Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.
SPIS TREŚCI
- W SKRÓCIE
- DZIEJE SIĘ
- PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
- TEMATY DO DYSKUSJI
W skrócie
W planach legislacyjnych
Nowy Ład. W organizacjach zamieszanie. Szczególnie dotyczy to obecnie naliczania wynagrodzeń i strachu przed utratą przychodów z 1%. Czy oznacza to czas nieprzewidywalnych zmian prawnych?
Komentarz: Wydaje się to oczywiste. Poseł Janusz Cichoń, który podczas debaty Sejmowej wspominając stowarzyszenia jako te, które z innymi instytucjami prosiły „o rozwagę i roztropność, bo system podatkowy nie znosi bylejakości, nie znosi niedomówień”, podsumował: „Zaczynamy dzisiaj proces naprawy gigantycznego bubla (oklaski), jaki wygenerowaliście pod nazwą nowy ład podatkowy” (por. 47. posiedzenie Sejmu). Zapewne odczują to i organizacje pozarządowe. NGO.pl próbując ułatwić pracę w organizacjach prezentuje specjalne kalkulatory zastrzegając: „Przepisy nadal nie są jasne i prawdopodobnie wciąż mogą ulegać zmianom (bądź wprost, bądź z powodu różnych interpretacji czy zaleceń). Bądźcie uważni!” (por. Kalkulatory wynagrodzeń 2022).
Deregulacja. Jak podaje Rzeczpospolita z 27 stycznia 2022 r. (por. Paweł Rochowicz, Wkrótce projekt deregulacji) nadzwyczajna sejmowa komisja ds. deregulacji przygotowała projekt zmian w kilkudziesięciu ustawach. Zmierza on ponoć do odformalizowania i unowocześnienia wielu procedur dla przedsiębiorców i zwykłych obywateli.
Komentarz: Ciekawe jak odbije się na organizacjach pozarządowych?
W procesie legislacyjnym
Na poziomie rządowym:
- Ekonomia społeczna. Projekt ustawy o ekonomii społecznej (UD185) trafił do członków Komitetu Społecznego Rady Ministrów, którzy w dniu 24 stycznia 2022 r., po wprowadzeniu uwag Ministra Finansów do projektu ustawy, uznali tekst za uzgodniony. Nowy tekst projektu ustawy o ekonomii po uwagach MF tutaj: Kliknij.
Komentarz: Niestety nie znajdziemy zestawu zamieszczonych poszczególnych uwag zgłoszonych w konsultacjach. Mamy za to – i to się chwali – przynajmniej raport z konsultacji wraz ze zbiorczym zestawieniem uwag (w formie załącznika) i odniesieniem się do nich wnioskodawcy. Więcej w komentarzu do sprawozdawczości – niżej.
- Sprawozdawczość. Nowa wersja projektu ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych (UD217) trafiła do ponownych uzgodnień międzyresortowych i została skierowana do opiniowania przez Radę Działalności Pożytku Publicznego i Radę Dialogu z Młodym Pokoleniem.
Komentarz: Niestety, co prawda w tym wypadku są udostępnione uwagi poszczególnych organizacji, to jednak nie znajdziemy wprost odniesienia do zgłoszonych uwag (brak realizacji zasady responsywności w konsultacjach). Oczywiście nie może jej zastąpić podsumowanie konsultacji w nowym OSR-ze. Ciekawe, że obie ustawy (o ekonomii społecznej i sprawozdawczości) idą równolegle, ale nie bardzo widzą się. Jedna zamierza ujednolicić sprawozdawczość nie tylko dla organizacji pozarządowych (rozumianych wąsko), ale także dla innych podmiotów ekonomii społecznej, a druga wprowadza dodatkowy nadzór wojewody i sprawozdawczość dla przedsiębiorstw społecznych, w tym także tych w formie prawnej organizacji pozarządowej. Czy organizacje pozarządowe powinny cieszyć się z planowanych zmian? Nie ma chyba jednolitego zdania, choć pojawiają się też głosy, że obie ustawy nie przyniosą organizacjom wiele dobrego.
- PPK. Projekt ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (UD250) w Komisji Prawniczej.
Komentarz: Projekt ten nie był konsultowany (pominięto w ogóle proces konsultacji) z organizacjami pozarządowymi, choć np. w ramach opiniowania trafił do pracodawców i związków zawodowych oraz oczywiście Rady Dialogu Społecznego. To kolejny dowód, że ustawodawca nie widzi organizacji pozarządowych jako specyficznej formy prawnej. Jednak ciągle mamy nadzieję, że organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej zrównane będą w tej ustawie przynajmniej z mikroprzedsiębiorstwami.
- Koszty sądowe. Warto zwrócić uwagę na proces legislacyjny projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (UD169). Po pierwsze dlatego, że pojawiło się – co jest raczej rzadkością – zgłoszenie lobbingowe. Po drugie pisma w sprawie konsultacji skierowane zostały osobno – co też nie jest stałą praktyką – do czterech różnych typów podmiotów: stowarzyszenia prawnicze (Stowarzyszenie Sędziów „Themis”, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”,Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych „Pro Familia”, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Referendarzy Sądowych, Stowarzyszenie Referendarzy Sądowych LEX IUSTA, Porozumienie Samorządów Zawodowych i Stowarzyszeń Prawniczych, Stowarzyszenie Asystentów Sędziów, Stowarzyszenie Doradców Prawnych), fundacje (Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja Panoptykon, Fundacja Court Watch Polska, Fundacja Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Polska Fundacja im. Roberta Schumana), a także prawnicze samorządy zawodowe i pozostałe podmioty (m.in. pracodawcy, związki zawodowe, izby gospodarcze, Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Europejskie Centrum Konsumenckie w Polsce)..
Komentarz: Przypadek ten może być interesujący dla organizacji pozarządowych raczej jako przykład, że w ramach obowiązujących procedur wnioskodawca może, jeśli chce, szukać różnych form promowania i przeprowadzenia konsultacji. Same organizacje zbyt chyba rzadko w swojej działalności odwołują się do sądów, w tym i sądów cywilnych, choć przecież mogą występować w postępowaniu cywilnym nie tylko we własnych sprawach (bez żadnych ograniczeń) ale także, w określonych warunkach, dla ochrony praw obywateli (i to zarówno praw indywidualnych, grupowych jak i zbiorowych).
Na poziomie parlamentarnym:
- Budżet partycypacyjny. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (druk nr 1969) 25 stycznia 2022 r. skierowano do I czytania w Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Projekt jest efektem petycji i ma umożliwić radom gminy dokonanie podziału środków budżetu obywatelskiego w sposób znacznie bardziej elastyczny, dostosowany do uwarunkowań w konkretnej gminie.
- Polski Ład. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druki nr 1960 i 1960-A)/ Projekt dotyczy zmian w Polskim Ładzie i dotyczy wprowadzenia „mechanizmu przedłużonego terminu poboru i wpłaty zaliczek na podatek dochodowy oraz przeznaczenia dodatkowego wsparcia dla firm, które zatrudniają osoby z niepełnosprawnościami; ponadto jednoznacznie rozstrzygnięto także, że płatnik ma stosować zmniejszenie zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli o 425 zł) również, gdy oświadczenie PIT-2 jest składane w trakcie roku podatkowego, a nie tylko przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w danym roku podatkowym”.
Komentarz: Przebieg procesu legislacyjnego: 24 stycznia projekt trafia na stronę RCL, 25 stycznia projekt wpłynął do Sejmu i tegoż dnia został skierowany do I czytania. W dniu kolejnym rząd zgłosił autopoprawkę i odbyło się I czytanie. 27-ego II i III czytanie i ustawę Sejm przegłosował 278 głosami za, 16 przeciw, a 163 posłów i posłanek wstrzymało się od głosu. Poseł Janusz Cichoń podkreślał, że do ustawy nawet „Biuro Legislacyjne po raz kolejny złożyło zastrzeżenie, że nie było w stanie przeanalizować zapisów ustawy, w praktyce – że nie ma pewności co do poprawności jej zapisów” – tempo prac nie wróży dobrze jakości przygotowanych rozwiązań.
- Centra Integracji Społecznej. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druk nr 1834) rozpatrywał Senat i nie wniósł poprawek. Tym samym 25 stycznia ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu. Przypomnijmy – z założenia zmiana ma wprowadzać rozwiązania ułatwiające m.in. funkcjonowanie podmiotów zatrudnienia socjalnego, organizację procesu reintegracji, a także rozszerzających niektóre uprawnienia uczestników Centrum Integracji Społecznej; wprowadzenia rozwiązań pozwalających ujednolicić system monitorowania działalności podmiotów zatrudnienia socjalnego.
Dzieje się
W sprawie Polskiego Ładu
Organizacje próbują podjąć działania przeciwdziałające negatywnym skutkom zmiany systemu podatkowego. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych zorganizowała w tej sprawie zebranie swoich członków. List otwarty w sprawie możliwości przekazania 1,2% podatku na rzecz OPP wystosował Portal NaRencie.pl. Z ekspertyzy Unii Metropolii Polskich wynika, że Polski Ład może okazać się szkodliwy dla organizacji społecznych (zob. Polski Ład szkodliwy dla organizacji społecznych. Mogą stracić ponad 25% dotacji z samorządów).
Akademia NGO – stanowienia dobrego prawa!
Przyglądamy się bliżej (zob. Szkice do mapy organizacji monitorujących prawo) projektom realizowanym w ramach konkursów dofinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Osi Priorytetowej II (Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji) i działania 2.16 (Usprawnienie procesu stanowienia prawa) Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, które bezpośrednio mają wpływać na proces stanowienia prawa. Tym razem informacja o projekcie „Akademia NGO – stanowienia dobrego prawa!” prowadzonym przez Stowarzyszenie MOST. Głównym jego celem (projekt trwa do 31 marca 2022 r.) jest podniesienie poziomu kompetencji eksperckich 200 przedstawicieli i przedstawicielek organizacji pozarządowych z zakresu stanowienia prawa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa pracy, prawa gospodarczego, ekonomii i analizy finansowej (więcej: Kliknij). Projekt będzie kontynuowany (o wynikach konkursu pisaliśmy w Biuletynie nr 19). Tym razem ma objąć kompleksowym programem wsparcia 120 przedstawicieli i przedstawicielek organizacji pozarządowych w zakresie podnoszenia ich kompetencji eksperckich niezbędnych do udziału w procesie stanowienia prawa na szczeblu krajowym. W ramach projektu zaplanowano działania związane z rozwojem wiedzy ekonomiczno-prawnej, umiejętności uczestnictwa w procesie stanowienia prawa, postaw mających na celu poprawę motywacji do udziale w procesie stanowienia prawa, gromadzeniem i analizą zgromadzonych danych (informacje od Krzysztofa Hołyńskiego – dziękujemy).
Badanie dotyczące ewidencji uczniowskich klubów sportowych i klubów sportowych – wyniki pełne
4 stycznia 2022 r. wysłaliśmy pismo do organów prowadzących ewidencje uczniowskich klubów sportowych i klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia – czyli wszystkich 380 powiatów i miast na prawach powiatu – z prośbą o udzielenie odpowiedzi na 5 pytań dotyczących ewidencji. Otrzymaliśmy 192 odpowiedzi! Czytaj więcej: Kliknij.
Darowizny
Podczas inauguracji powstania nowego think-tanku Logos (powołanego przez część działaczy związanych dotąd ze środowiskiem Ordo Iuris) przedstawiono „Raport o stanie państwa„, a w nim rozdział Halszki Bieleckiej „Sytuacja organizacji pozarządowych w Polsce”. Proponuje się w nim m.in. zwiększenie kwoty darowizn, które można by odpisać od podstawy opodatkowania.
Propozycje uproszczeń i ułatwień
Podcasty #prosteNGO
Proste prawo dla organizacji jest możliwe, o ile rzeczywiście w sposób prosty i zrozumiały widzieć będziemy istotę działalności społecznej. Dla tych, którzy chcą zdobyć podstawową wiedzę, a także dla tych, którzy chcieliby wrócić do korzeni aktywności obywatelskiej i spojrzeć na organizacje z innej, niż robią to obecne regulacje prawne, perspektywy zapraszamy do cyklu podcastów. Kolejny podcast mówi o tym, co to znaczy wspólnie: Kliknij.
Nowa propozycja uproszczeń
Jest kolejna propozycja uproszczeń. Tym razem dotyczy umożliwienia odliczenia od podstawy obliczenia PIT składek członkowskich zapłaconych na rzecz organizacji pozarządowych – w wysokości do 300 zł. Czytaj więcej: Kliknij.
Temat do dyskusji
Historia podróży klubów sportowych po różnych rejestrach i ewidencjach
Historia dotycząca zagadnień rejestracyjnych zrzeszeń sportowych działających w formie stowarzyszenia jest dosyć skomplikowana. Jest to podróż po wielu organach rejestracyjnych i wielu aktach prawnych. Nie jest to lektura prosta, ale dosyć ciekawa.
Sprawozdawczość a kontrola społeczna
Wróciła po poprawkach ustawa o sprawozdawczości organizacji pozarządowych. Czy to ustawa idąca w dobrym kierunku – moim zdaniem nie. Wydaje się, że na niedoskonałą ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej – UDPPiW lub ustawa o pożytku) (por. Ustawa o pożytku. Tezy do założeń) nakładają się kolejne przepisy, które nie tylko wzmacniają już niedobre rozwiązania, ale też – wbrew pozorom i uzasadnieniom – naprawdę dla wielu organizacji nic nie upraszczają.
W Sejmie o organizacjach
W Biuletynie zacytowaliśmy posła Janusza Cichonia nie bez przyczyny. Oto w swoich wystąpieniach odwoływał się on do organizacji pozarządowych. Przejrzeliśmy ostatnie, 47 posiedzenie Sejmu pod tym kątem. Oto jak mówi się o organizacjach Sejmie. Czasami trudno uznać te wypowiedzi za bardzo konkretne. Czasem nie wiadomo o jakie organizacje chodzi, czasem znów mowa jest o indywidualnych przypadkach. Mamy nadzieję, że taki przegląd wypowiedzi rzuca światło na to jak “nas” postrzegają posłanki i posłowie.
Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu