Biuletyn #prosteNGO – 27 października – 9 listopada 2021 r.

Biuletyn #prosteNGO (16)
Biuletyn #prosteNGO ma służyć wymianie informacji na temat tego, co się dzieje w procesie stanowienia prawa dla NGO i w procesach rzeczniczych na jego rzecz. Zachęcamy chętne osoby i instytucje do współpracy. Biuletyn dostarcza faktów i tez do środowiskowej dyskusji.

SPIS TREŚCI

  1. W SKRÓCIE
    1. W planach legislacyjnych (zmiany nazwy programów wspierających ngo, rozporządzenie o pomocy publicznej)
    2. W procesie legislacyjnym (m.in. straże pożarne, zmiany w ustawie o dostępności, jeden podpis pod sprawozdaniem finansowym NGO, przepisy o UTW)
  1. DZIEJE SIĘ
    1. Konkursy POWER 2.16
    2. Prawo do informacji zagrożone
  1. PROPOZYCJE UPROSZCZEŃ I UŁATWIEŃ
    1. Webinarium #prosteNGO i spotkanie dla klubów sportowych w Bytomiu
    2. Konferencja w Senacie
  1. TEMATY DO DYSKUSJI
    1. Niektóre nauki z dyskusji nad fundacjami

W skrócie

W planach legislacyjnych

Zmiany nazwy programów wspierających ngo. W planach legislacyjnych rządu pojawił się projekt uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwały w sprawie przyjęcia programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego (ID205).

Komentarz: Jak czytamy na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w części „Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie”: Projekt uchwały zmieniającej uchwały w sprawie przyjęcia programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego ma na celu zmianę nazw programów wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, poprzez dodanie w każdej z nich wyrażenia „rządowy”. Powyższych informacji w żaden sposób nie można uznać za odpowiedź na pytanie o potrzebę wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie. Podobnie lakonicznie informacje znajdują się w części „Istota rozwiązań ujętych w projekcie”. Każdy z programów NIW ma być poprzedzony przedrostkiem „rządowy”. Dla przykładu nazwę „Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030” ma zastąpić nazwa „Rządowy Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030”.

Rozporządzenie o pomocy publicznej. Być może warto również zwrócić uwagę na projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej, informacji o nieudzieleniu takiej pomocy oraz sprawozdań o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach świadczeń należnych na rzecz sektora finansów publicznych (RD445). Nowelizacja związana jest z koniecznością zapewnienia prawidłowego monitorowania pomocy publicznej, w tym także pomocy udzielanej w celu niwelowania negatywnych skutków ekonomicznych wywołanych przez COVID-19. Aktualizacja przepisów wynika z konieczności dostosowania do obowiązującego prawa krajowego i unijnego, jest także związana ze zmianą systemu przesyłania sprawozdań o pomocy publicznej. Rozporządzenie ma charakter techniczny, wprowadza nowe kody dotyczące ustaw, przeznaczeń i formy pomocy umożliwiające prawidłowe sprawozdawanie i sprawne monitorowanie pomocy publicznej, będącej ustawowym obowiązkiem Prezesa UOKiK.

W procesie legislacyjnym

Na poziomie rządowym:

  • Straże pożarne. W ramach konsultacji projektu ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych swoje uwagi przesłali: Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP oraz OSP Goszcza, OSP Legionowo, OSP Myślenice o OSP Zawada. Głos zabrali także GOPR, RDPP, Porozumienie Zielonogórskie i Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej.

Komentarz: Choć wnioskodawca już odniósł się do uwag przesłanych w ramach opiniowania, to odniesienia do uwag z konsultacji jeszcze brak. Czasu jest jednak mało. Oto „ze względu na pilność sprawy, która została przedstawiona w piśmie kierującym projekt do rozpatrzenia przez komisję prawniczą (konieczność przekazania projektu do rozpatrzenia przez Radę Ministrów w dniu 18 października br.), Rządowe Centrum Legislacji odstępuje od rozpatrzenia projektu przez komisje prawniczą”. Głos zabrał też Waldemar Pawlak, szef Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej, twierdząc: „Kończy się epoka ochotniczych, a zaczyna się epoka przymusowych straży pożarnych. Wygląda na to, że działanie OSP będzie możliwe tylko na rozkaz państwa, a działanie ochotnicze będzie działaniem pozaprawnym. Rząd chce przywrócić rozwiązania z 1950 roku”. Sylwia Nowosińska: „To może być koniec Ochotniczych Straży Pożarnych, jakie znamy! Waldemar Pawlak bije na alarm.”

Komentarz: Warto wspomnieć, że organizacje pozarządowe z jednej strony walczą o dostępność dla swoich członków i podopiecznych, z drugiej często same podlegają przepisom ustawy. Przepisy stosuje się m.in. do organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzących działalność w sferze zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 6, 7 lub 10 tej ustawy, czyli działalność w zakresie ochrony i promocji zdrowia (w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej), działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, lub działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym. Przepisy ustawy mają też zastosowanie dla zadań zlecanych organizacjom pozarządowym przez administrację publiczną.

Komentarz: Przykład tej ustawy to chyba idealny model, jak nie powinno się prowadzić konsultacji. Według zawartych w OSR informacji na temat zakresu, czasu trwania i podsumowania wyników konsultacji: „Projekt ustawy zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny (…), zostanie równolegle przedstawiony do zaopiniowania kluczowym interesariuszom, tj. m.in. Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, Marszałkom Województw, jak również podmiotom takim jak Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych”. Cóż z tego, jeśli – zgodnie ze stroną RCL – nie został poddany konsultacjom, ani nawet uzgodnieniom międzyresortowym. Wreszcie – jak czytamy w uzasadnieniu, jakieś zmiany wprowadzono „w wyniku uwzględnienia uwag zgłoszonych w ramach nieformalnych konsultacji zewnętrznych projektu (…)” (czyli jakieś nieformalne konsultacje zewnętrzne były). W wyniku protestów rząd organizuje wysłuchanie publiczne, w który zapowiada, że albo odniesie się do uwag, albo zorganizuje odwrócone wysłuchanie publiczny. Tak zamiast transparentnego procesu – mamy bałagan.

Na poziomie parlamentarnym:

  • Jeden podpis pod sprawozdaniem finansowym NGO. Senat nie wniósł poprawek do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw. Ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu. Zakładając, że Prezydent ustawę podpisze, od nowego roku podpisywanie sprawozdań finansowych organizacji pozarządowych będzie łatwiejsze – wystarczy jeden podpis pod sprawozdaniem. Zmiany dot. art. 52 ustawy o rachunkowości. Czytaj więcej na ngo.pl: „Jeden podpis pod sprawozdaniem finansowym NGO. Przepisy gotowe”.
  • Przeciw wolności zgromadzeń. Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach oraz niektórych innych ustaw, którego celem jest, zgodnie z uzasadnieniem, przeciwstawienie się działaniom kwestionującym wartości rodzinne w oczach społeczeństwa, prowadzonym w szczególności przez środowiska „zrzeszające aktywnych homoseksualistów (tzw. grupy LGBT)”, w pierwszym czytaniu nie został odrzucony (203 głosy za odrzuceniem, 235 głosów przeciw odrzuceniu, 1 głos wstrzymujący). Projekt został skierowany do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.

Komentarz: W opinii Naczelnej Rady Adwokackiej z 26 października 2021 r. czytamy: „Projektowane rozwiązania godzą w wolność słowa, zgromadzeń oraz naruszają zakaz dyskryminacji”. W istocie też jest to krok (wolność słowa i zgromadzeń są nierozłączne z wolnością zrzeszania się) w kierunku ograniczenia praw organizacji pozarządowych np. zrzeszające osoby o innych przekonaniach.

Komentarz: To kolejna, choćby po Kołach Gospodyń Wiejskich, próba stworzenia specjalnego prawa dla pewnego typu organizacji. Jednak to powiat będzie organizatorem Uniwersytetu Trzeciego Wieku, a organizacje pozarządowe, o ile w ogóle się pojawią, będą jedynie partnerem. Czy to oznacza, że za cenę stałego finansowania UTW stracą niezależność i różnorodność, a samorząd uzyska monopol na organizację nauki dla seniorów? (zob. też: Rozwój Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Projekt ustawy).

  • Wydzielone fundusze specjalne. Ustawa o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (senacki druk nr 553). 2 listopada 2021 r. druk skierowany został do senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. Akt dotyczy wymogu wyodrębnienia funduszu specjalnego dla każdego programu rządowego (programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w związku ze skutkami COVID-19, powierzonego Polskiemu Funduszowi Rozwoju do realizacji przez Radę Ministrów).

Komentarz: Przypomnijmy ten rządowy projekt (nie konsultowany na etapie rządowym por. Biuletyn z 12 października 2021 r.) wpłynął do Sejmu 7 października 2021 r.. Pierwsze czytanie odbyło się 27, drugie 28, trzecie 29 października 2021 r. (wynik głosowania 318 za, 0 przeciw, 126 wstrzymało się).


Dzieje się

Konkursy POWER 2.16

Projekty zrealizowane i realizowane w ramach konkursów dofinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Osi Priorytetowej II (Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji) i działania 2.16 (Usprawnienie procesu stanowienia prawa) Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 bezpośrednio miały wpływać na proces stanowienia prawa. Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego obecnie realizuje dwa projekty. Projekt pn. „Wiedza drogą do aktywnego udziału w tworzeniu prawa” realizowany jest w partnerstwie z Polskim Forum Osób z Niepełnosprawnościami (kwota 1 728 681,60 zł) w okresie od 1 czerwca 2020 r. do 31 maja 2022 r. Celem jest przeszkolenie co najmniej 1050 przedstawicieli/-ek organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami i innych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz podniesienie kompetencji co najmniej 840 z nich w zakresie niezbędnym do prawidłowego udziału w procesie stanowienia prawa, w szczególności w zakresie prawa pracy, analizy finansowej, prawa gospodarczego oraz oceny skutków rozwiązań prawnych. Realizacja projektu przyczynić się ma do zwiększenia udziału przedstawicieli/-ek NGO w tworzeniu i konsultowaniu polityk publicznych oraz włączenia idei dostępności do głównego nurtu dobrego rządzenia. Drugi projekt, „Mocna NGO”, realizowany jest w partnerstwie z Stowarzyszeniem Młodych Lubuszan (kwota 3 973 236,20 zł) w okresie 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2022 r. Ma na celu wzmocnienie potencjału instytucjonalnego oraz eksperckiego w zakresie upowszechniania idei dostępności. Działania projektowe obejmą 30 organizacji pozarządowych, działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami oraz na rzecz upowszechnienia idei dostępności. Zaplanowano szkolenia oraz spotkania doradcze dla 192 uczestników/czek, współpracowników/czek i wolontariuszy/ek zgłoszonych przez organizacje z terenu całej Polski. W czasie realizacji projektu przedstawiciele/ki zgłoszonych organizacji pozarządowych otrzymają wsparcie szkoleniowe w zakresie prowadzenia audytów z trzech dziedzin dostępności: architektonicznej, cyfrowej albo informacyjno-komunikacyjnej. Uczestnicy/ki wykonają Pilotażowe audyty dostępności w trzech obszarach (cyfrowym, architektonicznym oraz informacyjno-komunikacyjnym).

Komentarz: Ten ostatni projekt wydaje się nie pasować do ogólnych założeń działania 2.16, jednak był na to specjalny konkurs POWR.02.16.00–IP.06–00–014/20 pn. Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego i eksperckiego organizacji pozarządowych, działających na rzecz upowszechnienia idei dostępności, w zakresie prowadzenia audytów dostępności inwestycji infrastrukturalnych oraz innych produktów i usług publicznych. „Mocna NGO” to jedyny projekt dofinansowany w tym konkursie.

Prawo do informacji zagrożone

17 listopada 2021 r. o godz. 11.15 pod Trybunałem Konstytucyjnym, odbędzie się manifestacja przeciw ograniczeniu prawa do informacji. Czytaj więcej: Katarzyna Batko-Tołuć „Prawo do informacji zagrożone. Protestujmy!”.


Propozycje uproszczeń i ułatwień

Webinarium #prosteNGO i spotkanie dla klubów sportowych w Bytomiu

17 listopada 2021 r. odbędzie się webinarium „#prosteNGO! Tezy”. Osoby prowadzące: Tomasz Schimanek, Katarzyna Bąk. Informacja o rekrutacji: Kliknij. 22 listopada 2021 r. w Bytomiu odbędzie się spotkanie dotyczące problematyki klubów sportowych. Informacja o rekrutacji: Kliknij

Konferencja w Senacie

3 grudnia 2021 r. planowana jest konferencja w Senacie pn. „#prosteNGO. Perspektywy rozwoju organizacji pozarządowych – przeszkody prawne dla wolności zrzeszania się”. Szczegóły niebawem.


Temat do dyskusji

Niektóre nauki z dyskusji nad fundacjami rodzinnymi

W trakcie rozmów o pożytku publicznym padła propozycja, by bliżej przyglądać się nie temu, co łączy różne organizacje, ale temu, co je dzieli. Tak, aby rozwiązania prawne dostosowywać do możliwości i potrzeb. Jednym z podstawowych rozróżnień w sektorze jest podział na stowarzyszenia i fundacje. Z jednej strony wiadomo, czym się różnią – stowarzyszenia są zrzeszeniami, zaś fundacje powinny bazować na majątku… Dziś wielu stara się zacierać różnice pomiędzy tymi formami prawnymi, a przecież warto się zastanowić, czy satysfakcjonują nas działania takich „stowarzyszeń bez członków”? Oto refleksje na temat tego, czym mogłyby być fundacje, zebrane przy słuchaniu dyskusji na temat ustawy o fundacja rodzinnych.


Jeszcze nie zapisałeś się na Biuletyn #prosteNGO? Możesz to zrobić poniżej!
Chcesz się podzielić informacjami lub komentarzami? Prześlij je na piotr.fraczak@ofop.eu