Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- DZIEJE SIĘ
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
0% stawka VAT od darowizn. OFOP (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych) zwróciła się do rządu z apelem dotyczącym problemu, jakim jest nieobjęcie 0% stawką VAT nieodpłatnych dostaw towarów i usług na rzecz organizacji pozarządowych działających na rzecz uchodźców.
Komentarz: Nie tylko organizacje widzą ten problem. Jak podaje Rzeczpospolita 22 marca (Aleksandra Tarka, Pułapka na firmy z dobrym sercem), „Zmiany podatkowe są pilne i niezbędne. – Trzeba co najmniej rozszerzyć 0 stawkę VAT na nieodpłatne przekazanie na rzecz NGO – postuluje Michał Wojtas”.
Lex Czarnek. Zapowiadana jest inicjatywa poselska dotycząca nowelizacji ustawy o oświacie, która ma być nową odsłoną walki o kształt polskiej oświaty.
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- 1%. Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (UD347), którego celem jest m.in. zabezpieczenie wpływów z 1% podatku należnego dla organizacji pożytku publicznego (OPP), w tym przekazywanie kwot w wysokości 1% podatku należnego OPP na podstawie wniosku za poprzedni rok podatkowy w stosunku do określonej grupy podatników. Ciekawa w tym kontekście jest lista organizacji pozarządowych, które zostały zaproszone do konsultacji. Znajdziemy wśród nich Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Fundację Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Polską Fundację Rozwoju, Stowarzyszenie Obywatelskiego Dialogu i Aktywizacji „SODA”, Fundację Republikańską, Fundację Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Stowarzyszenie Pomocy Kobietom i Matkom „Eurydyka”, Stowarzyszenie Samotni Rodzice i… koniec. Zastanawiające, że w rozdzielniku instytucji, którym projekt przesłano do konsultacji, jest Rada Dialogu Społecznego, do której, tak jak i do Rady Pożytku Publicznego, wysłano projekt do zaopiniowania. Czas na wyrażenie opinii jest do 2 kwietnia, a jak pisze wnioskodawca, „Krótszy termin do zajmowania stanowiska pozwoli na przeanalizowanie zgłoszonych uwag i ich dalsze uzgadnianie. Dodatkowo wyjaśniamy, że projektowana ustawa ma wejść w życie jeszcze w trakcie tego roku. Pragniemy zatem tak przeprowadzić proces legislacyjny, aby zapewnić podmiotom, które mają stosować zmieniane w projekcie przepisy, odpowiednie vacatio legis”.
Komentarz: Zmiany mogą budzić szereg wątpliwości. Po pierwsze, ułatwienia dla podatników „objętych przedmiotowym mechanizmem, które przejawiają się w szczególności poprzez brak konieczności corocznego wskazywania OPP w sytuacji, gdy wolą podatnika jest przekazanie kwoty w wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego tej samej OPP”. Oto teraz gdy raz zadeklarujesz 1% na jakąś organizację, to będziesz ją przekazywać, dopóki się z niej nie wycofasz. Po drugie, mechanizm wyrównawczy wcale nie musi okazać się sprawiedliwy, może wręcz premiować – niekoniecznie w sposób uzasadniony – organizacje, które zbierają na subkonta. Istnieje więc obawa, że proponowane na tym etapie rozwiązania mogą maskować osłabienie sektora, szczególnie organizacji nowo powstających i rozwijających się.
- Crowfunding. Projekt ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych (UC76) trafił do Komisji Prawniczej jako sprawa „bardzo pilna” m.in. ze względu na „wystosowanie przez Komisję Europejską zarzutów formalnych w związku z brakiem wdrożenia przez Polskę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/338 z dnia 16 lutego 2021 r.”
- Pożytek publiczny. Projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (UD285) trafił do Komisji Prawniczej.
Komentarz: W dokumentach do Komisji Prawniczej znajduje się raport z konsultacji publicznych. Jest on o tyle ciekawy, że pokazuje tok myślenia w sprawie wyboru organizacji, do których, w ramach konsultacji, projekt został wysłany bezpośrednio. Wysłano go „do trzech organizacji pożytku publicznego, które realizują największą liczbę zadań publicznych zleconych w wyniku przeprowadzania przez Ministra Spraw Zagranicznych otwartego konkursu ofert w obszarze wspierania Polonii i Polaków za granicą, tj. do: Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Fundacji „Wolność i Demokracja”.” W raporcie stwierdzono, że „Żaden z podmiotów uczestniczących w konsultacjach publicznych nie zgłosił uwag do projektu ustawy”, choć przecież swoją opinię – w całości pozytywną – przesłała Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Wynika z tego, że wnioskodawca za uwagi uznaje jedynie głosy krytyczne.
- Zmiany w ustawie o KRS. Do Sejmu rząd skierował Projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (UD346), który – jak czytamy na stronach sejmowych – dotyczy „dodania artykułu 10a przewidującego możliwość automatycznego przekazywania, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, informacji o zarejestrowaniu sprawy w postępowaniu rejestrowym oraz dokonaniu wpisu w KRS dotyczących podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców albo rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej”.
Komentarz: Zastanawia nie tylko brak konsultacji tego pomysłu na etapie rządowym, ale – przynajmniej na razie – nawet jakiejkolwiek wersji projektu na stronie RCL-u.
Na poziomie parlamentarnym:
- Wsparcie dla organizacji. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (druk nr 2112) dotyczy zmian „w zakresie umożliwienia udzielania dotacji z planu finansowego jednostek organizacyjnych samorządu województwa dla jednostek samorządu terytorialnego lub organizacji pożytku publicznego”. Wprowadzenie zmiany umożliwi szybkie wsparcie finansowe ośrodków pomocy społecznej i organizacji pozarządowych, które będą udzielały bezpośredniego wsparcia uchodźcom z Ukrainy. Wniosek skierowano do I czytania w komisjach – Finansów Publicznych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
Komentarz: Na szczęście, wbrew cytowanej informacji, która pojawiła się na stronie, projekt dotyczy wszystkich organizacji pozarządowych (i podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy o pożytku), a nie tylko organizacjom pożytku publicznego. Według wnioskodawcy zmiana ta wyposaży Regionalne Ośrodki Pomocy Społecznej „w narzędzia, które efektywniej wdrażają politykę społeczną”.
- Budżet obywatelski. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (druk nr 1969), dotyczy propozycji skreślenia w art. 5a ust. 6 ustawy wyrazów: „w postaci jednostek pomocniczych lub grup jednostek pomocniczych”, co umożliwi radom gminy dokonanie podziału środków budżetu obywatelskiego w sposób znacznie bardziej elastyczny, dostosowany do uwarunkowań w konkretnej gminie. Artykuł będzie teraz brzmiał następująco: „Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego mogą być dzielone na pule obejmujące całość gminy i jej części”. Projekt został uchwalony przez Sejm w III czytaniu 24 marca.
Komentarz: Procedowanie tej nowelizacji to dobry przykład, jak petycja (dotyczy on petycji nr BKSP-145-IX-19/19) może przyczynić się do zmiany obowiązującego prawa.
- Poselska wrzutka do pożytku. Senat odrzucił w całości Ustawę o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami (644).
Komentarz: Przyzwyczailiśmy się już do zmian w „ustawie o pożytku” przy okazji nowelizacji innych aktów prawnych. Tym razem sytuacja jest wyjątkowa (por. Jan Kunert, Wrzutka PiS w ustawie o pomnikach – „Ułatwi rozdawanie publicznych pieniędzy po uważaniu”), zmiana jest w ustawie, która budzi duże kontrowersje (i dlatego Senat ją odrzucił), a do tego nie jest związana z tematyką tego aktu prawnego. Ponadto w poselskim projekcie zmiany zaproponowano na etapie prac w komisji.
Dzieje się
Ustawa o sprawozdawczości
Stanowisko OFOP, Stowarzyszenia Klon/Jawor i Forum Darczyńców w Polsce w sprawie ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych (w wersji ze stycznia 2022 roku, która nie została poddana konsultacjom publicznym). „Organizacje pozarządowe uważają, że projekt ustawy o sprawozdawczości nie odpowiada oczekiwaniom środowiska. Jest on źle przygotowany, nie rozwiązuje rzeczywistych problemów organizacji i jest raczej elementem centralizacyjnej polityki rządu niż pomysłem na uproszczenie działalności społecznej. Wzywamy rząd i polityków do podjęcia debaty nad nowymi założeniami do ustawy o sprawozdawczości, której celem będzie ułatwienie życia organizacjom obywatelskim”. Czytaj więcej: Kliknij
Kontrola NIK
Jak podaje Rzeczpospolita (21 marca 2022, Izabela Kacprzak, Grażyna Zawadzka, Banaś już PFN nie sprawdzi). Marian Banaś przegrał w sądzie z Polską Fundacją Narodową. Wątpliwości interpretacyjne przeważyły i „jak widać PFN bez konsekwencji może odmówić wstępu do fundacji żyjącej z pieniędzy od państwowych spółek”.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Podcasty #prosteNGO
W kolejnym odcinku #prosteNGO wyjaśniamy różnicę pomiędzy stowarzyszeniem zwykłym i rejestrowym. Zastanawiamy się, która forma organizacyjna może być dla nas lepsza. Poznajemy też ustawę – Prawo o stowarzyszeniach. W ten sposób powoli, acz nieubłaganie wgryzamy się w temat. Smacznego. Miłego słuchania! Słuchaj: Kliknij
Petycja w sprawie PPK
Czas na rozpatrzenie petycji Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP) w sprawie zmiany ustawy o pracowniczych planach kapitałowych poprzez wyłączenie stosowania przepisów ustawy do niektórych organizacji pozarządowych (BKSP-144-IX-551/21) został 1 marca przedłużony. W sprawie petycji ukazała się opinia Biura Analiz Sejmowych.
Komentarz: W analizie uznano, że „postulat wnioskodawcy sprowadza się w praktyce do rozszerzenia listy wyłączeń spod działania ustawy”, a przecież intencją było wyrównać szanse dla małych podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej. I dlatego podsumowanie, że „Zmiana ustawy podważa jednolitość dotychczas obowiązujących przepisów, rozszerza katalog wyłączeń i w efekcie pozbawia, wcale nie tak małą, część pracowników możliwości przystąpienia do PPK” jest zupełnie nieprzekonujące i świadczy – po raz kolejny – o braku wiedzy o zasadach działania organizacji społecznych.
Nowe one-pagery do propozycji uproszczeń
W ramach opracowywania kolejnych tez do uproszczeń przygotowane zostały nowe propozycje:
- Ujednolicenie procedur oceny formalnej ofert realizacji zadań publicznych
- Zwiększenie maksymalnej wartości małych dotacji do kwoty 20 tys. złotych
- Stosowanie uproszczonych wzorów wniosków i sprawozdań do wszystkich dotacji o wartości do 20 tys. złotych
- Jednoznaczne uregulowanie możliwości pokrywania z dotacji wydatków poniesionych przed podpisaniem umowy o dofinansowanie
- Wprowadzenie w ustawie Prawo o stowarzyszeniach trwałych rozwiązań dotyczących głosowań obiegowych oraz posiedzeń online dla stowarzyszeń zwykłych
Temat do dyskusji
Ustawa o ekonomii społecznej
W ramach projektu #prosteNGO w lutym 2022 roku przeprowadzone zostały dwa webinaria służące omówieniu przedstawionego projektu ustawy o ekonomii społecznej datowany na 2 grudnia 2021 roku w gronie organizacji pozarządowych, innych podmiotów ekonomii społecznej oraz ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze opinie dotyczące projektu zebrane w trakcie webinariów.
Proces legislacyjny na etapie sejmowym
Według art. 95 Konstytucji „Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat”, co w sposób szczególny zwraca naszą uwagę na proces stanowienia prawa w parlamencie.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu