylko rozmontowuje dalej ustawę o pożytku publicznego i o wolontariacie, ograniczając dostęp do konkursu organizacjom POZARZĄDOWYM (bo na ile pozarządowe są fundacje utworzone przez skarb państwa?), ale też robi to w sposób budzący prawne wątpliwości.
Dzieje się
O legislacji
W Business Insider Polska ukazał się wywiad z dr. hab. Krzysztofem Szczuckim, prezesem Rządowego Centrum Legislacji – „Tak powstaje prawo w Polsce” (Kliknij)
Komentarz: Warto przeczytać całość, by zrozumieć podejście dzisiejszych legislatorów do procesu legislacyjnego. Wydaje się, że sugerowane przekonania – że zasada państwa prawa powinna być podporządkowana definiowanemu przez polityków dobru wspólnemu, że uchwalane w pośpiechu złe ustawy to konieczny koszt odpowiadania na potrzeby chwili – mogą budzić wątpliwości. Dowiadujemy się też, że „[o]becnie trwają spotkania nieformalnego zespołu nad potencjalnymi zmianami w regulaminie Rady Ministrów. Nie wiem, czy te zmiany nastąpią, bo decyzje podejmuje rząd z premierem na czele, ale prace się toczą”. Czy będzie to odpowiedź na przewidywany w kamieniach milowych KPO postulat „wzmocnienie udziału partnerów społecznych w konsultacjach prawa”? Na to pytanie nie znajdujemy odpowiedzi, ale cały wywiad nie budzi w tej kwestii dużych nadziei.
Interpelacja w sprawie KPP
15 listopada posłanka Marcelina Zawisza zgłosiła Interpelację nr 37404 w sprawie realizacji sprawozdań z wykonania ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Kliknij). W interpelacji zwraca się uwagę, że Komitet ds. Pożytku Publicznego „winien przedstawić sprawozdanie z ustawy za okres 2016-2017 do listopada 2018 roku, za okres 2018-2019 do listopada 2020 roku, zaś za okres 2020-2021 do listopada 2022 roku. Tymczasem 1 lutego 2021 do Sejmu RP wpłynęło sprawozdanie za okres 2016-2017, które do dzisiaj nie zostało rozpatrzone. Nie chodzi tu bynajmniej o wypełnienie procedur, ale pragnę podkreślić, że przedkładane sprawozdania stanowiły istotny element analizy prawnej i ewaluacji ustawy skutkujących koniecznymi korektami prawnymi. Brak takich analiz skazuje ustawodawcę na domysły i wiedzę cząstkową, bez całościowego spojrzenia”, uniemożliwiając podejmowanie decyzji opartych na rzetelnej wiedzy. „W przyszłym roku będziemy mieli do czynienia z dwudziestoletnim okresem funkcjonowania ustawy, kiedy to byłaby możliwość pogłębionej refleksji o jej stosowaniu. Tymczasem dotychczasowa praktyka Komitetu ds. Pożytku Publicznego skutecznie to uniemożliwia”.
Komentarz: Jak próbujemy wykazać w monitoringu działań KPP (Kliknij), nie jest on przesadnie obciążony pracą, więc – przyznajmy – złośliwe zapytanie w interpelacji, „Czy sprawozdania dwuletnie z funkcjonowania ustawy, która jest główną przyczyną istnienia Komitetu ds. Pożytku Publicznego, nie jest zadaniem zbyt obciążającym dla jego funkcjonowania?” wydaje się uzasadnione.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Forum Pełnomocników
1 grudnia odbyło się organizowane przez Sieć SPLOT i Związek Miast Polskich XVII Ogólnopolskie Forum Pełnomocników JST ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi (Zobacz nagranie: Kliknij). Tematem pierwszego panelu, w którym uczestniczyli Edwin Bendyk Fundacja im. Stefana Batorego, Michał Guć Miasto Gdynia, Łukasz Gorczyński Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych (prowadzący Piotr Frączak Fundacja im. Roberta Schumana), była przyszłość współpracy organizacji pozarządowych i samorządów, a tym samym rozmowa o niezbędnych prawnych (de)regulacjach.
Zaproszenie na webinaria
- 7 grudnia 2022 r. (środa) (godz. 16.00-20.00) odbędzie się webinarium poświęcone uproszczeniom formalnym w działalności społecznej. Prowadzący: Tomasz Schimanek – ekspert Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, członek Stowarzyszenia Dialog Społeczny i Zespołu OFOP-u „Proste prawo dla NGO” (Kliknij)
- 13 grudnia 2022 r. (wtorek) (godz. 9.30-15.30) webinarium dotyczące problematyki kontroli i zwrotów dotacji w organizacjach pozarządowych! Prowadzący: Przemysław Żak – prawnik i wspólnik w krakowskiej kancelarii prawnej Pajączkowska i Wspólnicy Kancelaria Prawna sp. k., prowadzi bieżącą obsługę NGO i przedsiębiorców. Od wielu lat zaangażowany w działalność w organizacjach pozarządowych (m.in. Stowarzyszenie Dialog Społeczny), działania edukacyjne z zakresu prawa i działania na rzecz zmian prawa NGO. Aktualnie aktywny m.in. w Zespole OFOP-u „Proste prawo dla NGO” (Kliknij)
Temat do dyskusji
Jak to z NIW-em było?
Choć w uzasadnieniu do ostatniej nowelizacji ustawy o Narodowym Instytucie Wolności czytamy: „Ustawa o NIW-CRSO weszła w życie 28 października 2017 r. Od chwili jej wejścia w życie nie została przeprowadzona jej żadna nowelizacja”, to jednak nie jest to zgodne z prawdą. Nowelizację ustawy wprowadzono już w 2018 roku. Zresztą w istocie tych nowelizacji było więcej. A chodziło głównie o pieniądze.
Monitoring Komitetu do spraw Pożytku Publicznego
27 lipca w odpowiedzi na nasze pytanie o posiadanie przez KPP Biuletynu Informacji Publicznej otrzymaliśmy informację, że „trwają prace”. Postanowiliśmy się teraz dowiedzieć, czy już wiadomo, kiedy można liczyć na szczęśliwy finał tych prac, i zadaliśmy kolejne pytanie. „Bardzo prosimy o informację, kiedy możemy się spodziewać udostępniania informacji przez Komitet ds. Pożytku Publicznego i Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego w formie specjalnej strony BIP lub dostosowania strony https://www.gov.pl/web/pozytek do wymogów określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej”. Na wszelki wypadek przypomnieliśmy fragment naszej poprzedniej korespondencji: „zarówno Przewodniczący, jak i Komitet ds. Pożytku Publicznego mają status organów administracji rządowej. Mieszczą się więc w pojęciu organów władzy publicznej lub szerzej – władz publicznych, zgodnie więc z art. 8 ust. 3 oraz art. 9 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 1 Ustawy o dostępie do informacji publicznej obydwa organy mają ustawowy obowiązek posiadania swoich stron podmiotowych BIP oraz zamieszczenia na nich szeregu informacji, wskazanych m.in. w art. 8 ust. 2 w zw. z katalogiem z art. 6 tejże ustawy. Wśród obowiązkowych informacji są też informacje o sposobie dostępu do informacji nieumieszczonych w BIP, a będących w ich posiadaniu. Zwracam też uwagę, że faktyczny brak spełnienia tych obowiązków oznacza pozostawanie w zaskarżalnej do właściwego WSA bezczynności. Ze względu na czas, który upłynął od momentu powołania tych organów do życia, bezczynność w realizacji obowiązków potencjalnie może być oceniona jako rażąca, a jednocześnie spełniająca przesłankę uporczywego nieudostępniania informacji publicznej pomimo ustawowego obowiązku, co potencjalnie łączy się ze spełnieniem przesłanek zaistnienia czynu zabronionego opisanego w art. 23 ww. ustawy”.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu