Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- DZIEJE SIĘ
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
Obligacje społeczne. Na stronie Konfederacji Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej w maju ukazał się, datowany na 2021 rok, raport autorstwa dr. Filipa Ludwina, Michała Rudowskiego „Obligacje społeczne. Nowa forma finansowania NGO”. Autorzy sugerują, że „jednym z bardziej obiecujących sposobów na zaradzenie problemom finansowym podmiotów trzeciego sektora jest idea inwestowania społecznego”, lecz przyznają, że „nie ulega jednak wątpliwości, że szczegóły wdrożenia, organizacji, obiegu, obrotu i kontroli przedsięwzięć opartych na mechanizmie obligacji społecznych powinny być szczegółowo i kompleksowo uregulowane w odrębnej ustawie stricte dedykowanej temu mechanizmowi finansowemu”.
Komentarz: Poszukiwanie niezależnych źródeł finansowania jest jednym z priorytetowych zadań stojących przed organizacjami pozarządowymi, które chcą zachować własną autonomię. Czy inwestowanie społeczne rzeczywiście budzi nadzieję? Wydaje się to mało prawdopodobne, tym bardziej, że wymagałoby nie tylko zmian prawnych, ale także zmian świadomości – zarówno wśród opinii publicznej, jak i wśród samych działaczy organizacji pozarządowych. Być może jednak pomysł ten nabierze kształtu propozycji legislacyjnej?
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Prawa pacjentów. Po ponad pół roku od zakończenia konsultacji projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o pomocy społecznej (UD114) na stronie RCL zawisł „Raport z konsultacji publicznych i opiniowania projektu ustawy…”
- Ustawa o NIW. Projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (UD224) ciągle nie doczekał się opublikowania uwag zgłoszonych w konsultacjach.
Komentarz: Przypomnijmy, że w liście kierującym projekt do konsultacji, w którym wskazywano jako cel projektowanej regulacji „usprawnienie funkcjonowania Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i uzupełnienie braków legislacyjnych, które pojawiły się w trakcie stosowania przepisów ustawy z dnia 15 września 2017 r. o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (Dz.U. z 2022 r. poz. 393)”, uznano za konieczne skrócenie konsultacji do 7 dni z uwagi na pilną potrzebę „zwiększenia limitu wydatków budżetu państwa, przewidzianego w projekcie”. Pieniądze jednak widać udało się zdobyć inną drogą…
Na poziomie parlamentarnym:
- Nie wyrównanie, a zwiększenie. Sejm pracował nad poprawkami w ustawie o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 714), które zaproponował Senat. Ostatecznie Sejm przyjął zwiększenie „odpisu” 1% podatku dla organizacji pożytku publicznego do 1,5%.
Komentarz: Interesująca organizacje pozarządowe zmiana, wbrew większości rządowej, została przyjęta, a tym samym w ustawie nie znalazł się mechanizm wyrównawczy zaproponowany przez rząd, który przewidywał m.in. rozdzielenie środków w drodze konkursu. Mechanizm jednego procenta (teraz już półtora procenta) nie jest idealny – dotyczy to zarówno niewielkiego procenta wszystkich organizacji, które z niego korzystają, jak i faktu, że zbieranie w ten sposób środków na pomoc dla indywidualnych osób wypaczyło pierwotne założenia tego mechanizmu. Jednak niewątpliwie jest to jedno ze źródeł uniezależniających organizacje od ingerencji administracji i choćby z tego powodu należy to uznać za sukces.
- Crowdfunding. W Sejmie zakończyły się prace na rządowym projektem ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, który 10 czerwca został skierowany do Prezydenta i Senatu.
- Ekonomia społeczna. 7 czerwca do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o ekonomii społecznej (druk nr 2321). Treść tego projektu, poza kilkoma porządkowymi zmianami, jest taka sama jak projektu ustawy o ekonomii społecznej z dnia 2 grudnia 2021 roku upublicznionego na etapie prac rządowych. Projekt skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu.
Komentarz: Jeżeli rzeczywiście jedynym argumentem stojącym za przegłosowaniem tego projektu jest wywiązanie się z zobowiązań rządowych, to wiele mówi o polskim systemie stanowienia prawa. Prawo tworzone pod bieżące potrzeby (choćby dystrybucję środków unijnych), a nie tworzące porządek prawny, to zło samo w sobie. Jeśli zaś organizacje i inne podmioty ekonomii społecznej próbują zmieniać szczegóły w ustawie, która ich zdaniem nadaje się do kosza, to także wiele mówi o pozycji i znaczeniu społeczeństwa obywatelskiego względem rządu. Zobacz uwagi organizacji: Kliknij. Warto też pamiętać, że ten projekt – po wprowadzeniu znaczących zmian – nie był poddany ponownym konsultacjom publicznym.
Projekt obywatelski. 22 czerwca odbędzie się pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o bezpiecznym przerywaniu ciąży i innych prawach reprodukcyjnych (druk nr 2298).
Dzieje się
Parlamentarny Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego
10 czerwca odbyło się kolejne spotkanie dotyczące poselskiego projektu ustawy o transparentności finansowania organizacji pozarządowych (druk nr 2299). Zapis wideo powinien być wkrótce widoczny na stronie: Kliknij
Zespół ds. wolności zrzeszania się
10 czerwca odbyło się drugie spotkanie zespołu, który działa w ramach programu Nasz Rzecznik. Zobacz: Kliknij
Biała księga przekazana Prezydentowi
13 czerwca Andrzej Duda spotkał się z przedstawicielami samorządu, którzy przekazali mu Białą księgę – wynik prac Samorządowego Okrągłego Stołu. Zobacz: Kliknij
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Podcasty #prosteNGO
5 grudnia każdego roku obchodzimy Dzień Wolontariusza. Pojęcie wolontariatu wydaje się wszystkim zrozumiałe, ale czy tak jest na pewno? Warto zgłębić ten temat, tym bardziej że funkcjonowanie organizacji społecznych opiera się w ogromnym stopniu na idei wolontariatu. Zapraszamy na kolejny odcinek serii #prosteNGO. Miłego słuchania: Kliknij
Nowe one-pagery do propozycji uproszczeń
W ramach opracowywania kolejnych tez do uproszczeń przygotowane zostały nowe propozycje:
- Wprowadzenie możliwości prowadzenia zbiórki określonych darów rzeczowych z przeznaczeniem na dalszą sprzedaż w trybie prowadzenia zbiórki publicznej
- Wprowadzenie możliwości sprzedaży cegiełek o realnej wartości w trybie prowadzenia zbiórki publicznej
- Wprowadzenie rozliczania realizacji zadań publicznych za rezultaty (ryczałt)
- Upowszechnienie praktyki możliwości ponoszenia kosztów zakupu środków trwałych w ramach ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
- Upowszechnienie możliwości składania ofert w trybie pożytku wyłącznie przez generator bez konieczności podpisu
- Unormowanie kwestii niejednolitego sposobu nadawania statusu osoby bezrobotnej przez PUP członkom zarządów organizacji
- Wprowadzenie przepisów zwalniających z PPK małe organizacje pozarządowe nieprowadzące działalności gospodarczej
Temat do dyskusji
Wolność koalicji
„Zobaczyć piękno wolności to zobaczyć jej istotę, bo wtenczas każda szpetota ujawni się jako wszystko, co tę wolność ogranicza. Dyskusja od podszewki – dyskusja, której brak – pozwoliłaby na otwarte podejście do tematu ram prawnych funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce”. Tekstem Przemysława Żaka „Wolność Zrzeszania Się. Jak o niej (nie) dyskutujemy” rozpoczynamy dyskusję o wolności zrzeszania się w dzisiejszej Polsce.
Czy działania NGO powinny być jawne wobec władzy?
Czy informacje o działaniach organizacji pozarządowych powinny być jawne? A jeśli tak, wobec kogo? Obejrzyj rozmowę Piotra Frączaka z Maciejem Kunyszem!
Monitoring działalności Komitetu ds. Pożytku Publicznego
W ramach prowadzonego monitoringu otrzymaliśmy:
- Sprawozdanie z realizacji zadań Komitetu do spraw Pożytku Publicznego za rok kalendarzowy 2020, przedstawione przez Wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego i przekazane 8 lipca 2021 r. członkom RM do wiadomości.
Komentarz: Niestety z obszernego sprawozdania niewiele można się dowiedzieć o pracach samego Komitetu. Mamy informację o dwu spotkaniach – 3 marca i 25 listopada 2020. Ze sprawozdania nie wynika, że Komitet pracował nad planem swoich prac czy to na 2020, czy na 2021 (co jest jego ustawowym obowiązkiem: „Komitet przyjmuje plan prac Komitetu i przedstawia go Radzie Ministrów do zatwierdzenia” – art. 34f UDPPiW). Nie ma też śladu, że opiniował jakieś akty prawne. A przecież Przewodniczący otrzymał „łącznie 2009 projektów aktów legislacyjnych i programowych” do opiniowania. Na posiedzeniach komitetu przyjęto informacje o szeregu prac (łącznie 7) oraz zarekomendowano, do dalszych prac, 1) kwestię usług turystycznych świadczonych przez organizacje oraz 2) sposób „ustalania właściwości miejscowej gminy dla osób dotkniętych kryzysem bezdomności oraz ograniczenia czasowego dla przyznawania tymczasowego chronienia w schronisku dla osób bezdomnym, które posiadają decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej”.
- oraz link do wykazu prac legislacyjnych Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego – 2022 r.
Komentarz: Tak oto zamiast planu prac Komitetu (przypomnijmy – „Komitet przyjmuje plan prac Komitetu i przedstawia go Radzie Ministrów do zatwierdzenia” – art. 34f UDPPiW) dostaliśmy wykaz prac legislacyjnych Przewodniczącego. Czyżby Ustawa o pożytku nie była przez rząd przestrzegana?
Ciągle czekamy na informację o tym, czy – według KPRM – KPP i Przewodniczący KPP powinni mieć BIP.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu